Wyrok PKO BP – I ACa 1163/21 (26.04.2023 r.) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 2023 r., sygn. I ACa 1163/21, wydany na skutek apelacji PKO BP S.A. Sąd Apelacyjny: zmienił wyrok Sądu Okręgowego z 22.07.2021 r. (I C 2308/19), usuwając

Sygn. akt I ACa 1163/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 kwietnia 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Regina Kurek (spr.)

Sędziowie: SSA Kamil Grzesik

SSA Józef Wąsik

[OSOBA]

po rozpoznaniu w dniu 26 kwietnia 2023 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa [OSOBA] i [OSOBA]

przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności Bankowi Polskiemu S.A.

w Warszawie

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie

z dnia 22 lipca 2021 r. sygn. akt I C 2308/19

zmienia zaskarżony wyrok w punkcie I i II w ten sposób, że eliminuje słowa „wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty”, a po słowach „kwotę 44.760,67 CHF (czterdzieści cztery tysiące siedemset sześćdziesiąt franków szwajcarskich sześćdziesiąt siedem centymów)” dodaje „z zastrzeżeniem, że zapłata przez PKO BP S.A. na rzecz powodów [OSOBA] rzecz kwot nastąpi za jednoczesnym zaoferowaniem zwrotu przez powodów [OSOBA] BP S.A. kwoty 506.367,86 zł (pięćset sześć tysięcy trzysta sześćdziesiąt siedem 86/100 złotych) lub zabezpieczenia roszczenia o zwrot tej kwoty”;
oddala apelację w pozostałej części;
zasądza od strony pozwanej [OSOBA] kwotę 8.100 zł (osiem tysięcy sto złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sygn. akt I ACa 1163/21

Uzasadnienie

[OSOBA] i [OSOBA] wnieśli o zasądzenie od strony pozwanej PKO Banku Polskiego S.A. z siedzibą w Warszawie łącznie na rzecz powodów [OSOBA]:

590,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty;
760,67 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty, ewentualnie kwoty 52.101,01 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu powodowie [OSOBA], że w dniu 13 lutego 2006 r. zawarli z pozwanym PKO Banku Polskiego S.A. hipotecznego, który miał być spłacany do 2031 r. Kredyt został udzielony w złotych polskich w kwocie stanowiącej równowartość 128.588,83 franków szwajcarskich i miał być również wypłacony w walucie polskiej. [OSOBA] z celu sfinansowania budowy lokalu mieszkalnego. Umowa została zawarta z wykorzystaniem przedłożonego przez Bank wzorca umownego bez możliwości jej negocjacji. Zgodnie z umową kwota kredytu w PLN wypłacona powodom została przeliczona z waluty CHF według kursu kupna dla dewiz obowiązującego w dniu realizacji zlecenia płatniczego, określonego w Tabeli kursów Banku. Raty kredytu spłacane w złotych polskich były zaś przeliczane na walutę CHF według kursu sprzedaży dla dewiz obowiązującego w dniu wymagalności raty, określonego w Tabeli kursów Banku. Kwota kredytu była trzykrotnie powiększana na mocy aneksów do umowy. Z kolei na mocy aneksu z dnia 7 kwietnia 2014 r. powodom umożliwiono spłatę kredytu w walucie CHF. W okresie od dnia 5 stycznia 2010 r. do dnia 5 listopada 2019 r. powodowie z majątku wspólnego uiścili na rzecz Banku tytułem spłaty kredytu kwotę 148.590,15 zł oraz 44.760,67 CHF.

W ocenie powodów [OSOBA] umowa kredytu jest nieważna z uwagi na abuzywność postanowień dotyczących uruchomienia kredytu oraz rozliczania spłat rat kredytowych. [OSOBA] konsumenci, z wykorzystaniem wzorca umownego przedłożonego przez Bank, bez możliwości negocjowania jej treści. W kwestionowanych postanowieniach Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego i dowolnego regulowania wysokości swojego świadczenia w postaci kwoty kredytu, jaka miała zostać oddana do dyspozycji powodom oraz świadczenia powodów w postaci rat kredytowych poprzez dowolne, niczym nieograniczone wyznaczanie w tabelach kursów kupna lub sprzedaży CHF, w oparciu o nieznane powodom kryteria. Dodatkowo zastosowanie dwóch mierników wartości – kursu kupna i kursu sprzedaży CHF spowodowało, że w rzeczywistości powodowie [OSOBA] spłaty wyższego kapitału kredytu niż rzeczywiście im wypłacony. [OSOBA] tym należycie poinformowani o obciążającym ich ryzyku kursowym. Takie ukształtowanie postanowień umowy sprawiło, że były one niejasne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy powodów. [OSOBA], że z uwagi na nierównomierne rozłożenie ryzyka kursowego między stronami oraz brak dostatecznego określenia świadczeń stron umowa jest sprzeczna z naturą stosunku prawnego umowy kredytu, jak również nie zawiera koniecznych elementów wskazanych w art. 69 ustawy Prawo bankowe. Pobocznie powodowie [OSOBA], że umowa jest nieważna z uwagi na naruszenie obowiązującej w dniu jej zawarcia zasady walutowości. Zdaniem powodów [OSOBA] przez nich postanowień nie może funkcjonować, co powoduje jej całkowitą nieważność. Skoro umowa kredytu jest nieważna, to powodom w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego o świadczeniu nienależnym przysługuje roszczenie o zwrot kwot wpłaconych przez nich Bankowi tytułem spłaty rat.

Strona pozwana PKO BP SA wniosła o oddalenie powództwa w całości. Wskazała przede wszystkim, że zawarta z powodami [OSOBA] była umową kredytu indeksowanego do waluty CHF ani kredytu denominowanego do waluty CHF, lecz umową kredytu walutowego w CHF. Postanowienia umowne ukształtowane były w ten sposób, że istniała możliwość wypłaty kredytu zarówno w walucie CHF, jak i w walucie PLN. To samo dotyczyło spłaty rat – już od momentu zawarcia umowy powodowie [OSOBA] o tym, czy będą je spłacać w walucie CHF czy w walucie PLN po przeliczeniu kwoty rat na CHF według kursu określonego w Tabelach kursowych Banku. Skoro powodom została pozostawiona swoboda co do sposobu wypłaty kwoty kredytu i spłaty jego rat to nie można mówić, że postanowienia umowy dotyczące przeliczania świadczeń stron z waluty CHF na PLN oraz z waluty PLN na CHF były abuzywne. Ich zastosowanie było wynikiem świadomej decyzji podjętej przez powodów. [OSOBA] waluty wypłaty i spłaty rat kredytu, co wyklucza przyjęcie, że sposób wypłaty i spłaty rat kredytu nie został z nimi indywidualnie uzgodniony. [OSOBA] uwagę, że powodowie [OSOBA] kursu waluty stosowanego przy wypłacie kredytu dla przeliczenia kapitału kredytu z CHF na PLN. Niezależnie od tego podkreślił, że kursy walut w Tabelach kursowych Banku nie były ustalane w sposób dowolny, miały charakter rynkowy, a ich wysokość była konsekwencją zdarzeń mających miejsce na rynku walutowym. Bank zaznaczył przy tym, że powodowie [OSOBA] w sposób należyty poinformowani o ryzyku kursowym – przedstawiono im symulację spłaty rat kredytu oraz przekazano im broszurę zawierająca informację o wpływie zmian kursu walut na wykonywanie umowy, w tym w szczególności na wysokość rat kredytu. W ocenie Banku zarzuty podnoszone przez powodów [OSOBA] są jedynie pretekstem do uchylenia się przez nich zarówno od ryzyka kursowego związanego z kredytem walutowym, jak i od wszelkich kosztów związanych z udzielonym finansowaniem, co stanowi nadużycie instytucji niedozwolonych klauzul umownych. Dodatkowo Bank podniósł, że nawet w przypadku eliminacji kwestionowanych przez powodów [OSOBA] pozostaje wykonalna, przez co nie ma podstaw do stwierdzenia jej nieważności w całości. Zaznaczył również, że istnieje możliwość utrzymania kwestionowanych postanowień w mocy poprzez zastąpienie kursu walut wskazanego w Tabelach Banku średnim kursem NBP.

Wyrokiem z dnia 22 lipca 2021r Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od strony pozwanej [OSOBA] Polskiego S.A. z siedzibą w Warszawie na rzecz powodów [OSOBA] i [OSOBA] łącznie kwotę 148.590,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty: zasądził od strony pozwanej [OSOBA] Polskiego S.A. z siedzibą w Warszawie na rzecz powodów [OSOBA] i [OSOBA] łącznie kwotę 44.760,67 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty; zasądził od strony pozwanej [OSOBA] Polskiego S.A. z siedzibą w Warszawie na rzecz powodów [OSOBA] i [OSOBA] łącznie kwotę 11.817 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie takie Sąd Okręgowy wydał po ustaleniu następującego stanu faktycznego :

W dniu 13 lutego 2006 r. [OSOBA] i [OSOBA] zawarli z Powszechną Kasą Oszczędności Bankiem Polskim S.A. z siedzibą w Warszawie umowę kredytu zatytułowaną: „Umowa kredytu mieszkaniowego WŁASNY KĄT hipoteczny nr 203-121272797/99/2006 (spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej)”. W umowie wskazano m.in., że:

aktualna Tabela kursów oznacza Tabelę kursów PKO BP S.A. obowiązującą w chwili dokonywania przez Bank określonych w umowie przeliczeń kursowych (§ 1 pkt 8);
kwota kredytu wynosi 128.588,83 CHF i jest przeznaczona na: prowizję bankową za udzielenie kredytu mieszkaniowego, sfinansowanie budowy lokalu mieszkalnego położonego w Krakowie przy ul. [ADRES] [DZIAŁKA] ust. [DZIAŁKA]);
wypłata kredytu będzie dokonana w transzach, na rachunek inwestora oraz na konto prowizji bankowej, w formie przelewu – zgodnie z pisemną dyspozycją Kredytobiorcy (§ 5 ust. 1);
całkowita wypłata kredytu nastąpi do dnia 13 lutego 2009 r. (§ 5 ust. 2);
kredyt może być wypłacony: 1) w walucie wymienialnej – na finansowanie zobowiązań za granicą i w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego; 2) w walucie polskiej – na finansowanie zobowiązań w kraju (§ 5 ust. 3);
w przypadku wypłaty kredytu w walucie polskiej stosuje się kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujący w Banku w dniu realizacji zlecenia płatniczego (§ 5 ust. 4);
w przypadku wypłaty transzy w walucie wymienialnej stosuje się kurs kupna/sprzedaży dla dewiz (Tabela kursów) obowiązujący w Banku w dniu zlecenia płatniczego (§ 5 ust. 5);
Bank pobiera odsetki od kredytu w walucie kredytu według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym, której wysokość jest ustalana w dniu rozpoczynającym pierwsze i kolejne trzymiesięczne okresy obowiązywania stawki referencyjnej, jako suma stawki referencyjnej (LIBOR) i stałej marży; Bank powiadamia kredytobiorcę w formie pisemnej o każdej zmianie wysokości oprocentowania kredytu z podaniem terminu, od którego zmiana obowiązuje (§ 6 ust. 1-4);
odsetki będą obliczane miesięcznie od kwoty zadłużenia z tytułu kredytu według obowiązującej w tym okresie zmiennej stopy procentowej dla kredytu, począwszy od dnia wypłaty pierwszej transzy, do dnia poprzedzającego spłatę kredytu włącznie (§ 7);
po okresie karencji w spłacie kapitału trwającym do dnia 5 września 2006 r. kredytobiorca będzie spłacał zadłużenie z tytułu kredytu i odsetek do dnia 5 lutego 2031 r. w ratach annuitetowych (§ 12);
spłata zadłużenia z tytułu kredytu i odsetek następuje w drodze potrącenia przez Bank swoich wierzytelności z tytułu udzielonego kredytu z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego kredytobiorcy, który kredytobiorca założy w Banku; kredytobiorca zobowiązany jest do posiadania środków na rachunku w wysokości umożliwiającej uregulowanie należności z tytułu kredytu w piątym dniu każdego miesiąca kalendarzowego, w którym to dniu będzie następowało potrącenie (§ 13 ust. 1-4);
potrącanie środków z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w walucie polskiej następuje w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, według obowiązującego w Banku w dniu wymagalności kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów) (§ 13 ust. 7);
niespłacenie przez kredytobiorcę części albo całości raty w terminie umownym spowoduje, że należność z tytułu zaległej spłaty staje się zadłużeniem przeterminowanym i zostaje przeliczona na walutę polską według kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązującego w Banku w dniu przewidzianym na spłatę (§ 18 ust. 1);
jeżeli spłata zadłużenia przeterminowanego i odsetek nastąpi w walucie innej niż waluta polska: 1) w formie bezgotówkowej – kwota wypłaty zostaje przeliczona na kwotę stanowiącą równowartość w walucie polskiej – według kursu kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów Banku), obowiązującego w Banku w dniu wpływu środków; 2) w formie gotówkowej – kwota wpłaty zostaje przeliczona na kwotę stanowiącą równowartość w walucie polskiej – według kursu kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów Banku), obowiązującego w Banku w dniu wpływu środków (§ 19);
kredyt uważa się za spłacony, jeżeli zadłużenie po spłacie ostatniej raty kredytu i odsetek wynosi „zero” albo jeżeli w wyniku ostatecznego rozliczenia na rachunku wystąpi nadpłata lub niedopłata, wyrażona w walucie polskiej przy zastosowaniu kursu średniego NBP (aktualna tabela kursów), obowiązującego w dniu wpłaty na rachunek w wysokości nie wyższej niż dwukrotność poleconej przesyłki pocztowej; w przypadku nadpłaty wypłata kwoty nadpłaty zostanie dokonana w formie przelewu na wskazany rachunek w walucie polskiej, przy zastosowaniu kursu kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów), obowiązującego w Banku w dniu wypłaty (§ 22 ust. 1 i 2);
kredytobiorca oświadcza, że poniesie ryzyko zmiany kursów walutowych (§ 30 ust. 2).

