Sygn. akt I ACa 50/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:  SSA  Kamil Grzesik (spr.)

Sędziowie:           SSA Wojciech Żukowski

         SSA  Beata Kurdziel

[***]

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa [***] i [***]

przeciwko  BNP Paribas Bank Polska S.A. w Warszawie

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 listopada 2021 r. sygn. akt I C 236/21

1. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie II w ten sposób, że nadaje mu następującą treść:

„I. zasądza od strony pozwanej BNP Paribas Bank Polska spółki akcyjnej w Warszawie na rzecz powodów [***] i [***] jako wierzycieli solidarnych:

– kwotę 94.048,12 zł (dziewięćdziesiąt cztery tysiące czterdzieści osiem złotych i dwanaście groszy) oraz kwotę 38.336,85 franków (trzydzieści osiem tysięcy trzysta trzydzieści sześć franków szwajcarskich i osiemdziesiąt pięć centymów), zastrzegając na rzecz strony pozwanej prawo wstrzymania się ze spełnieniem powyższego świadczenia do czasu zaoferowania zwrotu lub zabezpieczenia zwrotu przez powodów [***] i [***]  na rzecz strony pozwanej BNP Paribas Bank Polska  Spółka Akcyjna w Warszawie kwoty 298 000 zł (dwieście dziewięćdziesiąt osiem tysięcy złotych), a w pozostałym zakresie powództwo oddala;”;

2. w pozostałym zakresie apelację oddala;
3. zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 8100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 50/22

UZASADNIENIE
wyroku z dnia 26 kwietnia 2023 r.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2021 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej BNP Paribas Bank Polska Spółki Akcyjnej w Warszawie na rzecz powodów [***] i [***] jako wierzycieli solidarnych: kwotę 94.048,12 zł  z ustawowymi odsetkami za opóźnienie: od kwoty 49.380,56 zł od dnia 27 listopada 2020 r. do dnia zapłaty, od kwoty 44.667,56 zł od dnia 17 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 38.336,85 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 listopada 2020 r. do dnia zapłaty. Nadto zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów jako wierzycieli solidarnych kwotę 11.817 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty.

Podstawę powyższego orzeczenia stanowiły następujące ustalenia faktyczne:

W dniu 3 czerwca 2008 r. pomiędzy Fortis Bank Polska S.A. w Warszawie (poprzednikiem prawnym strony pozwanej), a [***] i [***] zawarta została umowa kredytu hipotecznego Nr KH/568/2008/p2.

Na podstawie umowy Bank udzielił powodom kredytu w wysokości 155.297,31 CHF na okres 360 miesięcy licząc od daty pierwszego uruchomienia kredytu. Jako cel umowy oznaczono zakup nieruchomości na rynku wtórnym położonej w Krakowie na oś. Willowym 25/4 (§ 1, 2, 3, 4 umowy).

Uruchomienie kredytu nastąpić miało najpóźniej dnia 19 listopada 2008 r., jednorazowo w wysokości nie większej niż 298.000 zł, przy czym zaznaczono, że Bank uruchomi kredyt w wysokości określonej w umowie kupna-sprzedaży kredytowanej nieruchomości stanowiącej różnicę między ceną nabycia nieruchomości a wniesionym wkładem własnym (§ 5 ust. 1 i 2 umowy).

Oprocentowanie kredytu ustalono jako równe stopie bazowej oprocentowania, którą stanowi LIBOR dla 6 miesięcznych depozytów w CHF powiększonej o stałą marże w

wysokości 0,90%. W dniu sporządzenia umowy oprocentowanie kredytu wynosiło 3,8083% (§ 6 ust. 1 i § 6 ust. 4 umowy).

Zabezpieczenie kredytu stanowiła m.in. hipoteka zwykła w kwocie 155.297,31 CHF na zabezpieczenie wierzytelności Banku z tytułu kwoty kredytu i hipoteka kaucyjna do kwoty 77.648,66 CHF jako zabezpieczenie odsetek i innych kosztów ustanowienia na prawie własności do kredytowanej nieruchomości na rzecz Banku (§ 9 ust. 1 umowy).

Spłata kredytu następować miała w 359 rosnących ratach miesięcznych (tj. równych ratach kapitałowo-odsetkowych). Przy czym spłata ta następować miała z rachunku nr ( 73...), który prowadzony był w CHF i zasilany wyłącznie środkami w walucie, w której jest prowadzony. Kredytobiorca zobowiązany został do zapewnienia na tym rachunku wystarczającej kwoty środków do pokrycia wymagalnych należności Banku z tytułu kredytu (§ 8 ust. 1 i 7 umowy).

W § 11 ust. 5 kredytobiorcy potwierdzili, że są świadomi ryzyka zaciągania kredytu w walutach obcych, w tym zmiany kursu waluty wobec PLN lub zmiany oprocentowania waluty obcej.

W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowanie miały mieć postanowienia „Regulaminu”, który stanowił integralną część umowy (§ 12 ust. 4 umowy).

Zgodnie z definicjami zawartymi w § 2 Części ogólnej Regulaminu:

[***] (pkt 12) rozmieć należy stosowany przez bank kurs wymiany jednej waluty obcej na inną walutę obcą; wymiana dokonywana jest w ten sposób, iż Bank dokonuje wymiany dotychczasowej waluty na PLN według kursu sprzedaży tej waluty wobec PLN zgodnie z tabelą kursów obowiązujących w Banku w momencie dokonania wymiany na następnie dokonuje wymiany z PLN na walutę docelową według kursu kupna tej waluty zgodnie z tabelą kursów obowiązujących w Banku w momencie dokonania wymiany waluty.

Przez LIBOR (pkt 16) rozumieć należy stopę oprocentowania międzybankowych depozytów w różnych walutach na rynku w Londynie., publikowana na stronie (...) o nazwie (...) o godzinie 11 czasu lokalnego.

[***] (pkt 20) rozmieć należy - wymianę waluty dokonywaną przez Bank i za jego zgodą, po obowiązującym w Banku w dniu dokonania wymiany kursie kupna/sprzedaży walut lub w przypadku wymiany waluty obcej na inną walutę obcą, po kursie krzyżowym; obowiązujące w Banku kursy wymiany walut dostępne są w Jednostkach Banku, na Stornie internetowej, w Centrum telefonicznym lub udostępniane przez Bank w inny sposób.

[***] kredytowego (pkt 30) rozumie się - dokonaną przez Bank wypłatę postawionej do dyspozycji Kredytobiorcy całości lub części kwoty udostępnionego Produktu kredytowego na warunkach zgodnych z Umową.

W myśl § 4 ust. 5 Regulaminu, jeżeli zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy wypłata środków uruchomionego produktu kredytowego miała nastąpić w innej walucie niż waluta produktu kredytowego określona w umowie, to następuje to po przewalutowaniu. Przewalutowanie następuje po kursie obowiązującym w momencie zaksięgowania dyspozycji uruchomienia produktu kredytowego.

W dniu 27 września 2012 r. strony dokonały zmiany przedmiotowej umowy poprzez wprowadzenie nowego terminu płatności rat kapitałowo-odsetkowych.

Bank w związku z zawarciem umowy otworzył kredytobiorcom dwa rachunki bankowe: Rachunek złoty w PLN oraz Rachunek walutowy prowadzony w CHF.

Bank uruchomił kredyt w dniu 13 czerwca 2008 r. Kwota kredytu 298.000 zł została Przewalutowana według kursu 2,0522, co w przeliczeniu stanowiło kwotę 145.210,02 CHF.

Dyspozycja powodów uruchomienia kredytu określała kwotę kredytu w PLN.

Pismem z dnia 4 listopada 2020r. doręczonym w dniu 12 listopada 2020r. pełnomocnik powodów złożył stronie pozwanej reklamację dotyczącą umowy nr KH/568/2008/p2 wraz z wezwaniem do zapłaty kwoty 94.048,12 zł i 28.336,85 CHF wraz z odsetkami w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma – tytułem zwrotu świadczeń nienależnych w wyniku wykonania nieważnej umowy.

W okresie od dnia zawarcia umowy do 15 lipca 2020 r. powodowie tytułem wykonania umowy spełnili na rzecz strony pozwanej następujące świadczenia pieniężne: 94.048,12 zł oraz 38.336,85 CHF. W dniu zawierania umowy powodowie nie rozumieli różnicy pomiędzy kredytem zlotowym a kredytem w CHF. Zaciągając kredyt w CHF powodowie posiadali wyższą zdolność kredytową. Powodowie zdawali sobie sprawę z tego, ze kursy walut mogą się wahać, ale nie sądzili że frank wzrośnie tak znacznie. Nie przedstawiono im jednak symulacji zmian raty kredytu w razie zmiany kursu CHF. Zamiarem powodów było zaciągniecie kredytu w PLN i zakup nieruchomości za kwotę w PLN.

Powód jest anestezjologiem, ma zarejestrowaną działalność gospodarczą w miejscu zamieszkania, jednakże nie wykonuje jej tam.

