Wyrok SO w Rzeszowie z 5 października 2022 r., sygn. akt I C 1542/17

Bank pozywa kredytobiorcę po wypowiedzeniu umów. Sąd nie podziela argumentacji Deutsche Banku

Sprawa rozpoznana przez Sąd Okręgowy w Rzeszowie dotyczyła kredytu denominowanego do euro, udzielonego przez Deutsche Bank PBC S.A. (obecnie Deutsche Bank Polska S.A.). Bank – po wypowiedzeniu dwóch umów kredytowych – wystąpił przeciwko kredytobiorcy z pozwem o zapłatę znacznej kwoty wyrażonej w euro, a następnie zgłosił także roszczenie ewentualne w złotych, na wypadek uznania umów za nieważne.

Sprawa ma istotne znaczenie praktyczne, ponieważ pokazuje, w jaki sposób sądy oceniają kredyty denominowane Deutsche Banku w sytuacji, gdy to bank występuje z inicjatywą procesową, domagając się zapłaty po wypowiedzeniu umowy.

Charakter umów – kredyt denominowany, a nie walutowy

Sąd bardzo wyraźnie rozróżnił pojęcia kredytu walutowego i kredytu denominowanego. Wbrew twierdzeniom banku, umowy nie dawały kredytobiorcy realnego prawa do żądania wypłaty kredytu w euro.

Kredyt:

• był wypłacany wyłącznie w złotych,

• po przeliczeniu według kursu kupna ustalanego jednostronnie przez bank,

• spłacany był co do zasady w PLN, przy zastosowaniu kursu sprzedaży euro z tabel banku.

Sąd jednoznacznie wskazał, że w takiej konstrukcji nie dochodzi do rzeczywistego obrotu walutą, a waluta obca pełni wyłącznie funkcję miernika waloryzacyjnego. Tym samym były to klasyczne kredyty denominowane, a nie walutowe.

Abuzywność klauzul przeliczeniowych i ryzyka walutowego

Kluczowym elementem uzasadnienia jest bardzo szczegółowa analiza klauzul przeliczeniowych oraz postanowień dotyczących ryzyka walutowego. Sąd uznał za niedozwolone m.in. postanowienia:

• odsyłające do Tabeli Kursów Banku,

• posługujące się niejasnymi pojęciami (kurs bazowy, średni kurs FOREX),

• umożliwiające bankowi jednostronne i arbitralne kształtowanie spreadu walutowego,

• pozbawiające kredytobiorcę realnej możliwości weryfikacji sposobu ustalania kursów.

Sąd podkreślił, że przeciętny konsument nie był w stanie samodzielnie odtworzyć mechanizmu przeliczeń, ani oszacować ekonomicznych skutków umowy – ani na moment jej zawarcia, ani w perspektywie wieloletniej.

Brak rzetelnej informacji o ryzyku kursowym

Istotnym argumentem było również to, że bank nie zrealizował obowiązku informacyjnego w zakresie ryzyka walutowego.

Ogólnikowe oświadczenia, że kurs waluty może się zmieniać, zostały uznane za niewystarczające. Sąd wskazał, że rzetelna informacja powinna obejmować m.in.:

• wskazanie nieograniczonego charakteru ryzyka,

• pokazanie historycznych wahań kursu w długim okresie,

• przełożenie tych zmian na konkretne raty i saldo zadłużenia w danej umowie.

Brak takiej informacji prowadził – zdaniem sądu – do rażącego naruszenia interesów konsumenta i zachwiania równowagi kontraktowej.

Skutki procesowe: oddalenie roszczenia głównego banku

W konsekwencji przyjęcia nieważności umów:

• roszczenie główne banku wyrażone w euro zostało oddalone w całości,

• sąd rozliczał strony wyłącznie w oparciu o konstrukcję świadczeń nienależnych,

• sąd jednoznacznie odrzucił koncepcję „wynagrodzenia za korzystanie z kapitału”.

Uzasadnienie w tym zakresie jest bardzo obszerne i wpisuje się w aktualną, prokonsumencką linię orzeczniczą sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego.

Znaczenie wyroku dla sporów z Deutsche Bankiem

Wyrok SO w Rzeszowie pokazuje, że kredyty denominowane Deutsche Banku, mimo opinii o ich „trudnym charakterze”, podlegają tej samej, rygorystycznej ocenie co inne kredyty walutowe.

Sąd szczegółowo wykazał:

• abuzywność mechanizmu denominacji,

• brak transparentności,

• naruszenie obowiązków informacyjnych banku.

To szczególnie istotne w sprawach, w których inicjatywa procesowa wychodzi od banku, a kredytobiorca zmuszony jest do obrony przed pozwem o zapłatę.

Komentarz Kancelarii Themi

W Kancelarii Themi sprawy dotyczące kredytów waloryzowanych i denominowanych do walut obcych prowadzimy od 2014 r. Doświadczenie pokazuje, że także w sporach inicjowanych przez banki możliwa jest skuteczna obrona Klientów – pod warunkiem precyzyjnej analizy umowy i konsekwentnego wykazania abuzywności jej kluczowych postanowień.

Wyrok w sprawie I C 1542/17 stanowi kolejny przykład na to, że sądy nie akceptują konstrukcji kredytów, w których bank zachowuje niczym nieograniczoną swobodę kształtowania zobowiązania konsumenta.