Znajdujące się w umowie kredytu zawartej przez powodów w Bankiem zapisy § 1 pkt 8, § 5 ust. 1 i ust. 3-5, § 13 ust. 7, § 18 ust. 1, § 19 oraz § 22 ust. 1 i 2 są identyczne z zapisami znajdującymi się w stosowany w Banku wzorze umowy kredytu mieszkaniowego/WŁASNY KĄT hipoteczny/WŁASNY KĄT lokatorski/WŁASNY KĄT biznes/kredytu konsolidacyjnego (spłacanego w ratach malejących/annuitetowych, udzielanego w walucie wymienialnej).

Strony zawarły następnie trzy aneksy do umowy kredytu podwyższające kwotę udzielonego kredytu:

aneks nr 1 z dnia 25 kwietnia 2006 r. – podwyższenie kwoty kredytu o kwotę 25.627,79 CHF przeznaczoną na zakup miejsc postojowych o numerach 17 i 78 oraz komórki lokatorskiej nr 31, znajdujących się w budynku położonym w Krakowie przy ul. [ADRES] kwota kredytu powiększona do kwoty 154.216,62 CHF);
aneks nr 2 z dnia 4 września 2006 r. - podwyższenie kwoty kredytu o kwotę 3.200,39 CHF przeznaczoną na dofinansowanie zakupu lokalu mieszkalnego wraz z pomieszczeniem przynależnym, znajdujących się w budynku położonym w Krakowie przy ul. [ADRES] kwota kredytu powiększona do kwoty 157.417,01 CHF);
aneks nr 3 z dnia 18 kwietnia 2007 r. - podwyższenie kwoty kredytu o kwotę 54.670,89 CHF przeznaczoną na refinansowanie wydatków poniesionych na wykończenie i wyposażenie lokalu mieszkalnego położonego w Krakowie na osiedlu [DZIAŁKA] (całkowita kwota kredytu powiększona do kwoty 212.087,90 CHF).

Po podwyższeniu kwoty kredytu powodowie [OSOBA] z Bankiem obniżenie marży Banku w zakresie oprocentowania kredytu z poziomu 1,9 p.p. na 1,7 p.p. Zmiana została wprowadzona do umowy na mocy aneksu nr 4 z dnia 1 czerwca 2007 r.

W dniu 7 kwietnia 2014 r. strony zawarły aneks nr 5 do umowy kredytu, na mocy którego z dniem zawarcia aneksu dla celów związanych z obsługą kredytu Bank otworzył dla kredytobiorcy dodatkowy, bezpłatny, nieoprocentowany rachunek prowadzony w walucie pożyczki. Jednocześnie strony postanowiły, że od tej pory spłaty kredytu będą dokonywane z nowo otwartego rachunku prowadzonego w walucie kredytu oraz rachunku prowadzonego w walucie polskiej, z zastrzeżeniem, że środki z rachunku prowadzonego w walucie polskiej będą pobierane w przypadku, gdy na rachunku w walucie obcej brak będzie środków pieniężnych w ilości wystarczającej na spłatę raty. Do umowy dodano załącznik „Zasady ustalania kursów wymiany walut oraz spreadu walutowego w PKO BP SA”. Załącznik wyjaśniał pojęcie spreadu walutowego i dokładne zasady ustalania kursów walut określanych w Tabeli banku ze wskazaniem czynników kształtujących wysokość tych kursów. Bank miał stosować kursy wymiany walut i spread walutowy w sposób określony w załączniku.

[OSOBA] w celu sfinansowania zakupu lokalu mieszkalnego o powierzchni [DZIAŁKA],[DZIAŁKA] m2 wraz z ustanawianą służebnością ogródka o powierzchni ok. który to lokal miał zostać wydzielony z nowo powstającego budynku mieszkalnego w Krakowie przy ul. [ADRES], za cenę w kwocie [DZIAŁKA].[DZIAŁKA] zł brutto/m2 powierzchni całkowitej lokalu oraz [DZIAŁKA] zł brutto/m2 powierzchni ogródka. Przedwstępna umowa sprzedaży lokalu mieszkalnego ze [OSOBA] z siedzibą w Krakowie została przez powodów [OSOBA] w dniu 23 stycznia 2006 r. Zwiększenie kwoty kredytu na mocy aneksów nr 1-2 do umowy kredytu z dnia 13 lutego 2006 r. było spowodowane zawarciem aneksów do przedwstępnej umowy sprzedaży lokalu, obejmujących sprzedaż miejsc postojowych oraz komórki lokatorskiej w budynku przy ul. [ADRES] Krakowie. [OSOBA] sprzedaży w dnu 27 grudnia 2006 r.

Kredyt został wypłacony powodom w 8 transzach:

w dniu 2 marca 2006 r. - w wysokości 1.928,83 CHF
w dniu 2 marca 2006 r. - w wysokości 36.463,49 CHF (86.083,01 zł)
w dniu 10 marca 2006 r. – w wysokości 30.000 CHF (73.395 zł);
w dniu 7 lipca 2006 r. – w wysokości 30.000 CHF (74.079 zł);
w dniu 12 maja 2006 r. – w wysokości 30.196,51 CHF (73.398,66 zł);
w dniu 1 sierpnia 2006 r. – w wysokości 25.627,79 CHF (62.821,40 zł);
w dniu 22 września 2006 r. – w wysokości 3.200,39 CHF (7.824,95 zł);
w dniu 20 kwietnia 2007 r. – w wysokości 54.670,89 CHF (124.212,26 zł).

Za wyjątkiem pierwszej transzy przeznaczonej na prowizję dla Banku, wszystkie transze kredytu zostały wypłacone w walucie złoty polski. Również we wszystkich wnioskach o wypłatę transzy kredytu za wyjątkiem pierwszego wniosku powodowie [OSOBA] wypłaty w złotych polskich.

Według procedury produktowej Kredytu mieszkaniowego WŁASNY KĄT hipoteczny, obowiązującej w Banku w dni zawarcia umowy kredytu z powodami, podczas prezentacji oferty kredytu pracownik Banku powinien m.in.:

sporządzić symulację kredytu wykorzystując aplikację SKM, uwzględniającą różne warianty spłaty kredytu; wydruk symulacji miał zostać wręczony klientowi w trakcie trwania rozmowy sprzedażowej;
poinformować klienta, że w przypadku wzrostu stawki referencyjnej podwyższeniu ulega oprocentowanie kredytu, które spowoduje wzrost raty spłaty;
klienta zainteresowanego kredytem udzielanym w walucie wymienialnej poinformować o tym, że:
w rozliczeniach między klientem a Bankiem w obrocie dewizowym stosuje się ustalone przez Bank kursy walut obcych w złotych (zamieszczane w Tabeli kursów PKO BP SA),
w przypadku wypłaty kredytu w walucie polskiej kredyt jest wypłacany po kursie kupna dla dewiz;
w przypadku spłaty kredytu w walucie polskiej kredyt jest spłacany po kursie sprzedaży dla dewiz;
w przypadku wzrostu kursów walut podwyższeniu ulega rata spłaty i kwota zadłużenia, wyrażona w walucie polskiej.

Podczas spotkania z pracownikiem Banku, na którym powodowie [OSOBA] o udzielenie kredytu, pracownik Banku opracował poglądową symulację wysokość rat spłaty kredytu w wariancie rat równych i malejących w okresie od stycznia 2006 r. do grudnia 2030 r. dla kredytów udzielonych w czterech walutach: PLN, USD, EUR, CHF. Symulacja została sporządzona przy założeniu niezmiennego kursu walut w całym okresie kredytowania, przez co pokazana w symulacji wysokość rat kredytu w wariancie rat równych była identyczna przez cały założony w symulacji okres spłaty kredytu, niezależnie od jego waluty. Zgodnie z symulacją w wariancie spłaty w ratach równych:

rata dla kredytu w PLN wynosiła 1.998,57 zł;
rata dla kredytu w USD wyrażona w PLN wynosiła 2.060,88 zł;
rata dla kredytu w EUR wyrażona w PLN wynosiła 1.717,99 zł;
rata dla kredytu w CHF wyrażona w PLN wynosiła 1.532,28 zł.

Powodowie w złożonych w dniu 31 stycznia 2006 r. wnioskach kredytowych wskazali, że wnoszą o udzielenie kredytu w wysokość 305.000 zł + prowizja Banku w walucie CHF, wypłacanego w transzach, spłacanego w ratach równych (annuitetowych) przez okres 25 lat, z przeznaczeniem na zakup mieszkania. Przy ocenie zdolności kredytowej powodów [OSOBA] uwagę m.in. stan rodzinny powodów, wykształcenie powodów, wartość posiadanego przez nich majątku, dochody i wydatki w ich gospodarstwie domowym (wyliczone w złotych polskich) ocenę inwestycji finansowanej ze środków z kredytu, historię kredytową powodów. Zdolność kredytowa powodów [OSOBA] w złotych polskich na maksymalną kwotę 712.266 zł przy założeniu spłaty w ratach malejących oraz 921.238,10 zł przy założeniu spłaty w ratach równych. W formularzu oceny zdolności kredytowej wskazano, że kredyt będzie denominowany w walucie wymienialnej frank szwajcarski, a rata kredytu z uwzględnieniem aktualnych kursów i oprocentowaniem 2,91% wynosi 1.532,28 CHF.

Każdorazowo przed zawarciem aneksu do umowy kredytu, na mocy którego dochodziło do podwyższenia kwoty kredytu, Bank ponownie analizował zdolność kredytową powodów i przedstawił im kolejne symulacje spłaty kredytu, sporządzone według tych samych zasad co symulacja przedstawiona powodom przed podpisaniem umowy kredytu.

W lipcu 2006 r. PKO Bank Polski opracował broszurę pt. „Informacja o ryzyku kursowym i ryzyku stopy procentowej” dla kredytobiorców zaciągających kredyty hipoteczne w walucie obcej, według zaleceń „Rekomendacji S” komisji [OSOBA] S” została wydana w marcu 2006 r., weszła w życie w lipcu 2006 r.). Broszura była wręczana klientom Banku przed podpisaniem umowy kredytu. W broszurze wyjaśniono, m.in., że:

kredyty walutowe generują po stronie kredytobiorcy dodatkowo koszty i ryzyko: ryzyko kursowe i ryzyka stopy procentowej;
konsekwencją wypłaty kwoty kredytu w PLN ustalonej po przeliczeniu kwoty kredytu w CHF według kursu kupna dewiz przy jednoczesnej spłacie kwot rat kredytu w PLN przeliczanych na kwoty w CHF według kursu kupna dewiz jest powstanie dla kredytobiorcy dodatkowego kosztu kredytu w przypadku gdy kurs kupna obowiązujący w dniu wypłaty kredytu jest niższy od kursów sprzedaży obowiązujących w dniu spłaty kredytu;
w przypadku kredytów oprocentowanych według zmiennej stopy procentowej odsetkowa część raty może się zmieniać w zależności od aktualnej wysokości stopy procentowej;
w przypadku kredytów walutowych, dla których miesięczna rata kredytu zawsze jest wyrażana w walucie, kwota złotych niezbędnych do spłaty miesięcznej raty kredytu (zarówno części kapitałowej, jak i części odsetkowej) będzie się wahać w zależności od aktualnej wysokości kursu waluty, w której udzielony został kredyt;
zmiany kursu walutowego powoduje zmianę kapitału kredytu wyrażonego w złotych, co ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy kredytobiorca chciałby dokonać wcześniejszej spłaty kredytu lub zmiany waluty kredytu na złote;
zmiany kursu walutowego oraz stopy procentowej mogą spowodować, że początkowo tańszy kredyt walutowy może stać się znacznie droższy w obsłudze niż kredyt złotowy; z drugiej jest możliwa sytuacja, ze będzie on tańszy od kredytu złotowego, ale nie sposób tego z góry przewidzieć;
zaciągając kredyt walutowy warto przekalkulować dla własnego bezpieczeństwa czy dochody pozwolą na obsłużenie kredytu także wtedy, gdy wysokość raty wzrosłaby do poziomu analogicznego jak przy kredytach złotowych;
przy podejmowaniu decyzji dotyczącej waluty kredytu oraz rodzaju oprocentowania (stałego lub zmiennego) szczególnie przy długoterminowym kredycie hipotecznym, trzeba brać pod uwagę długoterminowy trend na rynku, a nie krótkotrwałe wahania stopy procentowej czy kursu walutowego.