Przed zawarciem umowy powodowie zostali poinformowani przez Bank o ryzyku związanym z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że w przedmiotowej umowie nie zostały określone wszystkie elementy stanowiące jej essentialia negotii, bowiem w umowie nie została określona kwota kredytu, ani nie został doprecyzowany sposób spłaty kredytu wobec braku oznaczenia wysokości poszczególnych rat kredytu. Zgodnie z umową z dnia 3 czerwca 2008 r. wypłata kredytu w walucie obcej następowała przy zastosowaniu kursu zakupu walut w Banku z dnia wypłaty kredytu, powodowie nie wiedzieli więc jaką ostatecznie kwotę kredytu otrzymają w przeliczeniu na walutę polską. Wprawdzie w §1 umowy strony oznaczyły pierwotnie kwotę kredytu jako 155.297,31 CHF, jedocześnie jednak w §5 ust. 2 zastrzeżono, że uruchomienie kredytu nastąpi w wysokości nie większej niż 298.000 zł. Zatem w chwili zawarcia umowy powodowie nie znali dokładnej wysokości kredytu i wartość ta nie została określona precyzyjnie w umowie, lecz jedynie w przybliżeniu. Wysokość rat kredytu, które mieli spłacać powodowie również nie została określona kwotowo w chwili zawarcia przedmiotowej umowy, co więcej wysokość rat kredytu uzależniona została od zastosowania kursu sprzedaży walut obowiązującego w Banku w chwili spłaty. [***] miał wyłączny wpływ na sposób wyliczenia wysokości rat kredytu na podstawie miernika tworzonego wyłącznie przez Bank bez udziału konsumentów – powodów. Stosownie do art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą, albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Z uwagi na wagę naruszeń oraz brak przepisów umożliwiających zastąpienie nieważnych postanowień umowy innymi zapisami, stwierdzono nieważność umowy w całości. W ocenie Sądu Okręgowego powodowie posiadali interes prawny w uzyskaniu przedmiotowego rozstrzygnięcia w rozumieniu art. 189 k.p.c., albowiem ochronę konsumenta można osiągnąć jedynie wtedy gdy zostaną uwzględnione bieżące interesy konsumenta. Reasumując sąd stwierdził, że przedmiotowa umowa kredytu została ukształtowana w sposób niezgodny z art. 3531 k.c., bowiem treść umowy była niezgodna z wymogami zawartymi w art. 69 Prawa bankowego w wyżej omówionym zakresie.

O kosztach procesu sąd orzekł opierając się o zasadę odpowiedzialności za wynik procesu zawartą w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Na koszty te złożyły się: kwota 1000 zł tytułem opłaty od pozwu, kwota 10.800 zł tytułem zastępstwa procesowego zgodnie z § 2 pkt. 7 [***] z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz kwota 34 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictw.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana zaskarżając go w całości  zarzuciła:

1. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie wadliwej oraz sprzecznej ze sobą oceny materiału dowodowego zebranego w sprawie poprzez przyjęcie, iż „treść umowy nie dawała przy tym podstaw do jej wykonania poprzez wypłatę i spłatę CHF ” oraz „ wypłata kredytu nie mogła nastąpić w walucie innej aniżeli waluta krajowa”, w sytuacji w której z treści Umowy (pkt. 8.7) oraz Regulaminu (§4 ust. 5) jednoznacznie wynika, iż podstawowym sposobem wypłaty kredytu była wypłata w walucie CHF. wypłata w walucie PLN stanowiła uprawnienie Powoda do wyboru waluty świadczenia i następowała (przewalutowanie) wyłącznie w sytuacji gdy dyspozycja wypłaty złożona przez Powoda opiewała na inną walutę niż waluta CHF. Nie można utożsamiać woli Powoda do uzyskania wypłaty w PLN z niemożnością uzyskania wypłaty w CHF gdyż jest to w sposób oczywisty sprzeczne z treścią Umowy oraz Regulaminu, co więcej uznane za wiarygodne zeznania [***] (zapis obrazu i dźwięku z rozprawy z dnia 20 września 2021 roku w zakresie w jakim doszło do przesłuchania [***], łącznie od 00:19:55 do 00:24:21), potwierdziły iż: „Nikt nie proponował nam wypłaty kredytu w CHF” — w sytuacji, gdy to jedynie od Powoda zależało w jakiej walucie zostanie wypłacony kredyt; konsekwencją tego był błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia w postaci uznania przez sąd I instancji, iż Powód nie miał możliwości wypłacenia kredytu w CHF, w sytuacji gdy w rzeczywistości podstawowym sposobem uruchomienia kredytu było uruchomienie w walucie CHF, natomiast wypłata w PLN następowała wyłącznie na skutek świadomej woli Powoda (dyspozycja) i stanowiła jego uprawnienie do wskazania Bankowi waluty wypłaty kredytu.
2. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne i niepoparte jakimikolwiek dowodami ustalenie, iż rozliczenia stron mogły następować wyłącznie w walucie PLN oraz uznania Umowy za kredyt denominowany (a nawet kredyt w PLN) w sytuacji gdy Powód mógł dokonywać spłat bezpośrednio w walucie CHF, co potwierdził w swoich zeznaniach, otworzył rachunek walutowy, który został wskazany w pkt. 8.7 Umowy, jak również wypłata mogła nastąpić w CHF (§4 ust. 5 Regulaminu), a Umowa była umową kredytu walutowego (umową odmiennego rodzaju od umów kredytów indeksowanych oraz denominowanych); czego konsekwencją tego był błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia poprzez przyjęcie, iż rozliczenia stron nie mogły następować w walucie CHF, a Umowa jest umową kredytu złotówkowego.
3. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne i niepoparte jakimikolwiek dowodami ustalenie, iż samo „Przyznanie sobie przez bank jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami i naruszały rażąco interesy powoda w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c., oceniane na datę zawarcia umowy”, w sytuacji, gdy w sprawie na tą okoliczność nie został przeprowadzony jakikolwiek dowód, tym samym Powód nie sprostał udowodnieniu okoliczności rażącego naruszenia jego interesów, zwłaszcza, że pokrzywdzenie Powoda musi wynikać z konkretnych postanowień umowy nie zaś z okoliczności rynkowych towarzyszących zawarciu i wykonaniu umów, takich jak wzrost kursu walut. (Jak wynika z uzasadnienia Wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 17 maja 2021 roku, sygn. akt: I C 1403/20 oraz Wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 31 marca 2021 roku, sygn. akt: I C1390/20 kredytobiorca w ramach każdego procesu jest obowiązany wykazać, iż w jego konkretnej sprawie doszło do zastosowania kursów wymiany walut, które prowadziły do rażącego pokrzywdzenia kredytobiorcy); konsekwencją powyższego był błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia polegający na bezpodstawnym przyjęciu przez Sąd I instancji, iż stosowanie przez Pozwaną klauzul waloryzacyjnych prowadziło do rażącego pokrzywdzenia interesu Powoda oraz co można uznać za przejaw działań sprzecznych z dobrymi obyczajami.
4. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolne i niepoparte jakimikolwiek dowodami ustalenie, iż [***] przedstawiono im jednak symulacji zmian raty kredytu w razie zmiany kursu CHF ”, w sytuacji gdy Pozwana poinformowała Powodów o istnieniu ryzyka walutowego jak również Powodom przedstawiono informację i wykresy w tym zakresie, co Powodowie potwierdzili podpisując Informacje dla Wnioskodawców ubiegających się o kredyt mieszkaniowy/kredyt konsolidacyjny/pożyczkę hipoteczną indeksowany kursem waluty obcej (Załącznik nr 1 1 do Odpowiedzi na Pozew); konsekwencją tego był błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę rozstrzygnięcia w postaci uznania przez sąd I instancji, iż Powodom nie przedstawiono symulacji wahania się kursów CHF i PLN na przestrzeni lat i zmian tych kursów, w sytuacji gdy w rzeczywistości Powodom takie informacje przekazano, co Powodowie potwierdzili składając podpis pod dokumentem w postaci Informacji dla Wnioskodawców ubiegających się o kredyt mieszkaniowy/kredyt konsolidacyjny/pożyczkę hipoteczną indeksowany kursem waluty obcej (Załącznik nr 11 do Odpowiedzi na Pozew).
5. naruszenie art. 278 § 1-3 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. w zw. z art. 235² § 1 pkt 2) k.p.c. poprzez oddalenie wniosków dowodowych Pozwanej o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności wskazane w pkt. 9 petitum Odpowiedzi na Pozew, który to dowód z opinii biegłego został przez Pozwaną powołany m.in. w celu określenia uwarunkowań gospodarczych oraz sytuacji na rynku kredytów walutowych w 2007 roku, tj. w momencie zawarcia Umowy oraz tego czy Pozwana miała możliwość całkowicie swobodnego i oderwanego od uwarunkowań rynkowych sposobu ustalania kursów wymiany walut, w sytuacji, gdy tak powołany dowód z opinii biegłego był w niniejszej sprawie koniecznych do przeprowadzenia, bowiem sąd I instancji nie posiada wiedzy specjalnej w zakresie uwarunkowań rynków walutowych w 2007 roku, a tym samym jedynie w oparciu o własną wiedzę nie jest w stanie wypowiedzieć się co do okoliczności związanych z kształtowaniem tabel kursowych; czego konsekwencją był błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia w postaci uznania przez sąd I instancji, iż Pozwana mogła całkowicie dowolnie kształtować kurs franka szwajcarskiego, w konsekwencji czego mogła jednostronnie określać świadczenie Powoda jak również, że kursy wymiany walut stosowane przez Pozwaną prowadziły do rażącego pokrzywdzenia Powoda.
6. naruszenie art. 353¹ k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez błędne oraz bezpodstawne przyjęcie przez Sąd i instancji, iż zawarta Umowa może zostać uznana za nieważną z uwagi na rzekomą niemożność określenia świadczenia Powoda w związku z pozostawieniem Pozwanej uprawnienia do określenia świadczenia Powoda wynikającego z Umowy jak również z uwagi na fakt, iż nieznana była kwota wyrażona w PLN, którą Powód miał otrzymać od Pozwanej oraz kwota w PLN, którą Powód miał zwrócić Pozwanej, a tym samym iż Umowa jest sprzeczna z naturą stosunku prawnego, w sytuacji gdy, kwota kredytu udzielonego Powodowi została określona w sposób jednoznaczny w walucie CHF (waluta kredytu), a Pozwana nie mogła w sposób samodzielny wpływać na wysokość kapitału pozostałego do spłaty, jak także nie dysponowała uprawnieniem do samodzielnego kształtowania wysokości salda zadłużenia Powoda. Wahania kursów walut pozostają bez wpływu na saldo zadłużenia Powoda, które było jednoznacznie wyrażone w walucie CHF w par. 1 ust. I Umowy. Wahania kursów walut wpływały wyłącznie na ilość PLN potrzebnych do spłaty raty wyrażonej w CHF (w sytuacji spłaty w PUN). jednakże sama rata i saldo zadłużenia były jednoznacznie określone (zawsze w walucie CHF). Pozwana nie miała wpływu na ogólnoświatowy wzrost kursu CHF. Tym samym zupełnie bezpodstawne są twierdzenia Sądu I instancji, iż poprzez rzekomo dowolne kształtowanie treści tabel kursowych Pozwana wpływała na saldo zadłużenia Powoda. Również Sąd I instancji błędnie ustalił, iż pomiędzy kwotą określoną w umowie, a kwotą wypłaconą musi zachodzić tożsamość waluty. W orzecznictwie powszechnie dopuszczalne jest, w ramach swobody umów, rozróżnienie waluty wyrażenia zobowiązania od waluty jego wykonania, co nie wpływa na wysokość salda;
7. naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 Prawo Bankowe w zw. z art. 65 § 2 k.c. poprzez błędne przyjęcie, iż Umowa jest de facto umową kredytu w PLN, w którym zawarto mechanizm indeksacji do waluty CHF w sytuacji, gdy w rzeczywistości Umowa jest umową kredytu walutowego w CHF, w którym kwotę kredytu wyrażono jednoznacznie w CHF (pkt. 1 Umowy), zaś Powód od początku mógł spłacać raty kapitałowe i rat odsetkowe bezpośrednio w tej walucie (pkt. 8.7 Umowy) przy wykorzystaniu założonego dla Powoda rachunku bankowego prowadzonego w walucie CHF, co potwierdza Umowa Rachunku Bankowego (Załącznik nr 6 do Odpowiedzi na Pozew).
8. naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 Prawo Bankowe w zw. z art. 3851 § 1 k.c. poprzez błędne przyjęcie przez sąd I instancji, że klauzulę przeliczeniową stosowaną do przeliczenia kwoty kredytu z CHF na PLN należy uznać za określające podstawowe świadczenia w ramach zawartej Umowy, w sytuacji, gdy głównym świadczeniem Pozwanej było oddane do dyspozycji Powoda kwoty określonej w Umowie w sposób określony w Umowie, a zobowiązaniem Powoda zwrot tej kwoty powiększonej o odsetki. Główne świadczenia stron zostały w sposób jednoznaczny wskazane w [***] zawarte w Regulaminie dotyczą wyłącznie sposobu wykonania Umowy, regulując mechanizm przeliczania uzgodnionej kwoty kredytu w walucie CHF na PLN, co nastąpiło dopiero na wyraźne żądanie Powoda, z uwagi na wolę Powoda do wypłaty kwoty kredytu po jej przeliczeniu z CHF na PLN.
9. naruszenie art. 358¹ § 2 k.c. w zw. z art. 353¹ k.c. poprzez przyjęcie, iż w Umowie zastosowano mechanizm waloryzacyjny, w sytuacji gdy wysokość świadczeń stron Umowy nie była uzależniona od zewnętrznych mierników wartości, których zmienność w czasie mogła wpływać na wysokość salda kredytu wskazanego w Umowie, a kredyt zawarty pomiędzy Stronami był kredytem walutowym, a nie indeksowanym czy też denominowanym. Saldo, w przeciwieństwie do kredytów indeksowanych, było jednoznacznie wyrażone w pkt 1 Umowy w walucie CHF, a na jego wysokość nie miały wpływu wahania kursów walut.
