Wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z 14 września 2020 r., sygn. I C 116/20

Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 14 września 2020 r. (sygn. I C 116/20) w całości pozbawił wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny wystawiony przez Kredyt Bank S.A., którego następcą prawnym jest obecnie Santander Bank Polska S.A. Sprawa dotyczyła kredytu frankowego indeksowanego do franka szwajcarskiego, zawartego w 2008 r., a rozstrzygnięcie ma istotne znaczenie zarówno dla kredytobiorców objętych egzekucją na podstawie BTE, jak i dla oceny skutków abuzywności klauzul waloryzacyjnych w tego typu umowach.

Przedmiot sprawy – bankowy tytuł egzekucyjny oparty na wadliwej umowie

Powództwo zostało wytoczone w trybie art. 840 § 1 k.p.c. i zmierzało do pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego, wystawionego po wypowiedzeniu umowy kredytu frankowego. Bank twierdził, że kredytobiorczyni pozostawała w zwłoce ze spłatą zobowiązania, co miało uzasadniać zarówno wypowiedzenie umowy, jak i wystawienie BTE.

Nasza Klientka konsekwentnie wskazywała jednak, że:

• bank bezpodstawnie wypowiedział umowę,

• wysokość zadłużenia została ustalona przy zastosowaniu niedozwolonych klauzul indeksacyjnych,

• a przy prawidłowym rozliczeniu kredytu – z pominięciem klauzul abuzywnych – nie istniało żadne wymagalne zadłużenie, które mogłoby stanowić podstawę egzekucji.

Charakter umowy – kredyt indeksowany, a nie „denominowany”

Sąd w sposób jednoznaczny odniósł się do charakteru prawnego umowy, podkreślając, że choć bank określał ją jako „denominowaną”, to w rzeczywistości mieliśmy do czynienia z kredytem udzielonym w złotych, indeksowanym do waluty obcej. Kluczowe było to, że:

• wypłata kredytu następowała w PLN,

• saldo zadłużenia i raty były przeliczane według kursów CHF ustalanych jednostronnie przez bank,

• umowa nie zawierała żadnych obiektywnych kryteriów ustalania kursów waluty.

Tego rodzaju konstrukcja – powszechna w umowach Kredyt Banku – została oceniona przez sąd jako sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco naruszająca interes konsumenta.

Abuzywność klauzul indeksacyjnych i jej skutki

Sąd podzielił stanowisko, zgodnie z którym postanowienia umowy odsyłające do tabel kursowych banku stanowiły klauzule niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ k.c.. Ich eliminacja prowadziła do wniosku, że:

• kredyt należy traktować jako kredyt złotowy,

• oprocentowany według stawki przewidzianej w umowie (LIBOR + marża),

• bez jakiegokolwiek powiązania z kursem franka szwajcarskiego.

Co szczególnie istotne, sąd wskazał, że utrzymanie oprocentowania opartego o LIBOR pełni wobec banku funkcję tzw. penalty default – sankcji odstraszającej od stosowania niedozwolonych postanowień umownych.

Brak wymagalnego zadłużenia = brak podstaw do BTE

Rozstrzygające znaczenie miało ustalenie, że:

• przy prawidłowym rozliczeniu umowy,

• z pominięciem klauzul indeksacyjnych,

• na dzień wypowiedzenia umowy oraz na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego nie istniało wymagalne zadłużenie po stronie kredytobiorczyni.

Co więcej, sam bank w toku postępowania przyznał, że przy takim sposobie rozliczenia kredytu zadłużenie nie byłoby wymagalne. W tej sytuacji sąd uznał, że:

• wypowiedzenie umowy było bezskuteczne,

• wystawienie BTE – bezpodstawne,

• a nadanie klauzuli wykonalności – nieuzasadnione.

W konsekwencji sąd pozbawił bankowy tytuł egzekucyjny wykonalności w całości.

Znaczenie wyroku dla kredytobiorców Santander / Kredyt Bank

Wyrok ten ma istotne znaczenie dla osób posiadających kredyt frankowy w Kredyt Banku (obecnie Santander Bank Polska), zwłaszcza tych, wobec których bank prowadził lub nadal prowadzi egzekucję na podstawie BTE. Sąd jednoznacznie potwierdził, że:

• abuzywność klauzul waloryzacyjnych może prowadzić nie tylko do unieważnienia umowy lub jej „odfrankowienia”,

• ale również do skutecznego zakwestionowania bankowego tytułu egzekucyjnego,

• nawet wiele lat po jego wystawieniu.

Podsumowanie

Wyrok Sądu Okręgowego w Elblągu z 14 września 2020 r. (I C 116/20) wpisuje się w ugruntowaną już linię orzeczniczą, zgodnie z którą kredyty frankowe indeksowane do CHF, oparte na dowolnych tabelach kursowych banku, naruszają prawa konsumentów. W sprawach prowadzonych przez nas sądy coraz częściej nie tylko podważają ważność takich umów, ale również eliminują ich najdalej idące skutki procesowe – w tym bankowe tytuły egzekucyjne.

Dla wielu kredytobiorców może to oznaczać realną możliwość zatrzymania egzekucji, odzyskania kontroli nad sytuacją finansową oraz otwarcia drogi do dalszych roszczeń wobec banku.