Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 17 kwietnia 2023 r., sygn. akt XXIV C 856/20

Sąd Okręgowy w Warszawie prawomocnie (co do ustalenia nieważności) uznał za nieważną umowę kredytu denominowanego do franka szwajcarskiego, zawartą w 2007 r. z Deutsche Bank PBC S.A., którego następcą prawnym jest Deutsche Bank Polska S.A. Sprawa dotyczy klasycznego kredytu frankowego, w którym mechanizm denominacji oraz sposób ustalania kursów walut prowadziły do rażącego naruszenia interesów konsumenta.

Sąd nie tylko ustalił nieważność umowy, ale również zasądził na rzecz kredytobiorczyni zwrot spełnionych świadczeń – zarówno w złotych, jak i we frankach szwajcarskich.

Przedmiot sporu – kredyt denominowany w Deutsche Banku

Sprawa dotyczyła umowy kredytu denominowanego do CHF, zawartej w marcu 2007 r. Kredyt został formalnie wyrażony we frankach szwajcarskich, jednak:

• wypłata następowała w złotych polskich,

• spłata co do zasady również następowała w złotych,

• przeliczenia dokonywane były według kursów z tabel banku,

• umowa nie określała obiektywnych zasad ustalania kursów walut.

Tego rodzaju konstrukcja była typowa dla kredytów frankowych oferowanych przez Deutsche Bank w latach 2006–2009 i — jak potwierdza omawiany wyrok — rodziła fundamentalne wady prawne.

Stanowisko Sądu: brak określenia kwoty kredytu i sprzeczność z naturą umowy

Sąd Okręgowy w Warszawie jednoznacznie wskazał, że już na etapie zawarcia umowy kredytobiorczyni nie znała rzeczywistej kwoty zobowiązania, jakie zostanie jej oddane do dyspozycji. Kwota kredytu była bowiem wyrażona w CHF, natomiast:

• jej równowartość w złotych miała być ustalana dopiero w przyszłości,

• według kursu jednostronnie ustalanego przez bank,

• bez jakichkolwiek umownych kryteriów weryfikowalnych przez klienta.

W ocenie Sądu oznaczało to brak określenia essentialia negotii umowy kredytu, co stanowiło naruszenie art. 69 Prawa bankowego oraz art. 353¹ k.c. Sąd podkreślił, że:

„Umowa, w której kredytobiorca nie zna wysokości świadczenia ani zasad jego ustalenia, nie odpowiada konstrukcji umowy kredytu.”

Abuzywność klauzul denominacyjnych i kursowych

Niezależnie od powyższego, Sąd przeprowadził również szczegółową analizę umowy pod kątem niedozwolonych postanowień umownych.

Za abuzywne uznano w szczególności postanowienia, które:

• odsyłały do tabel kursowych banku,

• nie precyzowały zasad ustalania kursów kupna i sprzedaży CHF,

• pozwalały bankowi jednostronnie kształtować wysokość zadłużenia oraz rat kredytu,

• przerzucały całe ryzyko kursowe na konsumenta, bez rzetelnego poinformowania o jego skali.

Sąd jednoznacznie wskazał, że takie postanowienia rażąco naruszają interes konsumenta i są sprzeczne z dobrymi obyczajami, a ich eliminacja prowadzi do niewykonalności umowy jako całości.

Kredyt „denominowany” a rzeczywisty charakter zobowiązania

W uzasadnieniu wyroku Sąd odniósł się również do charakteru kredytów denominowanych, podkreślając, że:

• nie były to klasyczne kredyty walutowe,

• kredytobiorca nie mógł skutecznie domagać się wypłaty środków w CHF,

• frank szwajcarski pełnił wyłącznie rolę miernika wartości,

• rzeczywistym przedmiotem świadczenia były złote polskie.

Sąd powołał się przy tym na ugruntowane już orzecznictwo Sądu Najwyższego, zgodnie z którym tego rodzaju konstrukcja stanowi w istocie kredyt złotowy z niedopuszczalną klauzulą waloryzacyjną.

Skutki wyroku – unieważnienie i rozliczenie stron

W konsekwencji Sąd:

• ustalił nieważność umowy kredytu,

• zasądził na rzecz kredytobiorczyni zwrot świadczeń w wysokości ponad 70 tys. zł oraz ponad 159 tys. CHF,

• obciążył bank kosztami procesu w całości.

Wyrok wpisuje się w utrwaloną już linię orzeczniczą dotyczącą kredytów frankowych, w której sądy powszechne konsekwentnie eliminują z obrotu prawnego umowy zawierające wadliwe mechanizmy denominacji i spreadu walutowego.

Znaczenie wyroku dla kredytobiorców Deutsche Banku

Orzeczenie ma istotne znaczenie dla osób posiadających kredyt we frankach w Deutsche Banku (Deutsche Bank PBC). Potwierdza ono, że:

• umowy denominowane tego banku mogą być w całości nieważne,

• bank nie może dowolnie ustalać kursów walut,

• kredytobiorcy mają realne podstawy do dochodzenia unieważnienia umowy oraz zwrotu wpłat.

Doświadczenie Kancelarii Themi

W Kancelarii Themi sprawy dotyczące kredytów frankowych prowadzimy od 2014 r., czyli od momentu, gdy jeszcze na długo przed przełomowymi wyrokami TSUE wskazywaliśmy na nieważność tego rodzaju umów lub ich złotowy charakter przy zachowaniu oprocentowania opartego o LIBOR.

Analizujemy każdą sprawę indywidualnie — z uwzględnieniem konkretnego wzorca umownego, daty zawarcia umowy oraz sposobu jej wykonywania — ponieważ nawet w ramach jednego banku występują istotne różnice prawne.