Wyrokiem z dnia 5 marca 2020 r. (sygn. akt VI C 793/19) Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie uwzględnił powództwo naszej Klientki przeciwko Bankowi BPH S.A. – następcy prawnemu GE Money Bank S.A. – i zasądził zwrot nienależnie pobranych świadczeń, jednoznacznie przesądzając, że umowa kredytu frankowego indeksowanego do CHF była nieważna.

Jest to jedno z najbardziej rozbudowanych i dogłębnych uzasadnień w sprawach o kredyt we frankach, w którym sąd szczegółowo odniósł się do:

• abuzywności tabel kursowych,

• klauzuli ryzyka walutowego,

• wadliwej implementacji dyrektywy 93/13 do polskiego prawa,

• obowiązków informacyjnych banku,

• a także niemożności „naprawiania” umowy przez sąd.

   

Stan faktyczny – kredyt frankowy GE Money Bank (obecnie Bank BPH)

Nasza Klientka zawarła w 2006 r. z GE Money Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego:

• udzielonego w złotych,

• indeksowanego do franka szwajcarskiego (CHF),

• przeznaczonego na zakup lokalu mieszkalnego.

Umowa przewidywała:

• wypłatę kredytu w PLN po przeliczeniu według kursu kupna CHF z tabeli banku,

• spłatę rat w PLN po kursie sprzedaży CHF z tej samej tabeli,

• oprocentowanie zmienne oparte o LIBOR 3M CHF.

Jak ustalił sąd:

• umowa była zawarta na wzorcu bankowym,

• Klientka nie miała żadnej realnej możliwości negocjowania jej kluczowych postanowień,

• bank nie wyjaśnił zasad tworzenia tabel kursowych ani skali spreadu,

• ryzyko walutowe było przedstawione w sposób pozorny i czysto formalny.

Rażące naruszenie równowagi kontraktowej – klauzule nieuczciwe

Sąd uznał, że postanowienia odsyłające do tabel kursowych banku oraz klauzula ryzyka walutowego:

• nie były sformułowane w sposób przejrzysty,

• przyznawały bankowi niczym nieograniczoną swobodę decyzyjną,

• prowadziły do znaczącej nierównowagi praw i obowiązków stron.

Sąd bardzo wyraźnie podkreślił, że:

konsument nie ma obowiązku wykazywania „rażącego” naruszenia interesów – wystarczy wykazanie znaczącej nierównowagi kontraktowej, zgodnie z dyrektywą 93/13.

W uzasadnieniu znalazła się szczegółowa krytyka polskiej implementacji dyrektywy konsumenckiej, co czyni ten wyrok szczególnie wartościowym również z perspektywy argumentacji apelacyjnej.

Tabele kursowe banku – mechanizm całkowicie arbitralny

Sąd jednoznacznie stwierdził, że:

• umowa nie określała żadnych obiektywnych kryteriów ustalania kursu CHF,

• konsument nie mógł zweryfikować, czy kurs banku ma jakikolwiek związek z rynkiem,

• nawet odwołanie do kursu średniego NBP „plus/minus marża” nie sanowało abuzywności, ponieważ całość mechanizmu była nieprzejrzysta.

Co istotne, sąd powołał się na wcześniejsze prawomocne wyroki SOKiK dotyczące GE Money Bank, uznając, że analogiczne klauzule zostały już zakazane w obrocie konsumenckim, a sąd rozpoznający sprawę jest nimi związany.

Ryzyko walutowe – brak rzetelnego poinformowania Klientki

Sąd bardzo szczegółowo przeanalizował sposób informowania Klientki o ryzyku walutowym i jednoznacznie uznał, że:

• oświadczenia podpisywane przy zawarciu umowy miały charakter czysto formalny,

• bank nie wyjaśnił skutków silnej deprecjacji złotego wobec CHF,

• produkt był przedstawiany jako bezpieczny i korzystny.

Sąd szeroko odwołał się do aktualnego orzecznictwa TSUE (m.in. C-186/16, C-51/17, C-118/17), wskazując, że:

obowiązek informacyjny banku musi umożliwiać konsumentowi realne zrozumienie ekonomicznych konsekwencji umowy, a nie jedynie formalne zapoznanie się z ryzykiem.

Brak możliwości „uzdrowienia” umowy

Sąd jednoznacznie odrzucił argumentację banku, jakoby możliwe było:

• utrzymanie umowy w mocy,

• zastąpienie kursów banku kursem średnim NBP,

• albo „odfrankowienie” kredytu.

Wskazano, że:

• usunięcie klauzul waloryzacyjnych i ryzyka walutowego pozbawia umowę jej istoty,

• sąd nie ma prawa tworzyć nowego stosunku prawnego za strony,

• ingerencja w treść umowy naruszałaby efekt odstraszający dyrektywy 93/13.

Skutek: nieważność umowy i zwrot nienależnych świadczeń

W konsekwencji sąd przyjął, że:

• umowa kredytu frankowego nie może dalej obowiązywać,

• świadczenia spełnione przez Klientkę nie miały ważnej podstawy prawnej,

• bank zobowiązany jest do zwrotu nienależnie pobranych kwot wraz z odsetkami.

Sąd zasądził również na rzecz Klientki pełne koszty procesu, podkreślając, że bank jako profesjonalista ponosi odpowiedzialność za stosowanie wadliwych wzorców umownych.

Znaczenie wyroku dla kredytów frankowych BPH / GE Money Bank

Wyrok w sprawie VI C 793/19 ma ogromne znaczenie dla innych kredytobiorców posiadających:

• kredyty frankowe zawarte z GE Money Bank,

• umowy przejęte przez Bank BPH,

• kredyty indeksowane do CHF z lat 2005–2008.

To jedno z tych orzeczeń, które:

• kompleksowo porządkują argumentację prawną,

• pokazują pełną ścieżkę rozumowania sądu,

• są doskonałym punktem odniesienia dla kolejnych spraw.

Komentarz Themi

Ten wyrok potwierdza, że w sprawach o kredyt we frankach sądy coraz częściej sięgają po dogłębną analizę uczciwości kontraktowej, a nie tylko formalną ocenę zapisów umowy. W przypadku kredytów frankowych GE Money Bank / Bank BPH wadliwość konstrukcji umów ma charakter systemowy.

W Themi od lat prowadzimy sprawy dotyczące kredytów frankowych zawieranych zarówno z GE Money Bank, jak i z Bankiem BPH. Orzeczenie z 5 marca 2020 r. jest kolejnym potwierdzeniem, że te umowy mogą i powinny być skutecznie eliminowane z obrotu prawnego w całości.