10. naruszenie art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 353¹ k.c. w zw. z art. 385¹ § 1 k.c. poprzez błędne oraz bezpodstawne przyjęcie przez sąd I instancji, iż odwołanie się w postanowieniach Umowy do tabeli kursowej Pozwanego jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, w sytuacji, gdy kwota kredytu udzielonego Powodowi została określona w sposób jednoznaczny, a Pozwana nie mogła w sposób samodzielny wpływać na wysokość kapitału pozostałego do spłaty (zmiany kursu CHF do PLN nigdy nie miały wpływu na saldo zadłużenia Powoda, bowiem to zawsze było określane tylko i wyłącznie w walucie CHF) jak także nie dysponowała uprawnieniem do samodzielnego kształtowania wysokości salda zadłużenia Powoda, cały czas wyrażonego w walucie CHF. Powód na etapie zawierania Umowy oraz później w trakcie jej trwania miał możliwość wyboru spłaty rat kredytu poprzez rachunek walutowy, co w przypadku wyboru spłaty kredytu w CHF wyeliminowałoby kwestie przeliczeń wg. kursów walut stosowanych przez Pozwaną, z której to możliwości Powód skorzystał. Zawarcie przez Powoda umowy kredytu walutowego w CHF było dla Powoda w momencie zawarcia tej umowy bardziej korzystne niż zawarcie umowy kredytu w PLN, oprocentowanego według stawki WIBOR. a tym samym niższe raty kapitałowe i odsetkowe w ramach kredytu walutowego równoważyły się z ryzykiem możliwości wzrostu kursu CHF.
11. naruszenie art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 3531 k.c. w zw. z art. 3851 § 1 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego poprzez bezpodstawne przyjęcie, że zawarta przez Powoda z poprzedniczką prawną [***], jest umową nieważną w całości z uwagi na fakt, iż świadczenia stron umowy kredytu nie zostały dokładnie oznaczone, w szczególności Pozwana mogła jednostronnie i dowolnie kształtować świadczenia stron Umowy, w sytuacji, gdy w rzeczywistości świadczenia Stron umowy były jednoznacznie literalnie określone w walucie frank szwajcarski, a na ich wysokość nie miała wpływu ani Pozwana, ani bieżący kurs wymiany walut. Zobowiązanie Powoda zostało w umowie w sposób jednoznaczny określone w walucie frank szwajcarski i w tej samej walucie i tej samej kwocie powiększonej o odsetki umowne powinno zostać przez Powoda zwrócone na rzecz Pozwanej. W rzeczywistości Umowa zawierała w sobie wszystkie elementy przedmiotowo i podmiotowo istotne, które zostały wymienione w art. 69 ust. 1 i 2 prawa bankowego, a w szczególności Umowa określała jednoznacznie kwotę kredytu, walutę kredytu, oprocentowanie (oparte o wskaźnik referencyjny właściwy dla waluty kredytu), zasady jego zmiany, cel kredytu i wysokość prowizji, tym samym świadczenia stron Umowy były oznaczone jednoznacznie w walucie frank szwajcarski, a ich wysokość nie mogła być samodzielnie modyfikowana przez [***] odróżnić postanowienia określające świadczenie od postanowień regulujących sposób jego wykonania:
12. naruszenie art. 385¹ § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 6 dyrektywy 93/13 poprzez bezpodstawne i błędne przyjęcie, że Umowa oraz Regulamin zawierają niedozwolone postanowienia pozbawione transparentności i jednoznaczności i tym samym są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy Powoda, co wynika z postanowień Umowy dotyczących wypłaty udzielonego kredytu, jak również ze stwierdzenia, iż klauzula waloryzacyjna dotyczy głównego przedmiotu umowy (essentialia negotii), w sytuacji, gdy umowa kredytu walutowego była dopuszczalna w świetle obowiązujących przepisów prawa zarówno w dniu zawarcia Umowy jak i obecnie, a Powód był właściwie poinformowany o ryzyku zmiany kursu walut, co więcej od samego początku obowiązywania umowy Powód miał możliwość wyboru waluty wypłaty i spłaty kredytu. W konsekwencji nie istnieją więc przesłanki do uznania, że postanowienia Umowy i Regulaminu zaproponowane przez Pozwaną były nieuzgodnione indywidualnie, w sytuacji, gdy Powód miał realną możliwość uzgadniania postanowień indywidualnie, ale z niej nie skorzystał co sprawna, że kwestionowane postanowienia nie można uznać za abuzywne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. - Powód nie wykazał ani sprzeczności postanowień Umowy z dobrymi obyczajami, ani tez rażącego naruszenia interesów Powoda w skutek zawarcia bądź wykonania Umowy;
13. naruszenie art. 385¹ k.c. poprzez bezpodstawne przyjęcie, że pkt. 12.2 i 12.3 Umowy oraz § 2 pkt 12 i 20 Regulaminu oraz § 4 ust. 5 Regulaminu zawierają niedozwolone postanowienia nieuzgodnione indywidualnie z Powodem i tym samym Umowna jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy Powoda, w sytuacji gdy umowa kredytu o treści Umowy była dopuszczalna w świetle obowiązujących przepisów prawa zarówno w dniu zawarcia Umowy jak i obecnie, a Powód był właściwie poinformowany o ryzyku zmiany kursu walut, co sprawia, że kwestionowane postanowienia nie mogą zostać uznać za abuzywne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. – Powód nie wykazał ani sprzeczności postanowień Umowy z dobrymi obyczajami, ani tez rażącego naruszenia interesów Powoda w skutek zawarcia bądź wykonania Umowy.
14. naruszenie art. 355 § 2 k.c. w zw. z art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 385¹ § 1 k.c. poprzez błędne ich zastosowanie i dokonanie oceny ewentualnej abuzywności postanowień Umowy oraz Regulaminu w oderwaniu od rzeczywistej wiedzy i stanu świadomości Powoda, którą Powód miał na etapie zawierania Umowy, w sytuacji, gdy w toku oceny czy konsument mógł mieć świadomość, co do obowiązków wynikających z poszczególnych postanowień umowy, należy mieć na uwadze rzeczywistą wiedzę i doświadczenie życiowe Powoda z okresu negocjowania Umowy oraz jej podpisania.
15. naruszenie art. 58 § 3 k.c. w zw. z art. 65 § 2 k.c. w zw. z art. 385¹ § 2 k.c. w zw. z art. 354 § 1 k.c. w zw. z art. 6 ust. Dyrektywy 93/13 poprzez przyjęcie, iż bez klauzul waloryzacyjnych, Umowa nie może być nadal wykonywana w sytuacji, gdy zgodną wolą stron Umowy było zawarcie umowy kredytu walutowego, gdzie zobowiązania stron Umowy zostały bezpośrednio i jednoznacznie określone w walucie frank szwajcarski celem uzyskania niższego oprocentowania kredytu wg stawki L1BOR oraz wyższej zdolności kredytowej. Wskazana przez sąd I instancji „klauzula waloryzacyjna”, dotyczy wyłącznie sposobu wykonania Umowy poprzez wskazane zasady przeliczania kwot wyrażonych w CHF na kwotę w PLN, a tym samym Umowa bez tych postanowień mogłaby być nadal wykonywana bezpośrednio w walucie kredytu, z uwagi na możliwość spłaty rat kapitałowych i rat odsetkowych bezpośrednio w walucie CHF.
16. naruszenie art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13 w zw. z art. 5 k.c. poprzez pominięcie i niepoddanie stosowanej ocenie prawnej przez sąd I instancji faktu, iż Powód w toku procesu nie wykazał konkretnych naruszeń jego interesu (tym bardziej takich, które miałyby charakter naruszeń rażących), zaś Sąd I instancji orzekł na korzyść Powoda jedynie w oparciu o nieudowodnione twierdzenia zawarte w pozwie, co w konsekwencji doprowadziło do naruszenia zasad współżycia społecznego i stanowiło przejaw niezgodnego z prawem wykorzystania przez Powoda jego praw wynikających z Dyrektywy 93/13, bowiem Powód pomimo nie wykazania naruszenia interesów w oparciu o zaskarżony Wyrok korzystał z kapitału Pozwanej bez jednoczesnego zaoferowania świadczenia wzajemnego na rzecz Pozwanej oraz przy jednoczesnym osiągnięciu znacznego zysku w postaci uzyskania prawa własności nieruchomości, której wartość znacznie przekracza kwotę kredytu, którą Powód otrzymał w ramach wypłaty kredytu.
17. naruszenie art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c. poprzez bezpodstawne uznanie zasadności powództwa i orzeczenie na korzyść Powoda w ramach pkt I sentencji Wyroku obrazującego się w orzeczeniu obowiązku zapłaty przez Pozwaną na rzecz Powoda kwoty 94.048,12 PLN wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty a) 49.380,56 PLN od dnia 27 listopada 2020 roku do dnia zapłaty, b) od kwoty 44.667,56 PLN od dnia 17 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty oraz kwoty 38.336,85 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 27 listopada 2020 roku, w sytuacji gdy, w ocenie Pozwanej w niniejszej sprawie nie zachodzą przesłanki do stwierdzenia całości jak również chociażby części Umowy bądź Regulaminu za nieważne, a tym samym w sprawie brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz Powoda jakichkolwiek kwot pieniężnych od Pozwanej w ramach rzekomego świadczenia nienależnego realizowanego przez Powoda na rzecz Pozwanej, które obecnie wymagałoby zwrotu jakichkolwiek kwot pieniężnych na rzecz Powoda.
18. naruszenie art. 5 k.c. poprzez wydanie orzeczenia aprobującego nadużycie praw podmiotowych przez Powoda, które w istocie prowadzi do uzyskania nieuprawnionego przysporzenia majątkowego tj. możliwości korzystania z kapitału Pozwanej bez jednoczesnego zaoferowania jakiegokolwiek świadczenia wzajemnego na rzecz Pozwanej, który to kapitał został wykorzystany przez Powoda celem uzyskania własności nieruchomości, przedstawiającej obecnie o wiele większą wartość niż w chwili zawarcia umowy, tj. w sierpniu 2007 roku; co stanowi przejaw naruszenia zasad współżycia społecznego z uwagi na fakt, iż utrzymanie w mocy orzeczenia sądu I instancji nie tylko narusza zasady współżycia społecznego w relacjach pomiędzy Powodem a Pozwaną, ale także stanowi przejaw naruszenia powszechnie obowiązujących zasad ekonomii, bowiem akceptacja działań Powoda doprowadzi do znacznego pokrzywdzenia tych osób, które w latach 2006 - 2008 zawierały umowy kredytów w PLN oprocentowanych według stawki WIBOR
19. naruszenie art. 189 k.p.c. poprzez bezpodstawne stwierdzenie nieważności Umowy z uwagi na rzekome abuzywne postanowienia zawarte w Umowie, a to z uwagi na fakt, iż wskutek zawarcia Umowy doszło do rażącego naruszenia interesów Powoda, a sama Umowa jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego i narusza zasadę równowagi kontraktowej stron oraz z uwagi na rzekomy brak w Umowne essentialia negotii umowy kredytu w sytuacji, gdy Umowa oraz Regulamin nie zawierają postanowień abuzywnych, a nawet jeśli sąd I instancji rzeczywiście takie postanowienia w Umowie bądź Regulaminie by zidentyfikował (czemu Pozwana zaprzecza), to sąd I instancji powinien przeprowadzić analizę możliwości dalszego wykonywania Umowy przez strony. W tym zakresie sąd I instancji błędnie zinterpretował uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 202 i r. sygn. akt: 111 CZP 6/21, a z drugiej strony sąd I instancji w całości pominął wyrok TSUE z dnia 29 kwietnia 2021 roku C-19/20.