W broszurze zawarto również wykresy przedstawiające:

kursy EUR i CHF wyrażone w PLN w okresie styczeń 2000 r. – czerwiec 2006 r., obrazujące wahania kursu CHF względem PLN w granicach od ok. 1 CHF = 2,25 PLN do ok. 1 CHF = 3 PLN;
wysokość stóp procentowych LIBOR CHF 3M, WIBOR 3M, EURIBOR 3M, LIBOR USD 3M w okresie styczeń 1999 r. – maj 2006 r.

Przedstawiono także symulacje modelowe obrazujące wpływ zmiany oprocentowania kredytu i kursu waluty, w której kredyt został udzielony na wysokość miesięcznych rat kapitałowo – odsetkowych. Symulacja wysokości raty kredytu dla kredytu w CHF w kwocie 150.000 zł, spłacanego w ratach równych przez okres 20 lat zakładała kurs PLN/CHF w granicach od 1 CHF = 2,5 PLN do 1 CHF = 2,8752 PLN oraz oprocentowanie kredytu w granicach od 3% do 7%, co przekładało się na wahania wysokości rat od 830 zł (przy założeniu kursu 2,5 i oprocentowania 3%) do 1.340 zł (przy założeniu kursu 2,8752 i oprocentowania 7%). Dodatkowo wskazano, że w przypadku zmiany waluty kredytu z CHF na PLN przy obowiązującym w momencie zmiany kursie 1 CHF = 3 PLN nastąpi wzrost kapitału o 20%, czyli do kwoty 180.000 zł.

Powodom przed podpisaniem umowy kredytu nie wręczono broszury informacyjnej dotyczącej ryzyka kursowego i ryzyka stóp procentowych. Broszurę wręczono powodom dopiero przed podpisaniem w 2014 r. aneksu nr 5 do umowy kredytu.

Przed zawarciem umowy powodowie [OSOBA] jedynie ogólnikowe informacje o tym, że ze względu na wahania kursów walut kwota kredytu wypłacona w PLN może się różnić od kwoty zakładanej w dniu podpisania umowy oraz o tym, że do przeliczania kwoty wypłaconego kredytu z CHF na PLN będzie stosowany inny kurs waluty (kurs kupna) niż do przeliczania kwoty spłacanych rat z PLN na CHF (kurs sprzedaży). [OSOBA] tym o możliwości negocjacji kursu kupna CHF stosowanego przy przeliczaniu wypłacanej kwoty kredytu z waluty CHF na walutę PLN. Zwrócono powodom uwagę na możliwość zwiększenia się obciążania finansowego związanego ze spłatą rat dokonywaną w walucie PLN z uwagi na zamiany kursów walut, nie przedstawiono im jednak ani historii zmian kursu waluty CHF na przestrzeni lat, ani informacji dotyczących możliwego zakresu zmiany kursu w okresie kredytowania, ani symulacji spłaty kredytu obrazującej wpływ zmiany wysokości kursu walut na zmianę wysokości rat kredytu. Kredyt w walucie CHF był przedstawiany jako rozwiązanie bezpieczne z uwagi na stabilność waluty.

Na zabezpieczenie zobowiązań powodów [OSOBA] z tytułu umowy kredytu na nieruchomości powodów [OSOBA] uzyskanych w drodze kredytu ustanowiona została hipoteka zwykła w wysokości 212.087,90 CHF oraz hipoteka kaucyjna do wysokości 106.043,95 CHF.

Przy wykorzystaniu tego samego wzoru umowy, który był podstawą do sporządzenia umowy kredytu z powodami, zawierano również umowy kredytu, w których kwota kredytu wypłacana była w walucie CHF, spłata rat kredytu następowała w walucie CHF lub wypłaty kwoty kredytu dokonywano po przeliczeniu jej na złote polskie według kursu CHF indywidualnie uzgodnionego z bankiem.

W okresie od dnia 5 stycznia 2010 r. do dnia 5 listopada 2019 r. powodowie [OSOBA] kredytu uiścili na rzecz Banku kwoty w łącznej wysokości 148.590,15 zł oraz 44.760,67 CHF

[OSOBA] spłaty rat kredytu ze środków pochodzących z majątku wspólnego.

W piśmie z dnia 26 listopada 2019 r. powodowie [OSOBA] reklamację w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o [OSOBA], w której powołując się na nieważność umowy kredytu z dnia 13 lutego 2006 r. wezwali Bank do zapłaty w terminie 14 dni wszystkich uiszczonych należności uiszczonych przez nich w związku z umową w okresie od dnia 7 grudnia 2009 r. do dnia 5 listopada 2019 r. w kwocie 151.192,88 zł oraz 44.760,67 CHF. Korespondencja wpłynęła do Banku w dniu 2 grudnia 2019 r. Pismem z dnia 13 grudnia 2019 r. Bank odmówił zadośćuczynienia żądaniom powodów.

Poczyniwszy powyższe ustalenia, w rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy stwierdził, co następuje ;

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Podniesiony przez powodów [OSOBA] kredytu okazał się być zasadny, przez co należy uznać, że wszystkie świadczenia stron spełnione na mocy umowy są świadczeniami nienależnymi, które strony powinny sobie wzajemnie zwrócić.

Jak wskazał [OSOBA], w pierwszej kolejności należało przytoczyć okoliczności zawarcia spornej umowy. [OSOBA] na zakup i wyposażenie mieszkania, czyli inwestycję związaną ze spełnianiem podstawowych potrzeb życiowych założonej przez nich rodziny. Zdecydowali się na zakup mieszkania w Krakowie, na rynku pierwotnym. Cena zakupu nieruchomości miała być przez nich uiszczona w walucie złoty polski. W momencie zawierania umowy osobą, na której w całości spoczywał ciężar utrzymania rodziny był powód [OSOBA]. Otrzymywał on wynagrodzenie za pracę wypłacane w walucie złoty polski.

Sąd meriti zaznaczył, że przed złożeniem wniosku kredytowego powodowie [OSOBA] z pracownikiem Banku w celu dobrania najbardziej im odpowiadającego modelu finansowania. Podczas spotkania pracownik Banku okazał powodom symulację spłaty rat kredytu dla czterech wariantów umów: umowy w walucie PLN, umowy w walucie USD, umowy w walucie EUR i umowy w walucie CHF. Z symulacji wynikało, że zarówno w wariancie spłaty w ratach malejących, jak i w wariancie spłaty w ratach równych najbardziej korzystna jest umowa kredytu w CHF z uwagi na najniższą wysokość spłacanych rat. Symulacja została jednak sporządzona przy założeniu niezmienności kursu walut oraz stóp procentowych w całym okresie kredytowania, przez co nie uwidaczniała w żaden sposób, że wysokość rat każdego z kredytów przez cały okres kredytowania może nie być taka sama – w przypadku kredytu w złotych polskich z uwagi na możliwe wahania wskaźnika, od którego uzależniona jest wysokość stóp procentowych (co wpływa na wysokość części odsetkowej rat kredytu), a w przypadku kredytu w walucie obcej z uwagi na możliwe wahania wskaźnika, od którego uzależniona jest wysokość stóp procentowych (co wpływa na wysokość części odsetkowej rat kredytu) oraz kursu waluty (co wpływa na wysokość części kapitałowej rat kredytu). Powodom została przekazana jedynie ogólnikowa informacja, że zmiana kursu walut oraz zmiana wskaźnika, od którego zależy wysokość stóp procentowych, może wpłynąć na podwyższenie wysokości raty kredytu. Powodom nie przedstawiono również historii zmian kursu którejkolwiek z walut kredytów przedstawionych w symulacji względem złotego polskiego. Ze względu na zainteresowanie powodów [OSOBA] w walucie CHF pracownik Banku przekazał im wyłącznie informacje dotyczące kursu wybranej przez nich waluty. Informacje te ograniczały się do stwierdzenia, że CHF jest walutą stabilną, dzięki czemu kredyt zaciągnięty w tej walucie jest kredytem bezpiecznym. Również symulacje spłaty rat kredytu okazywane powodom przed zawarciem aneksów zwiększających kwotę przyznanego kredytu sporządzane były według takich samych zasad jak symulacja okazana im przed zawarciem umowy.

[OSOBA], która przedstawiałaby, w jaki sposób zastosowanie dwóch odmiennych kursów waluty (kursu kupna i kursu sprzedaży) wpłynie na wysokość wypłaconej im w złotych polskich kwoty kredytu oraz na wysokość spłacanych przez nich w złotych polskich rat tzn. że zastosowanie przy przeliczeniu wypłacanego kapitału kredytu z CHF na PLN kursu kupna waluty może spowodować, że łączna suma części kapitałowych rat kredytu spłaconych przez nich w PLN i następnie przeliczanych na CHF po kursie sprzedaży waluty może spowodować, że kwota kapitału kredytu wypłaconego powodom będzie niższa niż kwota kapitału, która zostanie przez nich spłacona, ponieważ stosowany przez Bank kurs kupna waluty (średni kurs międzybankowy po odjęciu marży Banku) jest zazwyczaj niższy od kursu sprzedaży waluty (średni kurs międzybankowy po dodaniu marży Banku). Powodom została przekazana jedynie ogólna informacja, że do przeliczania kwoty wypłaconego kredytu z CHF na PLN będzie stosowany inny kurs waluty (kurs kupna) niż do przeliczania kwoty spłacanych rat z PLN na CHF (kurs sprzedaży). Nie wyjaśniono im przy tym, jakie czynniki wpływają na kształtowanie wysokości kursu kupna i sprzedaży walut stosowanego przez Bank. Dokładne informacje w tym zakresie powodowie [OSOBA] w 2014 r., przy zawieraniu aneksu nr 5 do umowy kredytu.

Jak zaakcentował Sąd a quo, przed złożeniem wniosku kredytowego i podpisaniem umowy kredytu powodowie [OSOBA] przez Bank do akt sprawy broszury pt. „Informacja o ryzyku kursowym i ryzyku stopy procentowej dla kredytobiorców zaciągających kredyty hipoteczne”. W momencie podpisania przez powodów [OSOBA] w dniu 13 lutego 2006 r. broszura nie istniała. Została ona opracowana dopiero w lipcu 2006 r. z uwagi na potrzebę dostosowania działalności Banku w zakresie udzielania kredytów w walucie obcej oraz indeksowanych i denominowanych do waluty obcej do „Rekomendacji S” wydanej przez [OSOBA] w marcu 2006 r.

W złożonym wniosku kredytowym powodowie [OSOBA], że chcą otrzymać kredyt w kwocie 305.000 zł + prowizja Banku, w walucie frank szwajcarski, spłacany w ratach równych, z okresem spłaty wynoszącym 25 lat.

Przy rozpatrywaniu złożonego przez powodów [OSOBA] ich zdolność kredytową wyłącznie w odniesieniu do waluty złoty polski. Zaznaczenia wymaga przy tym, że również przy podejmowaniu decyzji o podwyższeniu udzielonego powodom kredytu Bank każdorazowo oceniał zdolność kredytową powodów w odniesieniu do waluty złoty polski.

