Wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r., sygn. akt II CSK 497/18

Wyrokiem z dnia 27 listopada 2019 r. Sąd Najwyższy uchylił wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania w postępowaniu przeciwko Santander Consumer Bank S.A. Sprawa dotyczyła pozbawienia wykonalności bankowego tytułu egzekucyjnego wystawionego na podstawie umowy kredytu waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego.

Orzeczenie to ma istotne znaczenie zarówno dla sporów związanych z kredytami frankowymi, jak i dla spraw, w których banki opierały swoje roszczenia na wystawionych przed laty bankowych tytułach egzekucyjnych, często poprzedzonych wadliwym lub nieskutecznym wypowiedzeniem umowy.

Tło sprawy – BTE i wypowiedzenie umowy kredytu we frankach

Sprawa została zainicjowana powództwem przeciwegzekucyjnym wytoczonym przez naszego Klienta na podstawie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny, a następnie – po uzyskaniu klauzuli wykonalności – wszczął egzekucję.

Podstawowym zarzutem było nieistnienie lub niewymagalność roszczenia banku, wynikająca z nieskutecznego wypowiedzenia umowy kredytu frankowego. Kluczowe znaczenie miała kwestia adresu, na który bank skierował oświadczenie o wypowiedzeniu umowy.

Spór o adres do korespondencji

Sąd Apelacyjny w Szczecinie oddalił powództwo, przyjmując, że kredytobiorca nie wykazał skutecznej zmiany adresu do korespondencji. Stanowisko to zostało jednak zakwestionowane w skardze kasacyjnej.

Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że z ustaleń faktycznych jednoznacznie wynikało, iż kredytobiorca poinformował bank o zmianie adresu w korespondencji e-mailowej, a bank tę informację otrzymał. Mimo to wypowiedzenie umowy zostało wysłane na poprzedni adres, a następnie bank uznał je za skutecznie doręczone w trybie awiza.

Stanowisko Sądu Najwyższego – wypowiedzenie nieskuteczne

Sąd Najwyższy jednoznacznie zakwestionował podejście sądu drugiej instancji. W uzasadnieniu podkreślono, że:

• obowiązek informowania banku o zmianie adresu może być spełniony w każdy sposób, o ile umowa nie zastrzega szczególnej formy,

• w realiach współczesnego obrotu prawnego korespondencja elektroniczna (e-mail) jest dopuszczalnym i skutecznym sposobem przekazywania takich informacji,

• skoro bank posiadał wiedzę o nowym adresie kredytobiorcy, nie mógł skutecznie powoływać się na doręczenie wypowiedzenia wysłanego na adres nieaktualny.

W konsekwencji Sąd Najwyższy uznał, że wypowiedzenie umowy kredytu nie było skuteczne, a skoro tak – roszczenie banku nie mogło zostać uznane za wymagalne, mimo że bank złożył odmienne oświadczenie w bankowym tytule egzekucyjnym.

Abuzywność klauzul a obowiązki sądu

Sąd Najwyższy odniósł się również do drugiego istotnego zagadnienia, jakim była abuzywność postanowień umownych. Skrytykował stanowisko Sądu Apelacyjnego, który uznał za spóźnione podniesienie w apelacji zarzutu nieuczciwego charakteru klauzul umowy kredytu.

SN przypomniał, że przepisy dotyczące niedozwolonych postanowień umownych stanowią implementację dyrektywy 93/13/EWG, a sądy krajowe są zobowiązane do ich stosowania z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE, w tym w szczególności wyroku z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 (Dziubak).

Sąd Najwyższy wyraźnie zaakcentował, że:

• ochrona konsumenta ma charakter nadrzędny,

• sąd krajowy nie może pomijać zarzutów abuzywności wyłącznie z powodów formalnych,

• kontrola nieuczciwych warunków umownych służy przywróceniu równowagi kontraktowej między konsumentem a bankiem.

Znaczenie wyroku dla spraw przeciwko Santander Consumer Bank

Komentowany wyrok ma duże znaczenie praktyczne dla kredytobiorców posiadających kredyty frankowe w Santander Consumer Bank, w szczególności w sprawach, w których bank opiera swoje roszczenia na dawnych bankowych tytułach egzekucyjnych.

Orzeczenie potwierdza, że:

• bank musi wykazać skuteczność wypowiedzenia umowy, a ciężar dowodu spoczywa na nim,

• wysłanie wypowiedzenia na nieaktualny adres, mimo posiadania wiedzy o zmianie adresu, prowadzi do braku wymagalności roszczenia,

• sądy są zobowiązane badać abuzywność klauzul umownych także na etapie postępowania apelacyjnego, jeżeli wymaga tego ochrona konsumenta.

Podsumowanie

Wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 2019 r. stanowi istotny punkt odniesienia w sporach dotyczących kredytów frankowych, bankowych tytułów egzekucyjnych oraz skuteczności wypowiedzeń umów kredytowych. Orzeczenie to wzmacnia pozycję kredytobiorców, potwierdzając, że banki nie mogą opierać egzekucji na wadliwych czynnościach prawnych ani uchylać się od kontroli abuzywności postanowień umownych.

Dla wielu Klientów oznacza to realną możliwość zablokowania egzekucji, a w dalszej perspektywie – skutecznego zakwestionowania całej umowy kredytu we frankach.