W konsekwencji powyższych zarzutów strona pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości.

Ewentualnie w przypadku stwierdzenia przez Sąd II instancji, iż Regulamin bądź Umowa zawiera w sobie postanowienia abuzywne, lecz do rozliczeń stron w ramach Umowy można stosować kurs średni NBP, wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie dokładnych fragmentów postanowień Umowy lub Regulaminu, które należy uznać za abuzywne oraz stwierdzenie zakresu stosunku prawnego łączącego Powodów z Pozwaną, a wynikającego z zawartej Umowy, który w dalszym ciągu obowiązuje i w konsekwencji określenie wzajemnych świadczeń Powodów i Pozwanej istniejących w takim stosunku prawnym przy uwzględnieniu: zastosowania kursu średniego NBP poprzez przyjęcie, iż w zakresie w jakim postanowienia Umowy i Regulaminu odsyłają na etapie wypłaty kwot kredytu do kursów kupna walut obowiązujących w Banku możliwym jest stosowanie, w miejsce kursów kupna walut obowiązujących w Banku, kursu średniego NBP obowiązującego w dniu dokonania danej wypłaty, a w zakresie w jakim postanowienia Umowy i Regulaminu odsyłają na etapie spłaty poszczególnych rat kapitałowych i rat odsetkowych do kursów sprzedaży walut obowiązujących w Banku możliwym jest stosowanie, w miejsce kursów sprzedaży walut obowiązujących w Banku, kursu średniego NBP obowiązującego w dniu dokonania danej spłaty; albo możliwości spłaty – przez Powodów, od dnia zawarcia Umowy, rat kapitałowych oraz rat odsetkowych bezpośrednio w walucie kredytu tj. w walucie CHF oraz możliwości wypłaty kwoty kredytu bezpośrednio w walucie jego udzielenia (CHF), a tym samym poprzez usunięcia z treści stosunku prawnego łączącego strony wszelkich odesłań do kursów kupna/sprzedaży walut obowiązujących w Banku i przyjęcie, iż wszelkie rozliczenia mogą być dokonywane zgodnie z pozostałą treścią Umowy, tj. bezpośre4dnio w CHF przy wykorzystaniu posiadanego przez Powodów rachunku bankowego prowadzonego w walucie CHF.

Ewentualnie w przypadku stwierdzenia przez Sąd II instancji, iż Regulamin bądź Umowa zawiera w sobie postanowienia abuzywne, po wykluczeniu których to postanowień Umowa nie może być wykonywana przez Powodów poprzez wpłaty kwot pieniężnych tytułem rat kapitałowych lub rat odsetkowych w walucie PLN także z uwagi na brak możliwości zastosowania kursu średniego NBP do rozliczeń stron umowy wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie dokładnych fragmentów postanowień Umowy lub Regulaminu, które należy uznać za abuzywne oraz stwierdzenie zakresu stosunku prawnego łączącego Powodów z Pozwaną, a wynikającego z zawartej Umowy, który w dalszym ciągu obowiązuje i w konsekwencji określenie wzajemnych świadczeń Powodów i Pozwanej istniejących w takim stosunku prawnym przy uwzględnieniu możliwości spłaty – przez Powodów, od dnia zawarcia Umowy, rat kapitałowych oraz rat odsetkowych bezpośrednio w walucie kredytu tj. w walucie CHF oraz możliwości wypłaty kwoty kredytu bezpośrednio w walucie jego udzielenia (CHF), a tym samym poprzez usunięcia z treści stosunku prawnego łączącego strony wszelkich odesłań do kursów kupna/sprzedaży walut obowiązujących w Banku i przyjęcie, iż wszelkie rozliczenia mogą być dokonywane zgodnie z pozostałą treścią Umowy, tj. bezpośre4dnio w CHF przy wykorzystaniu posiadanego przez Powodów rachunku bankowego prowadzonego w walucie CHF.

Ewentualnie w przypadku uznania przez Sąd II instancji, iż istnieje konieczność przeprowadzenia całego postępowania dowodowego od nowa pozwana wniosła o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji z uwagi fakt, iż wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości.

Pozwana podtrzymała również wniosek o zawieszenie niniejszego postępowania do czasu zakończenia postępowania prowadzonego przez Sąd Najwyższy w sprawie do sygn. akt: III CZP 11/21, wynik której to sprawy może mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a to z uwagi na fakt, iż niniejsze postępowanie dotyczy umowy kredytu denominowanego do CHF. Ten typ umowy kredytu powiązanego z walutą obcą jest przedmiotem każdego z 6 pytań, na które Sąd Najwyższy odpowie w ramach uchwały pełnego składu Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów zastępstwa procesowego w II instancji według norm przepisanych, wraz z należnymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

Sąd Apelacyjny poinformował strony, że część postanowień łączącej je umowy ma charakter abuzywny oraz, że odnoszą się one do  istotnych elementów umowy. Powodom przesłano pisemne pouczenia i zakreślono czternastodniowy termin do złożenia oświadczenia, czy wyrażają wolę utrzymania łączącej strony umowy czy też  domagają się stwierdzenia jej nieważności. W piśmie datowanym na dzień 22 lutego 2023 r. pozwani oświadczyli, że po pouczeniu podtrzymują twierdzenia, że wiążąca ich z pozwaną umowa jest nieważna. Oświadczenie to zostało doręczone stronie pozwanej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja zasługuje na uwzględnienie jedynie w niewielkim zakresie.

Rozważania prawne w niniejszej sprawie rozpocząć należy od stwierdzenia, że z przewidzianego w art. 378 § 1 k.p.c. obowiązku rozpoznania sprawy w granicach apelacji nie wynika konieczność odrębnego odniesienia się  w uzasadnieniu wyroku do każdego argumentu podniesionego w jej treści. Wystarczy, jeśli sąd drugiej instancji odniesie się do zarzutów i wniosków w sposób wskazujący na to, że zostały one przez sąd drugiej instancji w całości rozważone przed wydaniem rozstrzygnięcia (tak uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2021 r., sygn. akt I CSK 709/20). Zgodnie z art. 327¹ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku sporządza się w sposób zwięzły. Jeżeli zarzuty apelacyjne są ponadprzeciętnie rozbudowane, można je rozważać łącznie, chwytając oś problemu, byleby podsumować je stanowczą puentą z wyjaśnieniem, dlaczego tego rodzaju argumentacja nie jest zasadna (tak postanowienie SN z 17 listopada 2020 r., I UK 437/19). Ma to szczególne znaczenie w niniejszej sprawie, w której apelacja powoda liczy 54 strony, a przywołane w niej liczne poglądy doktryny i judykatury wykraczają ponad rzeczową potrzebę. Dodatkowo, większość podniesionych w niej zagadnień została już rozstrzygnięta w orzecznictwie Sądu Najwyższego i TSUE.

      Na wstępie stwierdzić należy, że ustalenia faktyczne poczynione przez sąd I instancji są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne. Jednak po wydaniu wyroku w pierwszej instancji zaszły nowe okoliczności mające wpływ na rozstrzygnięcie niniejszej sprawie, co skutkowało koniecznością uzupełnienia materiału dowodowego w oparciu o art. 381 k.p.c. Z uwagi na treść art. 243² k.p.c. zbędne było wydanie postanowień dowodowych w zakresie dokumentów.

Mając na względzie powyższe Sąd Apelacyjny ustalił dodatkowo:

W piśmie datowanym na dzień 22 lutego 2023 r. powodowie [***] i [***] po pouczeniu ich przez Sąd co do skutków takiego oświadczenia, złożyli oświadczenie, że umowa kredytu z dnia 3 czerwca 2008 r. jest nieważna. Oświadczenie to zostało doręczone pozwanemu.

Dowód: oświadczenie pozwanych (k. 481-483).

Kolejną kwestią niejako wstępną jest odniesienie się do zarzutu naruszenia art. 189 k.p.c., który wbrew treści apelacji nie znalazł bezpośredniego zastowoswania w niniejszej sprawie, bowiem treścią wyroku nie było ustalenie nieważności , a zasądzenie określonych kwot. Tym niemniej  Sąd pierwszej instancji właściwie, przestankowo stwierdził nieważność umowy łączącej strony niniejszego postepowania.