Przechodząc do oceny zawartej przez powodów [OSOBA], Sąd I instancji wskazał, że umowa zawarta przez strony nie była czystą umową kredytu walutowego. Jest wiedzą powszechną, że kredyty w walucie CHF, indeksowane do CHF bądź denominowane do CHF były w większości zaciągane przez osoby, które uzyskiwały dochody w walucie złoty polski na potrzeby inwestycji mieszkaniowych opłacanych w złotych polskich. Sama strona powodowa zwraca w pozwie uwagę na fakt, że większość klientów Banku zainteresowana była uzyskaniem kredytu wypłaconego i spłacanego w złotych polskich. Z tego względu wzór umowy kredytu mieszkaniowego „WŁASNY KĄT hipoteczny” zawierał zapisy, które wskazywały na możliwość wypłaty kredytu w walucie złoty polski (§ 5 ust. 3 pkt 2), wprowadzały mechanizmy przeliczania wypłacanego kredytobiorcom kapitału kredytu z waluty obcej na walutę złoty polski (§ 5 ust. 4), wskazywały na możliwość spłaty kredytu w walucie złoty polski (§ 13 ust. 1 pkt 1 i 3), wprowadzały mechanizm przeliczania rat kredytobiorców spłacanych w walucie złoty polski na walutę obcą (§ 13 ust. 8), a także wskazywały na kursy wymiany walut, które będą stosowane do przeliczania zobowiązań stron (§ 1 pkt 8 – definicja Tabeli kursów, § 5 ust. 4, § 13 ust. 8). Podkreślenia wymaga przy tym, że w rzeczywistości możliwość wypłaty kredytu bezpośrednio w walucie obcej była ograniczona – istniała jedynie wtedy, gdy kredyt został zaciągnięty na finansowanie zobowiązań za granicą i w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego, co wynika wprost z § 5 ust. 3 pkt 1 wzorca umownego. Wzorzec umowy zawiera również postanowienia, które umożliwiają przeliczenie kwoty zadłużenia z tytułu umowy kredytu z waluty obcej na walutę złoty polski w przypadku powstania zadłużenia przeterminowanego (§ 18 ust. 1) oraz regulują zasady przeliczania spłaty zadłużenia dokonanej w walucie innej niż waluta polska na walutę kredytu (§ 19). W zależności od potrzeb kredytobiorcy umowa kredytu „WŁASNY KĄT hipoteczny” mogła więc przybierać postać:

umowy standardowego kredytu walutowego wypłaconego w walucie obcej i spłacanego w tej walucie;
umowy zbliżonej do umowy kredytu denominowanego do waluty obcej, w której kwota kredytu wyrażona jest w walucie obcej, lecz jest wypłacana w walucie złoty polski po przeliczeniu kwoty kredytu z waluty obcej na walutę złoty polski po kursie kupna obowiązującym w Banku w dniu realizacji zlecenia płatniczego, a raty kredytu są również spłacane w walucie złoty polski, a następnie przeliczane na walutę kredytu po kursie sprzedaży obowiązującym w Banku w dniu wymagalności raty kredytu;
pośrednią pomiędzy postaciami 1 i 2 (kredytu wypłacanego w walucie polskiej i spłacanego w walucie obcej lub kredytu wypłaconego w walucie obcej i spłaconego w walucie obcej).

Do umowy kredytu z dnia 13 lutego 2006 r. zawartej pomiędzy Bankiem a powodami [OSOBA] we wzorcu postanowienia: § 5 ust. 3 pkt 2 - wypłata kwoty kredytu w walucie polskiej; § 5 ust. 4 - mechanizm przeliczania wypłacanego kredytobiorcom kapitału kredytu z waluty obcej na polską; § 13 ust. 8 (w umowie § 13 ust. 7) – możliwość spłaty rat w walucie polskiej i mechanizm przeliczania rat spłacanych w walucie złoty polski na walutę obcą. Z uwagi na fakt, że celem kredytowania była zapłata ceny za lokal mieszkalny wyrażonej w walucie polskiej, powodowie [OSOBA] wypłaty kwoty kredytu jedynie w walucie polskiej (jak wynika z § 5 ust. 3 pkt 2 umowy, kredyt na finansowanie zobowiązań w kraju kredyt może być wypłacony w walucie polskiej). Rachunkiem wskazanym przez powodów [OSOBA] dokonywania przez Bank potrąceń wierzytelności z tytułu umowy kredytu był rachunek oszczędnościowo – rozliczeniowy prowadzony w walucie złoty polski, co determinowało sposób spłacania rat kredytu w walucie złoty polski i przeliczania ich następnie na walutę kredytu. Umowa zawarta przez Bank z powodami [OSOBA] do drugiej ze wskazanych wyżej postaci - umowy zbliżonej do umowy kredytu denominowanego do waluty obcej.

Przy wzięciu pod uwagę sytuacji finansowej powodów (uzyskiwanie dochodów w gospodarstwie domowym w walucie złoty polski), celu zawarcia umowy kredytu (sfinansowanie zakupu mieszkania w Krakowie po cenie wyrażonej w walucie złoty polski), czynności podejmowanych przez powodów [OSOBA] w pozwanym [OSOBA] (ocena tego, czy umowa jest korzystna przy wzięciu pod uwagę wysokości zobowiązania wyrażonego w złotych polskich; wskazanie we wniosku kredytowym kwoty kredytu w złotych polskich) należy uznać, że powodowie [OSOBA] kredytu, dzięki której otrzymają kwotę kredytu w walucie złoty polski i którą będą również mogli spłacać w walucie złoty polski. Ze względu na długi czas trwania umowy (25 lat) oraz przeznaczenie środków uzyskanych z kredytu (spełnianie podstawowych potrzeb życiowych rodziny – zakup mieszkania) powodom zależało na tym, aby raty kredytu były jak najniższe, a ich wysokość nie podlegała dużym wahaniom. [OSOBA] zawarcie umowy kredytu z dnia 13 lutego 2006 r., przyjmującej postać zbliżoną do umowy kredytu denominowanego do waluty CHF, ponieważ z informacji przekazanych im przez Bank przed zawarciem umowy wynikało, że tego typu umowa odpowiada ich potrzebom, ponieważ wysokość rat kredytu będzie niższa niż w przypadku umowy w innej walucie (na co wskazywały okazane powodom symulacje spłaty rat kredytu w różnych wariantach umów w różnych walutach), wysokość rat kredytu nie będzie podlegała dużym wahaniom z uwagi na stabilność waluty CHF, a nadto kwota kredytu zostanie powodom wypłacona w walucie złoty polski i w tej walucie będzie przez nich spłacana.

W ocenie Sądu Okręgowego umowa kredytu z dnia 13 lutego 2006 r. w rzeczywistości nie była umową zgodną z oczekiwaniami powodów. Głównym powodem [OSOBA] było uzależnienie wysokości kwoty wypłaconego powodom kapitału w złotych polskich oraz wysokości spłacanych przez nich rat od miernika, który w dłuższym czasookresie charakteryzuje się niskim stopniem stabilności i przewidywalności – w postaci kursu kupna i sprzedaży CHF. Zastosowany w umowie mechanizm przeliczenia kwoty kredytu wypłaconej powodom z waluty CHF na walutę PLN po kursie kupna CHF obowiązującym w chwili realizacji polecenia wypłaty spowodował, że kwota kredytu rzeczywiście wypłaconego powodom została ostatecznie ustalona w momencie wypłaty wszystkich transz kredytu. Mechanizm przeliczania rat kredytu spłacanych przez powodów w walucie PLN na walutę CHF po kursie sprzedaży CHF obowiązującym w momencie wymagalności poszczególnych rat powodował zaś, że wysokość obciążenia powodów [OSOBA] kredytu w całym okresie 25 lat spłaty kredytu podlegać mogła dużym wahaniom – zarówno korzystnym dla powodów, powodującym zmniejszenie wysokości rat spłacanych w walucie PLN i w efekcie mogącym prowadzić do tego, że spłacą oni kapitał kredytu z wykorzystaniem niższej kwoty wyrażonej w walucie PLN niż kwota przekazana im przez Bank, jak i niekorzystnym dla powodów, powodującym zwiększenie wysokości rat i w efekcie mogącym prowadzić do tego, że spłacą oni kapitał kredytu z wykorzystaniem wyższej kwoty wyrażonej w walucie PLN niż kwota przekazana im przez Bank. Podkreślono, że za sytuację niekorzystną dla powodów i niezgodną z ich oczekiwaniami należy uznać wzrost wysokości rat kredytu spłacanych w PLN nie tylko w całym okresie kredytowania, lecz nawet przez pewien jego wycinek, obejmujący kilka - kilkanaście miesięcy. Rata kredytu jest comiesięcznym znaczącym obciążaniem dla budżetu domowego powodów, a jej nieuregulowanie wiązać się może z bardzo niekorzystnymi dla nich konsekwencjami - począwszy od naliczenia odsetek karnych za opóźnienie w spłacie raty, skończywszy na wypowiedzeniu umowy kredytu i postawieniu całego zobowiązania w stan natychmiastowej wykonalności. Nawet więc okresowy znaczący wzrost raty kredytu w połączeniu z przejściowymi problemami finansowymi w gospodarstwie domowym powodów [OSOBA] poważnego zachwiania płynności finansowej w gospodarstwie domowym powodów.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, ze zawierając umowę kredytu powodowie [OSOBA] sprawy w wystarczającym stopniu z wiążącego się z nią ryzyka walutowego. Co prawda , jak argumentował Sad meriti, trudno jest stwierdzić, że powodowie [OSOBA], że kursy walut charakteryzują się pewna zmiennością, ponieważ jest do wiedza powszechna, którą posiada każda przeciętnie zorientowana dorosła osoba. Sąd I instancji wskazał, że postanowienia umowy tworzące mechanizmy przeliczania świadczeń stron z waluty CHF na PLN i odwrotnie były sformułowane w sposób bardzo oględny i nie dawały jasnego obrazu powiązań pomiędzy wysokością wypłacanej w złotych polskich kwoty kredytu i wysokością spłacanych w złotych polskich raty kredytu a kursem waluty CHF, ich wpływu na to, jaką kwotę w złotych polskich powodowie [OSOBA] tytułem spłaty kredytu i możliwego zakresu zmian wysokości tej kwoty. Informacje dotyczące ryzyka walutowego przekazane powodom przez Bank należy zaś ocenić jako bardzo oszczędne. Powodom powiedziano, że umocnienie się CHF względem PLN wpłynie na wzrost raty kredytu, lecz jednocześnie byli zapewniani o tym, że waluta CHF jest stabilna i jej kurs podlega niewielkim wahaniom. W żaden sposób nie wytłumaczono powodom sposobu ustalania kursów kupna i sprzedaży waluty w Tabelach banku, w tym nie wskazano czynników wpływających na ich wysokość. Wyjaśnienie mechanizmu przeliczania zobowiązań stron ograniczyło się do wskazania, że kwota kredytu wypłacona powodom zostanie przeliczona po kursie kupna CHF, a kwoty spłacanych rat będą przeliczane po kursie sprzedaży CHF. Przedstawiane powodom symulacje spłaty rat kredytów zaciąganych w różnych walutach dodatkowo zacierały obraz ryzyka kursowego – w symulacjach tych umowa kredytu w CHF jawiła się najkorzystniejsza z uwagi na najniższą w stosunku do pozostałych umów ratę o wysokości niezmiennej w całym okresie kredytowania. Informacje przekazane powodom przez Bank były więc wybiórcze, niepełne i nie dawały pełnego i prawdziwego obrazu obciążającego powodów [OSOBA], a wręcz obraz ten zacierały.

Jednocześnie , zdaniem Sądu Okręgowego, trudno jest przyjąć, aby Bank nie zdawał sobie sprawy z ryzyka walutowego obciążającego powodów w związku z zawarciem umowy kredytu. Umowa została zawarta na opracowanym przez Bank wzorze, z pewnością znał on więc zasady opracowane przez siebie mechanizmu przeliczania zobowiązań stron z waluty CHF na PLN i odwrotnie i ich przełożenia na wysokość zobowiązań stron z tytułu umowy kredytu. Bank był również świadomy tego, że powodowie [OSOBA] kredytu w złotych polskich i w tej samej walucie ją spłacać – przed zawarciem umowy uzyskał od powodów [OSOBA], że uzyskują oni dochody w złotych polskich, kwota kredytu zostanie przeznaczona na spłatę zobowiązania w złotych polskich i że chcą uzyskać wypłatę kredytu w złotych polskich i spłacać raty w złotych polskich. Było więc dla Banku jasne, że wszelkie wahania kursu waluty CHF względem PLN będą miały realne przełożenie na rzeczywiste obciążanie powodów z tytułu umowy kredytu.

