Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 31 stycznia 2020 r., sygn. akt I C 888/19

Wyrokiem z dnia 31 stycznia 2020 r. Sąd Okręgowy w Krakowie w sprawie z powództwa mBank S.A. (następcy prawnego BRE Bank S.A.) przeciwko Klientom o zapłatę oddalił w całości powództwo banku, jednocześnie zasądzając na rzecz Klientów zwrot kosztów procesu. Sąd jednoznacznie przesądził, że umowa kredytu frankowego była nieważna, co czyniło roszczenia banku bezzasadnymi.

Sprawa ta stanowi szczególnie istotny przykład orzeczenia w sporach dotyczących kredytów we frankach, ponieważ została rozpoznana w ramach tzw. powództwa bankowego, w którym to bank – po wypowiedzeniu umowy – dochodził zapłaty rzekomego zadłużenia.

Stan faktyczny – kredyt frankowy mBank / BRE Bank

Sprawa dotyczyła umowy kredytu hipotecznego zawartej w lipcu 2008 r. z BRE Bank S.A., obecnie mBank S.A. Kredyt został udzielony w złotych polskich, lecz był indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF). Wypłata kredytu następowała w PLN, natomiast saldo zadłużenia oraz raty kredytu były przeliczane według kursów CHF ustalanych jednostronnie przez bank w jego tabelach kursowych.

Umowa została zawarta na podstawie wzorca umownego, bez realnej możliwości negocjowania jej kluczowych postanowień. Mechanizm indeksacji opierał się na:

• kursie kupna CHF przy ustalaniu salda kredytu,

• kursie sprzedaży CHF przy spłacie rat,

• braku jakichkolwiek obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów ustalania kursów waluty.

Powództwo banku – żądanie zapłaty ponad 1,3 mln zł

Po zaprzestaniu spłat kredytu mBank wypowiedział umowę i wystąpił z pozwem, domagając się od Klientów zapłaty kwoty przekraczającej 1,3 mln zł, powołując się na istniejący – zdaniem banku – ważny stosunek kredytowy.

Bank argumentował m.in., że:

• kredyt indeksowany do CHF jest co do zasady dopuszczalny,

• klauzule przeliczeniowe nie mają charakteru abuzywnego,

• kursy waluty były rynkowe,

• Klienci byli świadomi ryzyka walutowego,

• doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy.

Stanowisko Klientów – nieważność umowy kredytu frankowego

Klienci wnieśli o oddalenie powództwa, wskazując m.in. na:

• abuzywny charakter klauzul indeksacyjnych,

• sprzeczność umowy z art. 69 Prawa bankowego,

• brak określenia głównych świadczeń stron,

• brak skutecznego wypowiedzenia umowy,

• naruszenie obowiązków informacyjnych przez bank.

Klienci jednoznacznie oświadczyli, że akceptują nieważność umowy i sprzeciwiają się jakimkolwiek próbom jej „uzdrawiania”.

Ocena sądu – klauzule indeksacyjne rażąco naruszają interes konsumenta

Sąd Okręgowy w Krakowie w pełni podzielił argumentację Klientów. W uzasadnieniu wyroku wskazano, że klauzule przeliczeniowe zawarte w umowie:

• nie były indywidualnie uzgodnione,

• przyznawały bankowi prawo do arbitralnego ustalania kursów waluty,

• prowadziły do rażącej nierównowagi kontraktowej,

• naruszały dobre obyczaje oraz interesy konsumenta.

Sąd podkreślił, że już sama możliwość dowolnego kształtowania kursu waluty przez bank przesądza o abuzywności klauzul – niezależnie od tego, czy bank twierdzi, że faktycznie stosował kursy „rynkowe”.

Brak możliwości utrzymania umowy po eliminacji klauzul

Sąd jednoznacznie stwierdził, że po wyeliminowaniu klauzul indeksacyjnych:

• umowa nie może dalej obowiązywać,

• brak jest przepisów dyspozytywnych, które mogłyby je zastąpić,

• nie jest dopuszczalne przekształcenie umowy w kredyt złotowy oprocentowany według LIBOR.

W tym zakresie sąd powołał się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE, w tym na wyrok w sprawie Dziubak (C-260/18), podkreślając, że sąd krajowy nie ma prawa ingerować w treść umowy wbrew woli konsumenta.

Skutek procesowy – oddalenie powództwa banku

Konsekwencją uznania umowy za nieważną było oddalenie powództwa mBanku w całości. Sąd wskazał, że bank dochodził roszczeń z umowy kredytu, która nie istnieje w obrocie prawnym, a zatem jego żądania nie mogły zostać uwzględnione.

Dodatkowo sąd zasądził od banku na rzecz Klientów zwrot kosztów procesu, co potwierdza całkowitą przegraną mBanku w tej sprawie.

Znaczenie wyroku dla posiadaczy kredytów frankowych mBank / BRE Bank

Komentowany wyrok ma szczególne znaczenie dla osób posiadających kredyt frankowy mBank lub BRE Bank, wobec których bank:

• wypowiedział umowę,

• wystąpił z pozwem o zapłatę,

• prowadzi lub zapowiada postępowanie sądowe.

Orzeczenie potwierdza, że nawet w sprawach inicjowanych przez bank sądy coraz częściej badają ważność umowy z urzędu i nie wahają się oddalać roszczeń banków, jeżeli umowa kredytu we frankach jest wadliwa.

Podsumowanie

Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z 31 stycznia 2020 r. stanowi kolejny dowód na to, że kredyty frankowe mBank / BRE Bank mogą być skutecznie kwestionowane również w sprawach wytaczanych przez bank. Nieważność umowy przekreśla bowiem wszelkie roszczenia banku oparte na tej umowie.

Dla Klientów oznacza to realną ochronę przed dochodzeniem przez bank zawyżonych i nieistniejących zobowiązań wynikających z wadliwych umów kredytu we frankach.