Sąd Okręgowy w Warszawie, XXVIII Wydział Cywilny, wyrokiem z dnia 23 września 2024 r. (sygn. akt XXVIII C 7433/22) uwzględnił w całości powództwo kredytobiorczyni przeciwko Deutsche Bank Polska S.A., stwierdzając nieważność umowy kredytu we frankach szwajcarskich i zasądzając na jej rzecz kwotę 20 000 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wyrok ten stanowi kolejny istotny przykład ugruntowanej już linii orzeczniczej dotyczącej kredytów frankowych, w szczególności umów denominowanych zawieranych przez Deutsche Bank.

Stan faktyczny sprawy

Sprawa dotyczyła umowy kredytu mieszkaniowego zawartej w grudniu 2007 r. z poprzednikiem prawnym Deutsche Bank Polska S.A. Kredyt został określony w umowie jako kredyt denominowany do waluty CHF, oprocentowany według stawki LIBOR 3M powiększonej o marżę banku. Kredyt został wypłacony w złotych polskich, natomiast jego saldo oraz raty były przeliczane według kursów kupna i sprzedaży franka szwajcarskiego ustalanych jednostronnie przez bank w tabelach kursowych.

Integralną częścią umowy były tzw. „Warunki umowy”, mające charakter wzorca umownego. To właśnie w tych postanowieniach bank zastrzegł sobie prawo do stosowania własnych tabel kursowych, bez wskazania jakichkolwiek obiektywnych, weryfikowalnych kryteriów ustalania kursów waluty. Kredytobiorczyni występowała w sprawie jako konsument, a umowa została zawarta w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych.

Ocena prawna Sądu – klauzule abuzywne i nieważność umowy

Sąd Okręgowy w sposób bardzo jednoznaczny uznał, że kluczowe postanowienia umowy dotyczące mechanizmu denominacji mają charakter niedozwolonych postanowień umownych w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. W szczególności sąd wskazał, że:

• umowa nie określała zasad ustalania kursu kupna i sprzedaży CHF,

• bank pozostawił sobie niczym nieograniczoną swobodę w kształtowaniu wysokości zobowiązania kredytobiorczyni,

• konsumentka nie miała możliwości samodzielnego zweryfikowania ani przewidzenia wysokości przyszłych świadczeń.

Sąd podkreślił, że już samo przyznanie bankowi prawa do jednostronnego określania kursów walut prowadzi do rażącego naruszenia równowagi kontraktowej stron i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami. Taki mechanizm powodował, że zarówno saldo kredytu, jak i wysokość rat pozostawały w istocie nieoznaczone.

W uzasadnieniu sąd szeroko odwołał się do dorobku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w tym do wyroku w sprawie C-260/18 (Dziubak), podkreślając, że po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul przeliczeniowych umowa nie może być dalej wykonywana. Usunięcie mechanizmu denominacji oznacza bowiem eliminację ryzyka kursowego, które stanowi element głównego przedmiotu umowy kredytu we frankach.

Brak możliwości „naprawienia” umowy

Sąd jednoznacznie wykluczył możliwość zastąpienia niedozwolonych postanowień innymi mechanizmami, w szczególności poprzez:

• zastosowanie średniego kursu NBP,

• odwołanie się do zasad współżycia społecznego,

• uzupełnienie umowy przez sąd.

Takie działania byłyby sprzeczne z celem dyrektywy 93/13 i prowadziłyby do nieuprawnionej ingerencji sądu w treść stosunku prawnego. W konsekwencji sąd uznał, że jedynym prawidłowym skutkiem stwierdzenia abuzywności klauzul jest nieważność całej umowy kredytu.

Skutki nieważności – rozliczenie stron

W następstwie stwierdzenia nieważności umowy sąd zasądził na rzecz powódki dochodzoną kwotę 20 000 CHF jako świadczenie nienależne, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 16 marca 2022 r. Sąd odrzucił również podniesiony przez bank zarzut zatrzymania, wskazując, że w relacjach z konsumentem nie może on prowadzić do ograniczenia skutecznej ochrony wynikającej z prawa unijnego.

Znaczenie wyroku dla spraw frankowych przeciwko Deutsche Bank

Wyrok w sprawie XXVIII C 7433/22 ma istotne znaczenie praktyczne. Umowy zawierane przez Deutsche Bank Polska S.A. są powszechnie uznawane za jedne z bardziej skomplikowanych, jednak – jak pokazuje to orzeczenie – również one nie wytrzymują kontroli pod kątem abuzywności klauzul przeliczeniowych. Sąd potwierdził, że specyfika wzorców stosowanych przez Deutsche Bank nie chroni tych umów przed stwierdzeniem nieważności.

Komentarz Kancelarii Themi

W Kancelarii Themi od 2014 r. prowadzimy sprawy dotyczące kredytów frankowych, w tym kredytów denominowanych udzielanych przez Deutsche Bank oraz jego poprzedników prawnych. Omawiany wyrok doskonale wpisuje się w aktualną, stabilną linię orzeczniczą sądów powszechnych i potwierdza, że również w przypadku bardziej złożonych konstrukcji umownych sądy konsekwentnie stoją po stronie konsumentów.

Sprawa ta pokazuje, że kluczowe znaczenie ma szczegółowa analiza treści umowy i warunków umownych, a nie same deklaracje banków co do ryzyka walutowego. Kredytobiorcy posiadający kredyt we frankach w Deutsche Bank mają realne podstawy do dochodzenia swoich praw przed sądem.