Zaznaczenia wymaga , że umowy kredytu z mechanizmami przeliczania zobowiązań stron z waluty obcej na walutę krajową i odwrotnie, podobne do umów kredytów „frankowych” zawieranych masowo w pierwszej dekadzie XXI w. w naszym kraju, nie są nowym rozwiązaniem – pojawiały się już w latach 70. i 80. w Australii oraz w latach 90. we Włoszech i w [OSOBA] i [OSOBA] dla tamtejszych kredytobiorców podobne problemy, z jakimi obecnie zmagają się kredytobiorcy w naszym kraju, polegające na znaczącym wzroście kwoty raty kredytu opłacanej w walucie krajowej, wynikającym ze zmiany kursu walut. Zdaniem Sądu nad wyraz wysoce prawdopodobne jest, że strona pozwana jako profesjonalny podmiot działający w sektorze bankowym miała wiedzę o tym, że kredyty z mechanizmami przeliczania zobowiązań stron z waluty obcej na walutę krajową i odwrotnie okazały się być bardzo problematyczne dla konsumentów w innych krajach, lecz mimo to zdecydowała się na wprowadzenie tego rodzaju produktów do swojej oferty.

Zgodnie z art. 58 § 1 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy; jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (art. 58 § 2 k.c.). W stosunkach pomiędzy Bankiem a konsumentami zasady współżycia społecznego nakazują, aby Bank, będący silniejszą stroną stosunku prawnego i podmiotem cieszącym się zaufaniem publicznym ze względu na jego ekonomiczną i prawną pozycję, w sposób pełny i rzetelny informował konsumentów o wszelkich ryzykach powiązanych z oferowanymi produktami finansowymi, tak aby konsument mógł podjąć racjonalną i należycie przemyślaną decyzję o skorzystaniu z danego produktu finansowego. W niniejszej sprawie, jak argumentował Sąd a quo, zasady te zostały przez Bank w sposób oczywisty naruszone. Wynikiem tego naruszenia było podjęcie przez powodów [OSOBA] o zawarciu umowy kredytu z dnia 13 lutego 2006 r. w kształcie umowy kredytu w walucie CHF z mechanizmami przeliczania zobowiązań stron z waluty CHF na walutę PLN oraz z waluty PLN na walutę CHF. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że gdyby powodowie [OSOBA] należycie poinformowani o obciążających ich ryzyku walutowym, nigdy nie podjęliby decyzji o zawarciu umowy kredytu w walucie obcej z mechanizmami przeliczania zobowiązań stron z waluty obcej na walutę polską i odwrotnie. Na podstawie powołanego wyżej art. 58 § 1 i 2 k.c. umowę pt. „Umowa kredytu mieszkaniowego WŁASNY KĄT hipoteczny nr 203-121272797/99/2006 (spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej)” zawartą przez powodów [OSOBA] w dniu 13 lutego 2006 r. należy więc uznać za nieważną w całości.

Niezależnie od powyższego, według stanowiska Sądu Okręgowego, umowę kredytu zawartą między stronami można uznać za nieważną również na innej podstawie prawnej. Zgodnie z art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne); nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (art. 385¹ § 2 k.c.). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu; w szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385¹ § 3). Jak wskazuje art. 385² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

Cytowane wyżej przepisy zostały wprowadzone do Kodeksu cywilnego jako implementacja Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ugruntowany jest pogląd, że wymóg wyrażenia warunku umownego prostym i zrozumiałym językiem oznacza, że w wypadku umów kredytowych instytucje finansowe muszą zapewnić kredytobiorcom informacje wystarczające do podjęcia przez nich świadomych i rozważnych decyzji. W tym względzie wymóg ów oznacza, że warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości wzrostu lub spadku wartości waluty obcej, w której kredyt został zaciągnięty, ale również oszacować - potencjalnie istotne - konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych (por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 września 2018 r., C-51/17, OTP BANK NYRT. I OTP FAKTORING KÖVETELÉSKEZELŐ ZRT v. TERÉZ ILYÉS I EMIL KISS., ZOTSiS 2018, nr 9, poz. I-750; wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 20 września 2017 r., C-186/16, RUXANDRA PAULA ANDRICIUC I IN. v. BANCA ROMÂNEASCĂ SA, LEX nr 2355193).

W ocenie Sądu I instancji zapisy umowy kredytu kształtujące mechanizm przeliczania zobowiązań stron z waluty CHF na walutę PLN i odwrotnie (tj. § 5 ust. 4 oraz § 13 ust. 7) można uznać za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c. i to niezależnie od tego, czy należy uznać je za postanowienia kształtujące główne świadczenia stron, czy nie. Jak wyjaśniono już dokładnie wyżej, postanowienia te nie zostały sformułowany w sposób jednoznaczny, pozwalający powodom na zorientowanie się co do rozmiaru ryzyka kursowego związanego z zawartą umową i jego wpływu na wysokość obciążającego ich zobowiązania względem Banku. Jednocześnie Bank nie przekazał powodom pełnej i rzetelnej informacji dotyczących ryzyka kursowego, pozwalającej powodom na zrozumienie mechanizmu przeliczania zobowiązań stron z waluty CHF na walutę PLN i odwrotnie oraz jego konsekwencji w zakresie wysokości zobowiązania obciążającego powodów. Rażące naruszenie interesów powodów [OSOBA] dobrych obyczajów przejawia się w tym, że kwestionowane postanowienia umowne kształtują wysokość kapitału kredytu wypłaconego powodom w walucie złoty polski oraz wysokość rat kredytu spłacanych przez powodów w walucie złoty polski w odniesieniu do miernika w postaci kursu kupna/sprzedaży waluty CHF, który jest miernikiem charakteryzującym się niskim stopniem stabilności i przewidywalności, czego powodowie w momencie zawierania umowy nie mieli świadomości z uwagi na niedopełnienie przez Bank ciążącego na nim obowiązku informacyjnego, a gdyby taką świadomość mieli – nie zawarliby umowy kredytu zawierającej takie postanowienia. Postanowień kształtujących mechanizm przeliczeń nie sposób przy tym uznać za indywidualnie uzgodnione między stronami, ponieważ zostały one wprost przejęte z wzoru umowy opracowanego przez Bank. Fakt, że we wzorze umowy znajdowały się również postanowienia pozwalające na wypłatę i spłatę kredytu w CHF nie oznacza, że postanowienia odnoszące się do mechanizmu przeliczeń mogły być przez powodów [OSOBA]. Były to bowiem dwie różne grupy postanowień. Podkreślenia wymaga przy tym, że powodowie [OSOBA] o istnieniu możliwości negocjacji kursu kupna CHF stosowanego przy przeliczaniu kwoty wypłaty kapitału kredytu z CHF na PLN, gdyż nie zostali o tej możliwości poinformowani przez pracowników Banku.

Po eliminacji abuzywnych postanowień § 5 ust. 4 oraz § 13 ust. 7 umowa kredytu przyjmuje postać umowy kredytu walutowego z kwotą kapitału kredytu wypłaconą w walucie CHF oraz ratami spłacanymi w walucie CHF. Jednakże jednocześnie wyłączona zostaje możliwość dokonania przez Bank wypłaty kwoty kapitału kredytu powodom, ponieważ wypłata kwoty kapitału kredytu w walucie obcej jest możliwa jedynie w wypadku, gdy kredyt przeznaczony jest na finansowanie zobowiązań za granicą i w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego (§ 5 ust. 3 pkt 1), podczas powodowie [OSOBA] w celu finansowania zobowiązań w kraju, przez co kredyt mógłby im zostać wypłacony tylko w walucie polskiej (§ 5 ust. 3 pkt 2), co jest niemożliwe z uwagi na usunięcie z umowy miernika służącego do przeliczenia kwoty kapitału kredytu z CHF na PLN, określonego w § 5 ust. 4 umowy kredytu. Należy również zauważyć, że brak możliwości wypłaty i spłaty kwoty kredytu w walucie PLN sprawia, że dla powodów [OSOBA] gospodarczy – celem zawarcia przez powodów [OSOBA] pieniędzy na zakup mieszkania, którego cena został wyrażona w walucie złoty polski, a dochody w gospodarstwie domowym powodów, przeznaczone w części na spłatę kredytu, również są wyrażone w walucie złoty polski. W chwili zawarcia umowy przez strony nie istniał żaden dyspozytywny przepis prawa regulujący przelicznik kwoty zobowiązania z waluty obcej na walutę polską i z waluty polskiej na walutę polską, który mógłby wejść do umowy w miejsce kwestionowanych postanowień. Z uwagi na fakt, że po eliminacji abuzywnych postanowień § 5 ust. 4 oraz § 13 ust. 7 umowa kredytu staje się niewykonalna i traci dla powodów [OSOBA], skutkiem stwierdzenia abuzywności postanowień § 5 ust. 4 oraz § 13 ust. 7 umowy jest więc jej całkowita nieważność.

Jak wskazuje art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Na gruncie powyższego przepisu z uwagi na nieważność umowy kredytu środki finansowe wpłacone przez powodów [OSOBA] spłaty rat kredytu uznać należy za świadczenie nienależne. na podstawie art. 405 w zw. z art. 410 § 1 k.c. strona pozwana jest więc zobowiązana do zwrotu powodom wszelkich kwot świadczonych przez nich tytułem spłaty rat kredytu. Z przedłożonego przez powodów [OSOBA] kredytu (który to dokument został wystawiony przez stronę pozwaną) wynika że w okresie od dnia 5 stycznia 2010 r. do dnia 5 listopada 2019 r. powodowie [OSOBA] kredytu uiścili na rzecz Banku kwoty w łącznej wysokości 148.590,15 zł oraz 44.760,67 CHF, a więc kwoty równe tym żądanym przez nich w pozwie. W dniu 26 listopada powodowie [OSOBA] zapłaty w/w kwot w terminie 14 dni. Korespondencja dotarła do Banku w dniu 2 grudnia 2019 r., więc od dnia 17 grudnia Bank pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia na rzecz powodów, uzasadniającym naliczenie odsetek ustawowych za opóźnienie na mocy art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd zasądził więc od strony pozwanej [OSOBA] łącznie (powodowie [OSOBA], a środki na spłatę rat kredytu pochodziły z ich majątku wspólnego) kwotę 148.590,15 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 44.760,67 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.,

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożyła strona pozwana zaskarżając powyższy wyrok w całości i zarzucając :

1/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, wskutek naruszenia przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik postępowania, poprzez brak poszanowania zasady swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 233 § 1 k.p.c., odzwierciedlającej się m.in. poprzez dokonanie oceny dowodów w sposób sprzeczny z zasadami doświadczenia życiowego, a także w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i rzutujący na dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę z punktu widzenia prawa materialnego. Błędy w poczynionych przez Sąd pierwszej instancji ustaleniach faktycznych wyrażają się w:

-przyjęciu, że [OSOBA] o właściwościach kredytu udzielanego w CHF jako rozwiązania bezpiecznego, podczas gdy z zeznań świadka - doradcy kredytowego prowadzącego obsługę Powoda - wynika, że zapewnień takich nie składano, a nawet wskazywano, że kurs CHF może zmienić się na przestrzeni kilku dni, a co dopiero na przestrzeni lat (00:10:19 - protokół z dnia 2 marca 2021 r.),

-przyjęciu, że prezentowane Powodowi informacje o wpływie wzrostu kursu na ratę kredytu i wartość świadczenia [OSOBA] w sposób wyczerpujący, podczas gdy obowiązek taki wynikał z obowiązujących w Banku procedur (k 114- 117), a jego wykonanie zostało potwierdzone przez zeznania świadka (00:10:19 - protokół z dnia 2 marca 2021 r.) oraz w drodze złożonych przez [OSOBA] kredytowym i w Umowie kredytu,

-przyjęciu, że gdyby Bank poinformował Powoda o sposobie ustalania wysokości kursu w Tabeli kursów, to nigdy nie podjąłby decyzji o zawarciu Umowy kredytu na podstawie wyłącznie twierdzeń własnych Powoda i przy całkowitym pominięciu okoliczności, że [OSOBA] o kwestie te nie pytał, pomimo zapoznania się ze wzorem Umowy kredytu, w związku z czym nie sposób przyjąć, by informacja ta miała jakiekolwiek znaczenie przy podejmowaniu decyzji o zawarciu Umowy kredytu; co więcej sam Powód w zeznaniach potwierdził, że nie zgłębiał sposobu ustalania kursu waluty (00:10:24 - protokół z dnia 22 czerwca 2021 r.),