Ocenę zarzutu uchybienia art. 233 §1 k.p.c. rozpocząć należy od podzielanego przez Sąd Apelacyjny poglądu doktryny, zgodnie z którym naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów nie może polegać na przedstawieniu przez stronę alternatywnego stanu faktycznego, a tylko na podważeniu przesłanek tej oceny z wykazaniem, że jest ona rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Zarzut przekroczenia swobodnej oceny dowodów, skutkującej błędnymi ustaleniami faktycznymi może być skuteczny tylko wtedy, gdy skarżący wykażą przekroczenie swobody sędziowskiej w zakresie któregoś z powyżej wymienionych kryteriów. Sąd na podstawie art. 233 §1 k.p.c. przykładowo z dwóch przeciwstawnych źródeł wiedzy o zdarzeniach faktycznych ma prawo oprzeć swoje stanowisko, wybierając to, które uzna za bardziej wiarygodne. Jeżeli w danej sprawie istnieją dwie grupy przeciwstawnych dowodów, wiadomo, że ustalenia faktyczne z konieczności muszą pozostawać w sprzeczności z jedną z nich. [***] orzekający według swobodnej oceny dowodów ma prawo eliminacji określonych dowodów, przyjmując, że według jego oceny pozbawione są one wiarygodności. W takiej sytuacji nie narusza art. 233 §1 k.p.c. (por. K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Tom I. Komentarz. Art. 1–366, Wyd. 7. Warszawa 2016). Stanowisko to jest powszechnie akceptowane także w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w jednym z orzeczeń stwierdził, że jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 §1 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005 r., II PK 34/05). Zarzut wadliwej oceny dowodów miał polegać na wadliwym ustaleniu, że rozliczenia stron miały następować wyłącznie w walucie polskiej. Odnosząc się w tym zakresie, stwierdzić należy, że wobec treści § 5 przedmiotowej umowy, wątpliwości nie może budzić fakt, że od początku istnienia umowy strony przewidywały wypłatę kredytu wyłącznie w walucie PLN co przesądza o jej złotówkowym charakterze. Sama możliwość spłaty w CHF, nie miała dla tej oceny przesądzającego znaczenia, zatem nawet wadliwe ustalenie w tym zakresie, nie mogło wpłynąć na treść zaskarżonego wyroku. Kwestia ta zostanie szczegółowo omówiona w dalszej części uzasadnienia. Nie można też podzielić zarzutu odnoszącego się do wadliwości ustaleń Sądu w zakresie pouczenia powodów o ryzyku walutowym. Strona pozwana wadliwość ustalenia w tym zakresie, a przede wszystkim oceny własnego postępowania wiąże z załącznikiem 11, który zwierał pouczenie o ryzyku walutowym. Sąd w obecnym składzie nie podziela jednak tych argumentów, a pouczenia jakie formułował poprzednik prawny pozwanego, uznaje za niewystarczające. Bank powinien wyraźnie wskazać na niebezpieczeństwa wiążące się z oferowanym kredytem, tak by konsumenci mieli pełne rozeznanie co do jego skutków ekonomicznych. Powodom jako konsumentom, do podjęcia świadomej decyzji potrzebna była wiedza o sposobie kształtowania się kursów CHF w szerokim horyzoncie czasowym, z uwzględnieniem historycznych danych i wypływających z nich prawidłowości oraz o znaczeniu tych okoliczności dla całościowej kwoty ostatecznego zobowiązania. Do kwestii minimum informacji o ryzyku kursowym, jakie powinien otrzymać konsument przed zawarciem umowy kredytu, w której wartość świadczeń uzależniona jest od kursu waluty obcej Trybunał Sprawiedliwości UE odniósł się między innymi w wyroku z 20 września 2017 r. RP A. i in. Przeciwko B., w którym stwierdził, że konsumentowi przed zawarciem umowy powinno być wyjaśnione co najmniej jak na wysokość jego zobowiązań wpłynie silna deprecjacja waluty krajowej w stosunku do waluty obcej. Informacje przekazane konsumentowi przez bank powinny umożliwić konsumentowi nie tylko zrozumienie, że zmiana kursu waluty rozliczeniowej może pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla jego zobowiązań finansowych, lecz muszą również pozwolić zrozumieć rzeczywiste ryzyko, na które narażony jest konsument w trakcie obowiązywania umowy. W tym celu konieczne jest przedstawienie konsumentowi symulacji wysokości rat kredytu i salda jego zadłużenia w przypadku istotnej i niekorzystnej dla niego zmiany kursu waluty obcej wykorzystywanej jako miernik wartości. Strona pozwana nie twierdzi, że takie symulacje powodom przedstawiła. Wobec powyższego brak jest podstaw do odmówienia wiarygodności zeznaniom powodów, że zawierając umowę nie wiedzieli, że są zagrożeni tak dużym wzrostem kursu CHF jaki notowany jest obecnie. Zeznania te nie zostały podważone innymi dowodami. Dodatkowo warto tez zwrócić uwagę, że powodowie w dacie zawarcia umowy nie posiadali zdolności kredytowej pozwalającej im na zaciągnięcie kredytu złotówkowego w kwocie pozwalającej na zakup mieszkania, a mimo to poprzednik prawny pozwanego Banku zdecydował się na udzielenie im kredytu, narażając ich na ryzyko związane z wahaniami kursowymi.

Sąd Okręgowy zasadnie  pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów i bankowości jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia. Zbędne jest ustalenie czy kurs  waluty przyjmowany przez Bank był kursem rynkowym, a także jaki był sposób jego kształtowania. W niniejszej sprawie bez znaczenia była też okoliczność, jakie były uwarunkowania gospodarcze i sytuacja na rynku kredytów w roku 2006. O tym, czy sporna umowa kredytu zawiera postanowienia niedozwolone w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. decyduje treść tej umowy, a zwłaszcza kwestia, czy poprzednik prawny powoda przyznał sobie uprawnienie do kształtowania świadczeń drugiej strony (konsumentów) i czy doszło w ten sposób do zaburzenia równowagi kontraktowej stron, a nie to, jakie koszty ponieśliby powodowie, gdyby zwarli umowę kredytu złotowego. Natomiast rozliczenie kredytu po kursie rynkowym obowiązującym na rynku walutowym czy też średnim kursem NBP stanowiłoby niedozwolone zastąpienie postanowień abuzywnych postanowieniami dyspozytywnymi. Sąd nie jest uprawniony do uzupełniania umowy treścią nieuzgodnioną przez strony, choćby zmierzała do wyrównania ich pozycji na gruncie łączącego je stosunku prawnego, nie jest też uprawniony do tego, by umowę tę przekształcić w inny rodzaj umowy (wyrok SN z dnia 13 maja 2022 r., II CSKP 405/22). Na rozstrzygnięcie nie mogło mieć też wpływu ustalenie na ile kurs przyjmowany przez Bank odbiegał od kursu wolnorynkowego. Oceny czy postanowienie umowne jest niedozwolone dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy (uchwała Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2018 r. III CZP 29/17). Wydarzenia mające miejsce po zawarciu umowy nie mają wpływu na ocenę abuzywności postanowień umowy. Nie ma więc znaczenia, czy po zawarciu umowy kurs stosowany przez pozwany bank był rynkowy. Nawet w sytuacji, gdyby kurs ten był kursem rynkowym istniałaby podstawa do przyjęcia, że klauzule przeliczeniowe są abuzywne, albowiem potencjalnie dawały bankowi możliwość dowolnego kształtowania owego kursu i jednostronnego decydowania o wysokości rat spłat obciążających kredytobiorcę, co samo przez się rażąco narusza jego interesy. Tym samym w niniejszej sprawie nie doszło do naruszenia art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. i art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. Z przyczyn opisanych powyżej Sąd nie mógł też uwzględnić apelacji częściowo poprzez utrzymanie w mocy przedmiotowej umowy przy zastosowaniu średniego kursu NBP bowiem prowadziłoby to de facto do sądowego przekształcenia umowy, która od początku swego istnienia była nieważna.

Analogicznie ocenić należy zarzuty sprowadzające się do rzekomo wadliwego ustalenia, jakoby bank przyznał sobie jednostronną kompetencję do swobodnego ustalania kursów CHF. W tym kontekście zwrócić należy uwagę na treść § 4 ust. 5 Regulaminu, z którego wynika, że w przypadku uruchomienia kredytu w PLN, następuje to po przewalutowaniu, które następuje po kursie obowiązującym w momencie zaksięgowania dyspozycji. Natomiast samo przewalutowanie Bank wyjaśnił w § 2 pkt.20 jako kurs krzyżowy obowiązujący w Banku. Co charakterystyczne, nie wskazano w jaki sposób jest on obliczany, a jedynie, że można go ustalić w Jednostkach banku i na stronach internetowych.

Analizę materialnoprawnych zarzutów strony pozwanej rozpocząć należy od stwierdzenia, że w ocenie Sądu Apelacyjnego, umowa kredytu zawarta 3 czerwca 2008 r. była dla powodów niekorzystna od samego początku. Nie ulega wątpliwości, że korzyści wynikające z oprocentowania kredytu z zastosowaniem stawki bazowej LIBOR6M nie równoważyły w sposób dostateczny ryzyka kursowego związanego z umową w całym okresie jej obowiązywania, zwłaszcza w sytuacji drastycznego wzrostu kursu CHF. Bank nie tylko nie poinformował pozwanych o tym, że ryzyko kursowe jakie na siebie przyjmują jest nieograniczone, ale i nie zaproponował im zabezpieczenia przed tym ryzykiem, choć sam się zabezpieczał. W wyroku z dnia 10 czerwca 2021 r. (C- 776/19, pkt 100-103) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjął, że w świetle wiedzy i większych środków, jakimi dysponuje przedsiębiorca w celu antycypowania ryzyka kursowego, które może urzeczywistnić się w dowolnym momencie w trakcie obowiązywania umowy, a także nieobjętego górnym pułapem ryzyka wahań kursów wymiany walut, jakim obciążają konsumenta warunki umowne, należy stwierdzić, że takie warunki mogą prowadzić do znaczącej nierównowagi wynikających z danej umowy kredytu praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta. Trybunał uznał że warunki umowy kredytu, przewidujące, iż waluta obca jest walutą rozliczeniową, a waluta krajowa jest walutą spłaty, i powodujące skutek w postaci ponoszenia nieograniczonego ryzyka kursowego przez kredytobiorcę, mogą doprowadzić do powstania znaczącej nierównowagi wynikających z tej umowy kredytu praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, jeśli przedsiębiorca nie mógł racjonalnie oczekiwać, przestrzegając wymogu przejrzystości w stosunku do konsumenta, iż ten konsument zaakceptowałby, w następstwie indywidualnych negocjacji, nieproporcjonalne ryzyko kursowe, które wynika z takich warunków. Przerzucenie na konsumenta nieograniczonego ryzyka zmiany kursu waluty, zaburza równowagę kontraktową. Takie zaburzenie równowagi kontraktowej ma miejsce w niniejszej sprawie. Ryzyko zmiany kursu waluty CHF spoczywające na powodach jest nieproporcjonalne w stosunku do ryzyka ponoszonego przez Bank.

