Kredyt we frankach, abuzywne klauzule i całkowite pozbawienie wykonalności BTE

Wyrokiem z dnia 11 września 2020 r., wydanym w sprawie o sygn. akt I C 215/16, Sąd Okręgowy w Legnicy w całości uwzględnił powództwo kredytobiorcy przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności Bank Polski S.A., będącej następcą prawnym Nordea Bank Polska S.A.. Sąd pozbawił wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny, na podstawie którego prowadzona była egzekucja z nieruchomości Klienta, uznając, że bank nie miał żadnych podstaw do wypowiedzenia umowy kredytu frankowego ani wystawienia BTE.

Orzeczenie to ma szczególne znaczenie dla kredytobiorców posiadających kredyty denominowane Nordea-Habitat, przejęte następnie przez PKO BP, zwłaszcza w sprawach, w których bank opierał swoje roszczenia na bankowych tytułach egzekucyjnych wystawianych przed 2016 r.

Stan faktyczny sprawy – kredyt denominowany Nordea-Habitat

Sprawa dotyczyła umowy kredytu mieszkaniowego zawartej w sierpniu 2008 r. z Nordea Bank Polska S.A. Kredyt miał charakter denominowany do franka szwajcarskiego, przy czym:

• wypłata środków następowała w złotych,

• saldo kredytu było wyrażone w CHF,

• spłata rat następowała w złotych po kursie sprzedaży z tabeli banku.

Po kilku latach wykonywania umowy, na skutek wzrostu kursu CHF oraz problemów życiowych, kredytobiorca zwracał się do banku o restrukturyzację. Bank odmówił, następnie wypowiedział umowę i w 2014 r. wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, który został zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Na tej podstawie doszło do egzekucji z nieruchomości.

Podstawa powództwa – art. 840 k.p.c. i abuzywność klauzul

Powództwo zostało oparte na art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c., czyli zaprzeczeniu istnieniu obowiązku stwierdzonego tytułem wykonawczym. Kluczowa argumentacja sprowadzała się do wykazania, że:

• bank nienależnie naliczał raty kredytu,

• zadłużenie było ustalane na podstawie abuzywnych klauzul waloryzacyjnych,

• przy prawidłowym rozliczeniu kredytu nie istniało żadne wymagalne zadłużenie,

• w dacie wypowiedzenia umowy kredytobiorca posiadał wręcz nadpłatę.

Sąd w całości podzielił tę argumentację.

Abuzywność klauzul denominacyjnych Nordea / PKO BP

Sąd uznał za niedozwolone m.in. postanowienia, które:

• odsyłały do tabel kursowych banku bez wskazania kryteriów ich ustalania,

• przerzucały całe ryzyko walutowe na konsumenta,

• uniemożliwiały kredytobiorcy samodzielne ustalenie wysokości zobowiązania.

Podkreślono, że bez znaczenia pozostaje to, czy bank faktycznie ustalał kursy „rynkowo” — kluczowe jest to, że umowa dawała mu potencjalnie nieograniczoną swobodę, co już samo w sobie rażąco narusza interes konsumenta. Takie postanowienia nie wiążą kredytobiorcy od chwili zawarcia umowy

.

Skutek prawny: brak zadłużenia i bezprawny BTE

Po wyeliminowaniu klauzul abuzywnych Sąd przyjął, że:

• kredyt należało traktować jako kredyt złotowy,

• oprocentowany według zasad właściwych dla umów walutowych,

• przy takim rozliczeniu nie istniały zaległości, które uzasadniałyby wypowiedzenie umowy.

Co więcej, z opinii biegłego wynikało, że na dzień wypowiedzenia umowy kredytobiorca posiadał nadpłatę, a bank nie miał prawa wystawić bankowego tytułu egzekucyjnego. W konsekwencji BTE został w całości pozbawiony wykonalności

.

Znaczenie wyroku dla kredytobiorców PKO BP / Nordea

Wyrok w sprawie I C 215/16 ma istotne znaczenie precedensowe, ponieważ pokazuje, że:

• nawet po zakończonej egzekucji możliwa jest skuteczna obrona,

• bankowe tytuły egzekucyjne oparte na kredytach frankowych mogą zostać całkowicie wyeliminowane,

• sądy powszechne konsekwentnie stosują standardy ochrony konsumenta wynikające z dyrektywy 93/13 i orzecznictwa Sądu Najwyższego.

Dla osób posiadających kredyt we frankach w PKO BP (dawniej Nordea Bank) jest to wyraźny sygnał, że nawet sprawy sprzed wielu lat nie są zamknięte, o ile roszczenia banku opierały się na wadliwej konstrukcji umowy.

Podsumowanie

Komentowany wyrok potwierdza, że w sprawach dotyczących kredytów frankowych kluczowe znaczenie ma rzeczywista treść umowy, a nie nazewnictwo stosowane przez bank. Jeżeli wysokość zadłużenia została oparta na niedozwolonych mechanizmach waloryzacyjnych, bank traci podstawę do egzekwowania jakichkolwiek roszczeń, w tym również w oparciu o bankowy tytuł egzekucyjny.

W Themi od lat prowadzimy sprawy dotyczące kredytów frankowych, w tym szczególnie skomplikowane postępowania związane z BTE, egzekucją i rozliczeniami po wypowiedzeniu umowy. Wyrok Sądu Okręgowego w Legnicy z 11 września 2020 r. jest kolejnym potwierdzeniem skuteczności tej linii argumentacyjnej.