-niezasadnym przyjęciu rzekomej wadliwości działania Banku w postaci nieprzedstawienia historycznego kursu CHF na przestrzeni wielu lat albowiem postulat ten ze względów historycznych i ekonomicznych uznać należy za chybiony, gdyż nie uwzględnia obowiązującego w czasach [OSOBA] (formalnie do 1989 r.) ograniczenia w obrocie walutami obcymi, okoliczności związanych z transformację ustrojowo-ekonomiczną po 1989 r., reformy walutowej z 1995 r., na mocy której wprowadzono nową jednostkę pieniężną PLN, czy wstąpienia [OSOBA] do Unii Europejski - zatem o ile zaprezentowanie jakichkolwiek, wiarygodnych danych za tak długi okres czasu byłoby możliwe, to całkowicie mijałoby się to z celem i nie mogłoby stanowić rzetelnej informacji, prowadzącej do wzrostu poziomu świadomości Powoda,

-błędnym ustaleniu, że Powodowi nie przedstawiono informacji na temat kredytu w PLN i nie zaoferowano takiego kredytu, podczas gdy taki obowiązek wynikał z obowiązującej w Banku procedury udzielania kredytów, a okoliczność ta została potwierdzona przez składającego zeznania świadka

-błędnym ustaleniu, że Kredytobiorcy nie zostali poinformowani w sposób zrozumiały o skutkach ekonomicznych zmiany kursu waluty, na którą opiewała Umowa kredytu,

-błędnym ustaleniu, że Kredytobiorcy zawarli z Bankiem umowę kredytu Złotowego, który nie był kredytem walutowym, bo nie był wypłacony, ani spłacony w walucie obcej, podczas gdy takiemu ustaleniu jednoznacznie przeczy treść umowy, będącej umową kredytu udzielanego w walucie wymienialnej,

-błędnym ustaleniu, że Kredytobiorcy byli zachęcani przez Bank do zawarcia kredytu powiązanego z walutą CHF, podczas gdy ze złożonych przez świadka zeznań jasno wynika, że Powodowi rekomendowano zawarcie umowy kredytu w PLN,

-przyjęciu, że w zależności od potrzeb konkretnego kredytobiorcy umowa zawarta na wzorcu „WŁASNY KĄT hipoteczny” mogła przybrać postać standardowej umowy kredytu walutowego, umowy zbliżonej do umowy kredytu denominowanego lub pośrednią (kredytu wypłacanego w walucie polskiej i spłacanego w walucie obcej lub kredytu wypłaconego w walucie obcej i spłaconego w walucie obcej), gdyż umowa kredytu jest czynnością prawną konsensualną, a nie realną, w związku z czym sposób jej wykonywania nie może wpływać na jej materialnoprawną ocenę i charakter zobowiązania kredytobiorcy, a literalna treść Umowy kredytu jasno i precyzyjnie buduje jej walutowy charakteru

-niezasadnym przyjęciu, że cel finansowania wyrażony w PLN oraz osiąganie przez [OSOBA] w PLN oznacza, że [OSOBA] i [OSOBA] umowę kredytu w PLN denominowanego do CHF, a nie walutowego, gdyż okoliczności te nie mają żadnego znaczenia dla prawidłowego zdekodowania treści stosunku zobowiązaniowego o charakterze konsensualnym,

-błędnym ustaleniu, że kwota kredytu została ostatecznie ustalona w momencie wypłaty wszystkich transz kredytu, podczas gdy kwota ta została ustalona już we wniosku kredytowym, a następnie została wprost wpisana do Umowy kredytu, co w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości wynika z treści dokumentów znajdujących się w aktach sprawy,

-uznaniu, że wzrost raty kredytu połączony z przejściowymi problemami finansowymi w gospodarstwie domowym [OSOBA] poważnego zachwianie płynności finansowej w gospodarstwie są faktami mającymi jakiekolwiek znaczenie z punktu widzenia incydentalnej kontroli postanowień umowy pod kątem ich abuzywności, podczas gdy decydujące znaczenie przypisać należy treści umowy i zobowiązaniom z niej wynikającym, gdyż w przeciwnym razie każda, niekorzystna dla konsumentów zmiana czynników ekonomicznych o charakterze zewnętrznym mogłaby stanowić podstawę do zakwestionowania jakiejkolwiek umowy,

-uznaniu, że sytuację niekorzystną dla Powoda i niezgodną z jego oczekiwaniami w postaci wzrostu wysokości rat kredytu spłacanych w PLN uznać należy za fakt mający jakiekolwiek znaczenie z punktu widzenia incydentalnej kontroli postanowień umowy pod kątem ich abuzywności, podczas gdy decydujące znaczenie przypisać należy treści umowy i zobowiązaniom z niej wynikającym, gdyż w przeciwnym razie każda, niekorzystna dla konsumentów zmiana czynników ekonomicznych o charakterze zewnętrznym mogłaby stanowić podstawę do zakwestionowania jakiejkolwiek umowy,

-bezpodstawnym przyjęciu, że treść Umowy kredytu nie została indywidualnie uzgodniona z Powodem, podczas gdy porównanie treści Umowy kredytu z treścią wzorca umownego jasno pokazuje, że strony uzgodniły cel finansowania, zasady wypłaty i spłaty kredytu, wybierając spośród dostępnych we wzorcu umowy opcji i ostatecznie kształtując w ten sposób stosunek prawny,

- niezasadnym przyjęciu, że Bank nie wykonał swojego zobowiązania wynikającego z Umowy kredytu, polegającego na oddaniu do dyspozycji [OSOBA] w CHF, gdyż Bank postawił 128.588,83 CHF do dyspozycji Powoda i tak postawiona do dyspozycji kwota została następnie wypłacona w PLN na rachunki bankowe wskazane przez Powoda,

-niezasadnym przyjęciu, że na gruncie zawartej przez strony umowy kredytu [OSOBA] kształtowania zobowiązania umownego poprzez zastosowanie swobodnie ustalonej pary kursów waluty PLN/CHF i CHF/PLN, podczas gdy dowolność w tym zakresie nie występowała, a wysokość kursu nie ma wpływu na wysokość zobowiązania Powoda, które wyrażone jest w walucie CHF,

-nieustaleniu faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. rzeczywistej woli stron Umowy, zawarcia Umowy kredytu udzielonego w walucie wymienialnej CHF, w którym kwota udzielonego kredytu określona jest w walucie CHF a jedynie jego realizacja jest wykonywana, zgodnie z dyspozycją kredytobiorcy, w innej walucie niż waluta kredytu oraz w którym spłata także dokonuje się w walucie CHF albo poprzez potrącenie z wierzytelnością [OSOBA] z zawartej z Bankiem umowy rachunku bankowego, takiej kwoty w PLN, która odpowiada wysokością aktualnej wartości raty określonej w harmonogramie spłat w walucie CHF, albo poprzez dokonywanie płatności bezpośrednio w CHF, co potwierdza treść wzorca umownego oraz fakt dokonania przez [OSOBA] spłat w trakcie trwania Umowy kredytu,

-nieustaleniu, że przed zawarciem aneksów podwyższających kwotę kredytu Bank oddał do dyspozycji Kredytobiorców umówiona kwotę 128.588,83 CHF (309.644,67 PLN po kursie kupna CHF/PLN z dnia rejestracji wniosku kredytowego - 2,4080), a faktycznie wypłacił 311.509,25 PLN (nadal 128.588,83 CHF), dokonując realnej transakcji wymiany walut, wobec czego różnica kursowa „na korzyść’¹Kredytobiorców, wypłacona przez Bank wyniosła 1.864,58 PLN, a w konsekwencji nieustalenie, że Bank oddał do dyspozycji kwotę kredytu w CHF, a następnie, stosując usługę kantorową, wypłacił środki w PLN,

-nieustaleniu, że Umowa kredytu w § 30 ust. 1 pkt 1) przewidywała możliwość darmowego przewalutowania kwoty kredytu na PLN, w sytuacji gdy zmiana kursu CHF stała się dla [OSOBA], co stanowi istotny bezpiecznik dla kredytobiorcy, dający możliwość uwolnienia się od ryzyka kursowego.

2/naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na wynik sprawy:

a/art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z dokumentów w postaci wyciągu z Tabeli kursów Banku i zestawienia kursów sprzedaży dewiz stosowanych przez Bank i wybrane banki oraz średniego kursu NBP poprzez uznanie, że dotyczą one faktów, które nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, podczas gdy dowody te pokazują, że stosowane przez Pozwanego kursy walut miały charakter rynkowy, a w konsekwencji nie została spełniona przesłanka rażącego naruszenia interesów konsumenta w wyniku zastosowania przez Bank klauzul przeliczeniowych,

b/art. 227 k.p.c. z zw. z art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego z dziedziny ekonomii ze specjalnością w zakresie bankowości, podczas gdy przeprowadzenie takiego dowodu miało kluczowe znaczenie z punktu widzenia dokonywanej przez Sąd pierwszej instancji oceny spełnienia przesłanki rażącego naruszenia interesów konsumentów, a w konsekwencji ustalenie tej przesłanki bez jej potwierdzenia za pomocą wiadomości specjalnych; okoliczność ta miała również kluczowe znaczenie co do oceny możliwości dalszego obowiązywania umowy po wyeliminowaniu z niej klauzul przeliczeniowych,

c/art. 233 § 1 k.p.c. poprzez uznanie dowodu z wyjaśnień Powoda w całości za wiarygodne i oparciu się wyłącznie na jego oświadczeniach, które nie korespondują ze zgromadzonym materiałem procesowym, w szczególności dokumentami potwierdzającymi czynności i oświadczenia podczas procedowania wniosku kredytowego.

3/naruszenie przepisów prawa materialnego:

a/naruszenie art. 65 k.c. w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 3 Prawa bankowego w zw. z art. 69 ust 1 i ust 2 pkt 2, 4, 8 Prawa bankowego w zw. z art. 353¹ k.c. w zw. z art. 358¹§2 k.c. w zw. z art. 358 §1 k.c. w zw. z art. 58 §1 k,c. poprzez błędną wykładnię, która doprowadziła Sqd pierwszej instancji do:

-niewłaściwej kwalifikacji Umowy kredytu jako kredytu w złotych polskich z klauzulami waloryzacyjnymi lub denominacyjnymi, o realnym charakterze, sprowadzającym się do twierdzenia, że waluta wypłaty środków determinuje walutę zobowiązania kredytowego, bo Powodowi nie wypłacono środków w CHF, a wypłacono środki w PLN, zamiast ustalenia, że Umowa kredytu opisuje kredyt w walucie wymienialnej (rozliczany na zasadzie nominalizmu) z dodatkowymi postanowieniami w zakresie wymiany waluty obcej na walutę rodzimą, tak aby zapewnić Kredytobiorcom możliwość finansowania celów kredytowania w walucie rodzimej, a także aby zapewnić ( Kredytobiorcom możliwość świadczenia w walucie rodzimej na pokrycie raty kapitałowo-odsetkowej w walucie obcej,

-niewłaściwej kwalifikacji § 2 ust. 1 Umowy kredytu jako klauzuli, która nie opisuje kwoty kredytu (środków w walucie wypłaty, które zostały przeznaczone na cel finansowania) w sytuacji, gdy kwota kredytu (środki postawione do dyspozycji) jest wprost wyartykułowana w Umowie kredytu i nie zezwala na jakiekolwiek dywagacje, bo sprawdza się do wskazania wartości bez jakiegokolwiek dookreślania kwoty kredytu czy sposobu jej ustalenia i nie zawiera żadnego odesłania do waluty PLN,

-niewłaściwej kwalifikacji § 5 ust. 4 Umowy kredytu jako klauzuli o charakterze denominacyjnym, w istocie waloryzacyjnym, w sytuacji gdy stanowi ona klauzulę przeliczeniową (wymiany walutowej), która nie dotyczy głównego świadczenia stron, bo nie wyznacza salda kredytu (zobowiązania Kredytobiorców), a jedynie wskazuje ilość PLN, którą otrzymają Kredytobiorcy w wykonaniu Umowy kredytu,

-niewłaściwej kwalifikacji § 13 ust. 7 Umowy kredytu jako klauzuli o charakterze w istocie waloryzacyjnym, w sytuacji gdy stanowi ona klauzulę przeliczeniową (wymiany walutowej), która nie dotyczy głównego świadczenia stron, bo nie wyznacza raty kapitałowo-odsetkowej (zobowiązania Kredytobiorców), a jedynie wskazuje ilość PLN, którą Kredytobiorcy mają zapewnić w celu pokrycia raty, o ile chcą świadczyć w walucie rodzimej,

b/naruszenie art. 385¹ § 1 k.c. w zw. z art. 385¹ § 2 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że:

-abuzywność klauzul wymiany walut (§ 5 ust 4 i § 13 ust. 7) wpływa na los całego zobowiązania umownego i istnienie w umowie takich klauzul warunkuje byt tejże umowy, podczas gdy stwierdzenie abuzywność wskazanych postanowień nie wpływa na los całego zobowiązania określonego w walucie obcej,

-abuzywność klauzul wymiany walut (§ 5 ust. 4 i § 13 ust 7) powoduje niemożność wykonywania umowy, podczas gdy możliwe jest funkcjonowanie umowy bez tych postanowień umownych albowiem ich brak nie powoduje powstania luki w umowie skutkującej niemożnością jej wykonywania,

-w przedmiotowej sprawie zmaterializowały się określone w tym przepisie przesłanki pozwalające uznać klauzule wymiany walut (§ 5 ust 4 i § 13 ust. 7) za niedozwolone, w tym że Bank miał możliwość nieskrępowanego kształtowania wysokości zobowiązania, podczas gdy Bank nie mógł w żaden sposób kształtować wysokości zobowiązania Kredytobiorców (salda albo raty), bo jest ono wyrażone w CHF i sposób ustalania kursu CHF/PLN jest bez znaczenia dla wysokości zobowiązania Powoda, które od początku było wyrażone w walucie obcej,

-stwierdzenie niedozwolonego charakteru klauzul wymiany walut (§ 5 ust 4 i § 13 ust 7) pociąga za sobą skutek nieważności całej umowy, pomimo że wyżej wymienione przepisy nie wiążą z abuzywnością klauzul umownych skutku w postaci bezwzględnej nieważności całej umowy (czynności prawnej), a prawidłowe wykładnia wyżej wymienionych przepisów powinna prowadzić do wniosku, że po usunięciu klauzul abuzywnych, zobowiązanie zostaje wyrażone nadal w CHF, więc umowa może być nadal wykonywana, a irrelewantne dla oceny możliwości wykonywania umowy są postanowienia odsyłające do Tabeli kursów walut, skoro sama umowa może być wykonywana bezpośrednio w walucie obcej, z pominięciem stosowania tabelarycznego kursu walut Banku.

Wskazując na powyższe wniósł o:

-zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od [OSOBA] zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty,

-zasądzenie od [OSOBA] zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, obejmujących zwrot opłaty sądowej od apelacji i zwrot kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia orzeczenia do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 380 k.p.c. wniósł o rozpoznanie niepodlegającego oddzielnemu zaskarżeniu postanowienia Sadu I instancji z dnia 22 czerwca 2021r którym oddalono wniosek pozwanego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Apelacja strony pozwanej w zasadniczej części okazała się bezzasadna i jako taka podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc. Uwzględnieniu podlegał jedynie zarzut zatrzymania zgłoszony w trakcie postępowania apelacyjnego.

Na wstępie należy zaznaczyć, iż ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Okręgowy , które legły u podstaw wydania zaskarżonego wyroku są prawidłowe i Sąd Apelacyjny przyjmuje je za własne, czyniąc integralną częścią uzasadnienia, co czyni ich powtarzanie w dalszej części uzasadnienia zbędnym.

Wymaga podkreślenia, że sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji ( art. 378 § 1 k.p.c ) na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym ( art. 382 k.p.c ) z tym zastrzeżeniem , że przed sądem pierwszej instancji powinny być przedstawione wyczerpująco kwestie sporne, zgłoszone fakty i dowody , a prezentacja materiału dowodowego przed sądem drugiej instancji może mieć miejsce wyjątkowo. Stosując zasady tzw. apelacji pełnej należy stwierdzić, że obowiązkiem Sądu Apelacyjnego nie jest rozpoznanie samej apelacji lecz ponowne merytoryczne rozpoznanie sprawy w granicach zaskarżenia. Zgodnie z uchwałą składu 7 sędziów ( III CZP 49/07 OSN 2008 nr 6 poz. 55 ) której nadano moc zasady prawnej sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego , wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

Pamiętać jednak należy, że w postępowaniu zwykłym apelacja podlega oddaleniu , jeżeli stwierdzone uchybienia naruszenia prawa procesowego nie prowadzą do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku. Wynika to z faktu, że pomiędzy zasadnymi zrzutami apelacji a treścią rozstrzygnięcia musi istnieć związek przyczynowy. W niniejszej sprawie to pozwana w złożonej apelacji winna przedstawić przekonującą argumentację , że w postępowaniu przez Sądem Okręgowym doszło do takiego naruszenia przepisów postępowania , które dawałoby podstawę do stwierdzenia ( biorąc pod uwagę treść zarzutów apelacji ) o nieprawidłowym ustaleniu stanu faktycznego.

Nie mogą odnieść skutku zarzuty apelacji kwestionujące ustalenia faktyczne Sądu I instancji stanowiące podstawę rozstrzygnięcia. W szczególności zauważyć trzeba , że o sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego można mówić wtedy , gdy zachodzi dysharmonia pomiędzy treścią dowodów a wnioskami, do jakich Sąd dochodzi na ich podstawie , a która to dysharmonia jest wynikiem uchybienia w ocenie dowodów , będących skutkiem naruszenia zasad oceny dowodów wskazanych w art. 233 § 1 kpc . Zatem , by taki zarzut mógł odnieść skutek , apelujący winni wykazać, iż Sąd I instancji naruszył konkretne kryteria oceny dowodów określone w art. 233 § 1 kpc. Tego wymogu apelacja pozwanej [OSOBA], i w istocie prezentuje apelujący własną wersję zdarzeń opierając się na własnych wnioskach . Samo stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżących odpowiada rzeczywistości , nie jest więc wystarczające ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 19.02.2015 VI ACa 419/14 Lex 1661267)

Zarzut błędnych ustaleń faktycznych nie został w apelacji prawidłowo uzasadniony. Uzasadnienie takiego zarzutu musi polegać na odwołaniu się do faktów, jakie zdaniem skarżącego rzeczywiście miały miejsce , porównanie ich z faktami ustalonymi przez sąd oraz stosownej analizie zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazującej , że to fakty podane przez stronę, a nie ustalone przez sąd , rzeczywiście miały miejsce. Tymczasem , stanowisko pozwanej [OSOBA] na próbie przeforsowania swojego stanowiska w sprawie.

Nietrafne pozostają zarzuty naruszenia prawa procesowego , przywołane przez skarżącą.

Zgodnie z brzmieniem art. 233 § 1 kpc sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania , na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału. Granice swobodnej oceny dowodów wyznaczają trzy czynniki – logiczny, ustawowy i ideologiczny.

Czynnik logiczny oznacza, że sąd ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Między wnioskami sądu, które wyprowadza on przy ocenie konkretnych dowodów , nie mogą istnieć sprzeczności. Wszystkie wnioski muszą stanowić logiczną całość Własne przekonanie sądu nie może naruszać zasady logicznego powiązania wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie uchybił zasadom logicznego rozumowania ani doświadczenia życiowego, a jedynie wykazanie takich okoliczności mogłoby stanowić o skutecznym postawieniu naruszenia wskazanego wyżej przepisu ( por. orz. SN z 6.11.1998 II CKN 4/98).

Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze ( doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu , przedstawianie własnej wizji stanu faktycznego opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów ( por. wyrok SA w Poznaniu z 27.04.2006 I ACa 1303/05 Lex 214251). Ocena wiarygodności i mocy dowodów jest bowiem podstawowym zadaniem sądu orzekającego, wyrażającym istotę sądzenia , a więc rozstrzygania kwestii spornych w warunkach niezawisłości, na podstawie własnego przekonania sędziego przy uwzględnieniu całokształtu zebranego materiału ( tak SN w orz. Z 16.02.1996 II CRN 173/95).

Sąd Okręgowy uwzględnił wszystkie przeprowadzone w toku postępowania dowody , wyciągnął z nich wnioski logicznie poprawne , w sposób obiektywny i wszechstronny rozważył wszystkie okoliczności ujawnione w toku postępowania oraz zawarte w aktach sprawy i w oparciu o nie dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych , nie naruszając przy tym w żaden sposób przepisów prawa materialnego i procesowego. O poprawności wniosków sądu I instancji w kwestii nieważności umowy kredytu ze względu na zapisy abuzywne, świadczą pisemne motywy uzasadnienia , w których przedstawione zostały wszystkie fakty stanowiące podstawę wydanego wyroku, a także omówione dowody ze wskazaniem , którym sąd I instancji dał wiarę. Nie ma zatem potrzeby by powielać argumenty przetoczone przez sąd I instancji, wystarczy odwołać się do nich z aprobatą. Zarzuty apelacji sprowadzają się do gołosłownej polemiki pozwanej z prawidłowym rozstrzygnięciem sądu I instancji, stanowią polemikę ze swobodną oceną dowodów przeprowadzoną przez sąd I instancji, której to ocenie nie można nic zarzucić, skoro ocena ta nie wykracza poza ramy zakreślone w art. 233 kpc.

Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc konieczne jest wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu . W szczególności apelujący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd I instancji przy ocenie konkretnych dowodów , uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. ( tak SA w Warszawie z wyroku z 20.12.2006 VI ACa 567/06 Lex 558390) Skarżący może tylko wskazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi , że sąd rażąco naruszył zasady logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego i że uchybienie to mogło mieć wpływ na wynik sprawy. ( tak SN wyroku z 18.06.2004 II CK 369/03 Lex 174131) Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc nie można poprzestać na stwierdzeniu, że dokonane ustalenia faktyczne są wadliwe, odnosząc się do stanu faktycznego , który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Niezbędne jest wskazanie przyczyn , które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń ( tak SN w postanowieniu z 23.01. 2001 IV CKN 970/00 Lex 52753; wyrok SN z 6.07. 2005 III CK 3/05 Lex 180925) Zatem pozwana powinna była wykazać w apelacji , że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego , gdyż tylko takie uchybienie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadzie (doniosłości) poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ta dokonana przez sąd. ( tak SA w Białymstoku z 12.10.2012 I ACa 209/12 Lex 1223145; wyrok SA w Poznaniu z 21.03.2008 I ACa 953/2007 ) Art. 233 § 1 kpc daje wyraz obowiązywaniu zasady swobodnej oceny dowodów i może stanowić punkt zaczepienia w apelacji jedynie wtedy , gdy posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi skarżący wykaże, że doszło do rażącego naruszenia ustanowionych w tym przepisie zasad oceny wiarygodności i mocy dowodów , a nie wówczas [OSOBA] będzie dążył jedynie do przeforsowania ustalonego przez siebie stanu faktycznego, a w konsekwencji i oceny prawnej.( tak SA w Gdańsku w wyroku z 10.05.2016r III AUa 38/16).

Jeśli tylko z materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logiczne i poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym , to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać , choćby w równym stopniu , na podstawie tego materiału dawały się wysnuć wnioski odmienne. Jedynie wówczas , gdy brak jest logiki w wysnuwaniu wniosków ze zgromadzonego materiału dowodowego lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza reguły logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego , nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych , to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona( tak SN wyroku z 7.10.2005 IV CK 122/05 Lex 187124; wyrok SA w Warszawie z 28.05.2013 I ACa 1466/12) Same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd I instancji , jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone art. 233 § 1 kpc , nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd II instancji odmiennego stanowiska ( tak SN w wyroku z 12.04.2012 I UK 347/2011)

Mając powyższe na uwadze , nie sposób uznać za uzasadniony zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc w okolicznościach sprawy.

Jak bowiem wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku , Sąd Okręgowy odniósł się do całości materiału dowodowego sprawie , szczegółowo uzasadnił jakim dowodom dał wiarę a jakim odmówił wiarygodności i z jakich przyczyn. Nadto, dokonując oceny dowodów wyprowadził z nich wnioski logicznie poprawne.

Podjętą przez apelanta próbę przedstawienia własnej oceny treści dowodów i mających wynikać z nich faktów , należy uznać za chybioną.

Strona pozwana prezentuje konkurencyjne spojrzenie na sprawę ale nie jest w stanie obalić argumentacji Sądu Okręgowego.

Brak podstaw do uwzględnienia zarzutów naruszenia prawa procesowego skoncentrowanych na zakwestionowaniu prawidłowości postępowania dowodowego. Zgodnie z art. 227 kpc przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Słusznie Sąd Okręgowy pominął dowód z opinii biegłego na wnioskowane przez stronę pozwaną okoliczności, albowiem okoliczności na które został zgłoszony biegły są irrelewantne z punktu widzenia istoty sprawy. Kwestia oceny charakteru zawartej między stronami umowy leży w kompetencji sądu i nie wymaga wiadomości specjalnych. Ocena abuzywności postanowień umownych nie wymaga odwoływania się do opinii biegłego.