Ustalenia i rozważania prawne sądu I instancji co do tego, że w umowie zawarto postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania powoda oraz ustalenia wysokości rat kredytu, bez wskazania obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów oznaczenia tego kursu są więc prawidłowe.

Umowa w ogóle nie precyzowała tych zasad, a w jej § 12 ust. 4 znajduje się odesłanie w zakresie spraw nieuregulowanych do Regulaminu udzielania kredytu budowlanego i hipotecznego. W myśl § 4 ust. 5 Regulaminu, jeżeli zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy wypłata środków uruchomionego produktu kredytowego miała nastąpić w innej walucie niż waluta produktu kredytowego określona w umowie, to następuje to po przewalutowaniu. Przewalutowanie następowało po kursie obowiązującym w momencie zaksięgowania dyspozycji uruchomienia produktu kredytowego. Z powyższych uregulowań wnioskować zatem należy, iż kurs walutowy, przy użyciu którego dochodziło do wypłaty ustalany był przez bank w sposób jednostronny, przy czym ani łącząca strony umowa, ani Regulamin, nie tylko nie zawierały żadnych postanowień, które wskazywałyby na sposób ustalania takiego kursu zakupu walut, ale nie zawierały również żadnych uregulowań zabezpieczających konsumenta przed dowolnym kształtowaniem tego kursu przez bank.

Tego rodzaju uregulowanie stanowi w ocenie Sądu Apelacyjnego niedozwolone postanowienie umowne.

W tym zakresie stanowisko Sądu I instancji wyrażone w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku było co do zasady prawidłowe, chociaż wymaga ono pewnych uzupełnień.

Zwrócić należy uwagę, iż istotnym dla uznania danego postanowienia umownego za niedozwolone jest ocena, czy postanowienie to określa główne świadczenie stron. Za postanowienie umowne określające główne świadczenie stron powinny być uznawane te postanowienia, które są charakterystyczne dla określenia podstawowego świadczenia w ramach takiej umowy.

W takiej sytuacji postanowienia związane z obciążeniem kredytobiorcy ryzykiem zmiany kursu należałoby uznać za postanowienia określające główne świadczenie stron – wszakże bez zastosowania takiej klauzuli umownej określenie zakresu zobowiązań stron w ogóle nie było możliwe.

Pogląd o takim charakterze klauzul ryzyka walutowego był prezentowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. wyroki z: 4 kwietnia 2019 r., sygn. akt III CSK 159/17, 9 maja 2019 r., sygn. akt I CSK 242/18 oraz z 11 grudnia 2019 r., sygn. akt V CSK 382/18). Nie oznacza to jednak, iż klauzule takie wyłączone są z mechanizmu wskazanego w art. 385¹ k.c. Zwrócić należy uwagę, iż prawodawca przewidział możliwość kontroli abuzywności również postanowień dotyczących głównych świadczeń stron – o ile nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Należy uznać, iż wyżej przytoczone uregulowania dotyczące określania wysokości kursu walutowego mają właśnie taki niejednoznaczny charakter. Wniosek taki należy wywieść wprost ze wskazywanego już braku – czy to w umowie, czy też Regulaminie – określenia zasad według których kurs taki miałby być określany. Łączący strony stosunek obligacyjny pozostawiał przedsiębiorcy, a zatem silniejszej stronie tego stosunku, całkowitą dowolność w kształtowaniu tego kursu, nie ograniczając go w tym zakresie nawet jakimikolwiek parametrami rynkowymi.

Konsument pozbawiony został jakiegokolwiek wpływu zarówno na kwotę, którą ostatecznie w ramach umowy kredytowej otrzyma do dyspozycji (przy zastosowanym mechanizmie wysokość tej kwoty zależała wyłącznie od jednostronnej działalności banku – wyrażającej się w ustaleniu kursu po którym wskazaną w umowie kwotę w walucie obcej udostępni powodowi w walucie krajowej), jak również na wysokość kwoty, którą zobowiązany będzie zwrócić, albowiem regulujący tę kwestię mechanizm pozostawiał w tym zakresie dowolność dla banku w kształtowaniu kursu stosowanego dla oceny wysokości poszczególnych rat. Całkowita nieprzewidywalność sposobu ustalenia takiego kursu, a w szczególności brak jakiegokolwiek powiązania sposobu jego ustalania z obiektywnymi parametrami rynkowymi, sprawia, iż nie sposób było uznać tego postanowienia umownego za jednoznaczne.

Wbrew zarzutom podnoszonym w toku postępowania przed Sądem Okręgowym, jak również obecnie w apelacji pozwanego, nie sposób było uznać, iż te postanowienia umowne były indywidualnie z powodami uzgadnianie. Z jednej strony zwrócić należy uwagę, iż zawarcie umowy w oparciu o jej wzorzec przygotowany przez jedną ze stron tego stosunku stwarza silne domniemanie faktyczne, iż postanowienia umowne nie były przedmiotem negocjacji. Z drugiej zaś nie sposób w ogóle przyjąć, iż przedmiotem indywidualnej negocjacji były postanowienia Regulaminu, aktu prawnego niejako z założenia przygotowanego na potrzeby współpracy z większą liczbą klientów.

Powyższe okoliczności prowadzą zatem do wniosku, iż klauzule kursu walutowego zawarte w łączącym strony stosunku obligacyjnym miały walor niedozwolonych postanowień umownych.

W orzecznictwie akceptowanym przez Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie, uznaje się, że określenie wysokości należności obciążającej konsumenta w sposób jednostronny przez bank, bez wskazania obiektywnych kryteriów, jest nietransparentne, pozostawia pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarcza kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz narusza równorzędność stron (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14 (OSNC 2016, Nr 11, poz. 134, z dnia 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16 (nie publ.), z dnia 19 września 2018 r., I CNP 39/17, nie publ., z dnia 24 października 2018 r., II CSK 632/17, nie publ., z dnia 13 grudnia 2018 r., V CSK 559/17, nie publ., z dnia 27 lutego 2019 r., II CSK 19/18, nie publ., z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115, z dnia 9 maja 2019 r., I CSK 242/18, nie publ., z dnia 29 października 2019 r., IV CSK 309/18, nie publ.). Postanowienia umowy, określające zarówno zasady przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą, pozwalające bankowi swobodnie kształtować kurs waluty obcej, mają charakter niedozwolonych postanowień umownych. Sprzeczność z dobrymi obyczajami i naruszenie interesów konsumenta polega w tym przypadku na uzależnieniu wysokości świadczenia banku oraz wysokości świadczenia konsumenta od swobodnej decyzji banku.    

Dokonując wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13/EWG w podobnym kontekście, dotyczącym swobody określania kursu wymiany przez bank, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że „wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne”. W sytuacji, w której dana klauzula zawarta w umowie kredytowej nie realizuje przytoczonych kryteriów, a zatem jest niedozwolona (nieuczciwa), umowa nie pozwala na określenie rozmiarów świadczenia banku i kredytobiorcy w oparciu o obiektywne, niezależne od żadnej stron czynniki. Postanowienia uprawniające bank do jednostronnego ustalenia kursów walut są nietransparentne, pozostawiają bowiem pole do arbitralnego działania banku i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają zasadę równości stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2022 r., II CSKP 45/22 i orzecznictwo przywołane w uzasadnieniu wyroku). W świetle zaprezentowanej argumentacji oraz okoliczności sprawy uznać należało, że ww. postanowienia umowne kształtowały prawa powodów jako konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały ich interesy.

Sąd Apelacyjny przyjmuje ponadto,  że na skutek eliminacji postanowień uznanych za niedozwolone, umowa kredytu jest nieważna (bezskuteczne) ex lege i nie wiąże stron ze skutkiem ex tunc (art. 3851 § 1 k.c.).

Postanowienia abuzywne są od początku, z mocy samego prawa dotknięte bezskutecznością na korzyść kredytobiorcy, chyba że następczo udzieli on świadomej i wolnej zgody na te klauzule i w ten sposób przywróci im skuteczność z mocą wsteczną (zob. uchwałę składu 7 sędziów SN - zasada prawna z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, OSNC 2021, Nr 9, poz. 56). Powodowie takiej zgody nie udzielili, domagając się, po pisemnym pouczeniu, uznania umowy za nieważną. Wyeliminowanie ryzyka kursowego wynikającego z umowy, oznacza że utrzymanie umowy w mocy nie jest możliwe, co przemawia za jej całkowitą nieważnością. Nie może zostać uznany za ważny kontrakt, w którym nie osiągnięto konsensusu co do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Nie ulega wątpliwości Sądu Apelacyjnego, że postanowienia dotyczące ryzyka kursowego i klauzul przeliczeniowych odnoszą się do głównego przedmiotu umowy. Nie ma przepisu, który nadawałby się do uzupełnienia luki powstałej wskutek eliminacji abuzywnego postanowienia wprowadzającego do umowy ryzyko kursowe.

Bez znaczenia dla kwestii abuzywności postanowień dotyczących przeliczania kursów walut był fakt, że w momencie zawierania umowy uzyskanie kredytu we franku szwajcarskim było korzystniejsze niż w polskim złotym. Ten argument apelacji nie uwzględnia okoliczności, że przyczyną, dla której uznano dane klauzule za niedozwolone było przede wszystkim brak zaoferowania konsumentom informacji odpowiednich dla oceny ryzyka w sytuacji, gdy kurs wymiany przestanie być korzystny dla kredytobiorcy.

Idąc dalej, Sąd Apelacyjny nie podziela argumentu jakoby łącząca strony umowa miała charakter walutowy. W § 1 Umowy strony oznaczyły pierwotnie kwotę kredytu jako 155.297,31 CHF, jednocześnie jednak w § 5 ust. zastrzeżono, że uruchomienie kredytu nastąpi w wysokości nie większej niż 298.000 zł. Kwota ta miała stanowić różnicę między ceną nabycia określoną wynikającą z aktu notarialnego, a wkładem własnym powodów. Jak wynika z aktu nabycia kredytowanej nieruchomości, powodowie w dniu jego podpisania wpłacili 2 000 zł, a następnie pozwany przelał brakującą część ceny nabycia tj. 298 000 zł. Rachunek zbywcy, co oczywiste prowadzony był w złotówkach. Celem umowy kredytu było sfinansowanie nabycia nieruchomości na terenie polski i za złotówki.  Powód wskazał we wniosku cel umowy, a Bank dokonał badania wartości nieruchomości, na której dodatkowo zabezpieczył się hipoteką. Dodatkowo zwrócić należy uwagę na treść § 12 pkt 3 umowy, z którego wynika, że w przypadku chociaż jednodniowego opóźnienia w płatności, Bank pobierał kwotę raty z konta złotówkowego po jej przewalutowaniu wedle tabel kursowych. W kontekście tych okoliczności nie może budzić wątpliwości, że powodowie od początku zamierzali zaciągnąć kredyt w złotówkach, na zakup nieruchomości za którą płacili w złotówkach.

W świetle przytoczonych postanowień umownych Sąd Apelacyjny nie miał żadnych wątpliwości, że powodowie mogli żądać jedynie wypłaty środków w PLN, a zatem należy raz jeszcze podkreślić, że nie sposób uznać charakteru walutowego ww. Umowy. Chociaż Umowa dawała od samego początku jej obowiązywania możliwość spłaty kredytu w CHF, to jednakże w pewnych sytuacjach (pkt 12.3 Umowy) przewidywała spłatę wyłącznie w PLN i to po kursie, który był wyłącznie ustalany przez Bank. Umowa miała zatem charakter kredytu waloryzowanego do CHF. Tym samym nie sposób jest mówić o naruszeniu art. 69 ust. 1 Prawa bankowego. To sprawia, że podzielając pogląd znajdujący się w zaskarżonym wyroku należy uznać, iż umowa kredytu hipotecznego zawarta między stronami była umową opiewającą na walutę polską z zamieszczoną w niej klauzulą waloryzacyjną. Sformułowanie umowy w taki sposób, że w pierwszym jej merytorycznym postanowieniu (§ 1 umowy). Bank kredytujący umieścił kwotę kredytu w CHF, wobec całej pozostałej treści umowy jest tylko niezasługującym na ochronę kamuflażem rzeczywistych intencji tego Banku.(analogicznie Sąd Najwyższy w orzeczeniu IV CSK 309/18). Dodatkowo przyjęcie przewalutowania be jakichkolwiek kryteriów kursowych skutkowało tym, że w istocie do chwili wypłaty konsumenci nie znali wysokości faktycznego zadłużenia.

W niniejszej sprawie nie doszło też do naruszenia treści art. 5 k.c. Nie można bowiem zgodzić się z twierdzeniem, że miałyby one przemawiać za utrzymaniem w mocy od początku nieważnej umowy, którą konsument nie będąc świadomy abuzywności jej postanowień, został narażony na znaczne ryzyko kursowe. W ocenie sądu nie ma też potrzeby odwoływania się do tego przepisu, skoro bankowi służą instrumenty prawne, takie jak zarzut zatrzymania, czy potrącenia, za pomocą których może doprowadzić do wstrzymania płatności na rzecz strony powodowej do czasu zaofiarowania zwrotu przekazanych środków pieniężnych, bądź umorzenia wzajemnych wierzytelności. Nie jest również wykluczone wystąpienie przez bank z roszczeniem z tytułu korzystania z kapitału, choć w tym przypadku linia orzecznicza nie została jeszcze ukształtowana.

Niezależnie od powyższego nie można tracić z pola widzenia podstawowej kwestii, a mianowicie tego, że to sam Bank proponując powodom zawarcie umowy o tak znacznym ryzyku, a w dodatku zawierającej klauzule abuzywne działał w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego i powoływanie się przez niego na ich treść pozostaje w sprzeczności z przyjmowaną w orzecznictwie „zasadą czystych rąk”.

Reasumując zatem Sąd Okręgowy nie naruszył w niniejszym postępowaniu art. 353¹ k.c., art. 58 k.c., 354 k.c., art. 6 ust. 1 Dyrektywy 93/13, art. 5 k.c., art. 189 k.p.c., art. 385¹ § 1 k.c., art. 385 § 1 k.c. w zw. z art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo Bankowe, art. 385¹ § 2 k.c. i art. 385 § 1 k.c. w zw. z art. 6 k.c. ustalając, że przedmiotowa umowa  była od momentu jej zawarcia nieważna.

Sąd nie znalazł również żadnych podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania. Sprawa dotycząca pytań prawnych przedstawionych do rozstrzygnięcia pełnemu składowi Izby Cywilnej Sądu Najwyższego nie posiada w niniejszej sprawie charakteru prejudycjalnego, a ponadto wbrew intencji pozwanego nie może ona prowadzić do zahamowania na kilka lat rozstrzygania sporów dotyczących tzw. umów frankowych.

Apelacja strony pozwanej odniosła jednak częściowo zamierzony skutek, a to w związku ze skutecznie podniesionym przez stronę pozwaną zarzutem zatrzymania. Sąd Apelacyjny w obecnym składzie podziela pogląd, zgodnie z którym umowa kredytu jest umową, o jakiej mowa w 487 §2 k.c. Odpowiednikiem świadczenia banku w postaci oddania do dyspozycji kredytobiorcy kwoty środków pieniężnych, a następnie umożliwienia wykorzystania tej kwoty w sposób określony umową jest świadczenie kredytobiorcy w postaci zapłaty odsetek (oprocentowania) i prowizji. Nie jest też uzależnieniem oświadczenia od warunku w rozumieniu art. 89 k.c. złożenie ewentualnego oświadczenia materialnoprawnego tylko na wypadek, gdyby objęta żądaniem pozwu wierzytelność, którą strona kwestionuje, została uznana przez sąd za uzasadnioną (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29 marca 2023 r., sygn. akt I ACa 918/21 i orzeczenia tam przytoczone). Skorzystanie przez stronę pozwaną z prawa zatrzymania sprawiło, że dochodzone przez powodów roszczenie nie jest wymagalne, co skutkowało także koniecznością oddalenia żądania w zakresie odsetek. Oświadczenie o zatrzymaniu zostało złożone przed dniem wymagalności dochodzonego roszczenia, które należało liczyć od dnia złożenia przez powodów uświadomionej woli co do braku chęci kontynuowania umowy. W realiach niniejszej sprawy skutkowało to oddaleniem odsetek w całości, bowiem pozwany nie pozostawał w stanie opóźnienia w spełnieniu świadczenia.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 §1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z odpowiedzialnością za wynik postępowania na podstawie art. art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i na podstawie § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 [***] z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265 t.j. z dnia 29 stycznia 2018 r.), mając na uwadze, że powodowie ulegli w swoim żądaniu w nikłym zakresie.