„Zasadniczo umowa kredytu denominowanego mieści się w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego , stanowi jej możliwy wariant ( art. 353 ¹ kc w zw. z art. 69 Prawa bankowego i nie jest odrębnym typem umowy bankowej W orzecznictwie utrwalony jest pogląd , że zarówno kredyty denominowane jak i kredyty indeksowane do kursu waluty obcej są kredytami w walucie polskiej ‘’( tak Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 24.02.2022 I ACa 143/21)

Taki charakter – umowy o kredyt denominowany- miała umowa stron z której wprost wynika, że kwota kredytu została wyrażona w CHF, zaś zarówno wypłata kredytu jak i jego spłata będzie dokonywana w walucie polskiej. Faktycznie nie dochodziło do transferu wartości dewizowych i w związku z tym umowy łączącej strony nie można określić jako umowy o kredyt walutowy. Kredyt walutowy to kredyt udzielony w innej niż złoty polski walucie ,a zatem w tej walucie wypłacany i spłacany.

Kredyt denominowany lub indeksowanym do waluty obcej to kredyt udzielony z złotych polskich , którego kwota jest odnoszona do waluty obcej. Kredyt taki jest kredytem złotowym , z tym, że na skutek denominacji lub indeksacji , saldo kredytu wyrażone jest w walucie obcej, do której kredyt został denominowany lub indeksowany. Po ustaleniu salda kredytu w tejże walucie umowa może przewidywać uruchomienie kredytu w walucie polskiej, po przeliczeniu salda kredytu wyrażonego w walucie obcej na złote polskie po kursie waluty z dnia uruchomienia kredytu .W przypadku kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej kredytobiorca może dokonywać spłat rat kapitałowo – odsetkowych w walucie do której kredyt został zdenominowany lub indeksowany bądź w walucie polskiej po przeliczeniu raty wyrażonej w walucie do której kredyt denominowano lub indeksowano, według kursu wymiany waluty z dnia płatności raty. W wykonaniu umowy kredytu denominowanym wszelkie operacje z waluta wykonywane są w celach księgowych, natomiast do faktycznego transferu wartości dewizowych w którąkolwiek stronę nie dochodzi. Do faktycznego pojawienia się waluty obcej w relacji pomiędzy kredytodawcą a kredytobiorcą i bankiem może dojść dopiero w przypadku uzgodnienia przez strony, że kredytobiorca będzie spłacał kredyt w walucie, do której został on denominowany. Nie zmienia to jednak charakteru kredytu.

W realiach sprawy niniejszej w walucie krajowej dokonywana była zarówno wypłata kredytu, jak i częściowo jego spłata.

Zawarte w łączącej strony umowie o kredyt postanowienia umowne dotyczące dokonywania przeliczenia kwoty udzielonego kredytu na walutą obcą (franka szwajcarskiego) należy zakwalifikować jako element klauzuli waloryzacyjnej w rozumieniu art. 358 1§ 2 kc. W konsekwencji tego, zaciągnięty przez powodów [OSOBA] w złotych polskich , nie zaś kredytem walutowym ( tak Sąd Najwyższy postanowieniu z 19.10.2018 IV CSK 200/18). Złotowy charakter umów kredytów denominowanych potwierdził w wyroku z dnia 29.10.2019 IV CSK 309/18 Sąd Najwyższy.

Różnice miedzy kredytem indeksowanym, kredytem denominowanym oraz kredytem walutowym, zostały poddane szczegółowej analizie przez Sąd Najwyższy w wyroku z 17.11.2019 ( IV CSK 13/19) . W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że ‘’(…) z kolei kredycie walutowym kwota kredytu jest wyrażona w walucie obcej i splata również jest dokonywana w tej walucie. Tylko w tym ostatnim wypadku roszczenie kredytobiorcy w stosunku do kredytodawcy jest wyrażone w walucie obcej tj. kredytobiorca może żądać od kredytodawcy wypłaty kwoty kredytu w walucie obcej. W dwóch pozostałych wypadkach zadanie kredytobiorcy w stosunku do kredytodawcy w zakresie spełnienia świadczenia ( czyli wypłaty kwoty kredytu ) dotyczy wyłącznie waluty krajowej .Nieprawidłowe jest zatem zrównywanie kredytów denominowanych z kredytami walutowymi (…)’’

W najnowszym orzecznictwie Sądu Najwyższego wprost przeciwstawia się przypisaniu umowie kredytu denominowanego charakteru kredytu walutowego, gdyż taki zabieg wypacza jego istotę. Nie jest również możliwe uznanie, że tego rodzaju kredyt należy od początku traktować jak kredyt walutowy, którego przedmiot stanowiła ustalona kwota w walucie obcej. Przyjęcie takiego założenia byłoby sprzeczne z umową, w której wyraźnie przewidziano wypłatę kwoty kredytu w złotych. Bank nie wypłacił kapitału kredytu w walucie CHF. Uznanie kredytu za walutowy oznaczałoby, że brak wypłaty w walucie obcej jest równoznaczny z brakiem wypłaty kwoty kredytu w ogóle , natomiast faktycznie spełnione świadczenie banku w złotych musi zostać uznane za nienależne. Sytuacja w takim wypadku byłaby wiec praktyce zbliżona do tej, która powstała w razie przyjęcia nieważności lub bezskuteczności umowy kredytowej ( tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 2 grudnia 2022 V ACa 217/22).

Należy kategorycznie zaprzeczyć lansowanej przez pozwaną tezie, o możliwości wypłaty kredytu w walucie CHF. Przedmiotowy kredyt nie mógł zostać uruchomiony w innej walucie niż złoty polski , co wynika wprost z treści umowy, w szczególności §5 ust.3 pkt 2 umowy, który wyraźnie wskazuje, iż możliwa była wypłata tylko w PLN. Powyższe ( kwestia wypłaty kredytu) samo w sobie już jest wystarczające do unicestwienia umowy.

Irrelawantnym jest, z punktu widzenia istoty sprawy czy powodowie [OSOBA] kredytowe bezpośrednio w walucie CHF, z pominięciem kuru CHF banku. Dla nieważności umowy bez znaczenia pozostaje fakt, w jaki sposób umowa była wykonywana.

Nie ma doniosłości prawnej również kwestia możliwości przewalutowania kredytu na kredyt zlotowy. Nota bene takie przewalutowanie wiązałoby się również z przeliczeniem salda kredytu według kursu ustalonego indywidualnie przez bank.

Dalej; stwierdzenie, czy udzielone informacje były prawidłowe i wystarczające nie należy do sfery faktów, lecz oceny prawnej.

Bezzasadny jest zarzut skarżącej, iż Sąd I instancji błędnie uznał, iż umowa nie była indywidualnie uzgadniana.

Ani treść wniosku kredytowego ani oświadczenie kredytobiorcy o wyborze waluty nie świadczy o indywidualnym uzgodnieniu z powódką treści umowy.

W okolicznościach sprawy nie ulega wątpliwości, że postanowienia zamieszczone w zawartej umowie kredytu nie były przedmiotem indywidualnych uzgodnień stron, umowa stron została zawarta na podstawie wzoru opracowanego i stosowanego przez Bank a co do zasady, wzorce te stanowią zbiór praw i obowiązków stron opracowany przed zawarciem umowy i wprowadzany do stosunku prawnego przez jedną ze stron w taki sposób , że druga strona nie miała wpływu na ich treść. Są one zwykle formułowane w oderwaniu od konkretnego stosunku umownego i w sposób jednolity określają treść przyszłych umów, stąd też strona która wyraziła zgodę na zawarcie umowy nie może według swojej woli i wiedzy zmieniać jej treści.

Indywidualne uzgodnienie postanowienia oznacza natomiast rzeczywisty i aktywny wpływ konsumenta na daną część, a nie tylko jego bierną akceptację treści. Tego rodzaju sytuacja , że konsumenci mogą albo podpisać umowę albo jej nie podpisywać , nie stanowi możliwości negocjacji. Za indywidualnie uzgodnione można uznać jedynie te postanowienia , które były przedmiotem negocjacji , bądź są wynikiem porozumienia lub świadomej zgody co do ich zastosowania , o czym w okolicznościach tej sprawy nie ma mowy.

W tej sprawie zarówno wniosek kredytowy , jak i umowa kredytu opierały się o wzorzec stosowany w banku , na których treść powodowie [OSOBA] wpływu. Dostosowanie umowy kredytowej do potrzeb powodów [OSOBA] kredytowania , ustalenia wysokości kredytu , waluty , czy okresu spłaty , a zatem podstawowych parametrów kredytu , co bynajmniej nie świadczy o indywidualnym negocjowaniu klauzul waloryzacyjnych. Natomiast z samego faktu wyboru kredytu denominowanego do waluty CHF nie można wywieść , że postanowienia umowy o ten kredyt , w tym zawierane klauzule denominacyjne, były indywidualnie uzgadniane. Dowodów , że było inaczej, pozwany [OSOBA], a ciężar dowodu , że postanowienia zakwestionowane pozwie zostały indywidualnie uzgodnione z powodami [OSOBA].

Wymaga nadto wskazania , iż postanowieniem uzgodnionym w myśl art. 385¹§ 1 kc nie jest postanowienie, którego treść konsument mógł negocjować, ale jest nim takie postanowienie, które rzeczywiście powstało na wskutek indywidualnego uzgodnienia. Okoliczność, że konsument znał i rozumiał treść postanowienia oraz godził się na wprowadzenie go do umowy nie stoi na przeszkodzie uznaniu, iż nie zostało ono indywidualnie uzgodnione , jeśli jego treść nie została sformułowana w toku negocjacji z konsumentem.

W rozpoznawanej sprawie nie zostało wykazane , a ciężar dowodu w tej materii spoczywał na stronie pozwanej, że będące przedmiotem oceny postanowienie umowne zostało indywidualnie uzgodnione z powodami. Nic nie wskazuje na to, aby przewidziane w umowie klauzule przeliczeniowe i mechanizmy ustalania przez pozwany [OSOBA] były efektem negocjacji. Na te okoliczność nie przedstawiono żadnych miarodajnych dowodów. Zgodnie z art. 3ust.2 dyrektywy 93/13 EWG warunki umowy zawsze zostaną uznane za niewynegocjowane indywidualnie, jeżeli zostały sporządzone wcześniej i konsument nie miał w związku z tym wpływu na ich treść, zwłaszcza jeśli zostały przedstawione konsumentowi w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej. Zgodnie z art.3 ust.1 powołanej dyrektywny fakt, że niektóre aspekty warunku lub jeden szczególny warunek były negocjowane indywidualnie , nie wyłącza stosowania niniejszego artykułu do pozostałej części umowy , jeżeli ogólna ocena umowy wskazuje na to, że została sporządzona w formie uprzednio sformułowanej umowy standardowej.

Również z faktu podpisania przez powodów [OSOBA], że kredytobiorca poniesie ryzyko zmiany kursów walutowych oraz z wyrażenia woli zawarcia umowy kredytu denominowanego do waluty CHF nie można wywieść , że powodowie [OSOBA] o ryzyku kredytowym ( OSA w Katowicach z 26.04.2022 I ACa 289/21). Prawidłowa realizacja obowiązku informacyjnego wymaga zachowania ponadstandardowej staranności i przedstawienia informacji umożliwiających konsumentowi pełne rozeznanie , co do istoty transakcji. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2021 I CSKP 74/21 umowa kredytowa jest zawierana na wiele lat, ma na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy i wywiera daleko idący wpływ dla egzystencji konsumenta. Z uwagi na te okoliczności wprowadzeni do umowy kredytowej mechanizmu działania kursowego wymaga szczególnej staranności banku w zakresie wyraźnego wskazania zagrożeń wiążących się z oferowanym kredytem , tak, by konsument miał pełne rozeznanie konsekwencji ekonomicznych zawieranej umowy. Obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka kursowego powinien być wykonany w sposób jednoznacznie i zrozumiale unaoczniający konsumentowi , który z reguły posiada tylko elementarna znajomość rynku finansowego , że zaciągniecie tego rodzaju kredytu jest bardzo ryzykowne , a efektem może być obowiązek zwrotu kwoty wielokrotnie wyższej, mimo dokonywanych regularnych spłat ( zob. wyrok SN z 27.11.2019 II CSK 438/18).

Obowiązki informacyjne banków były przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego w Warszawie w wyroku z 4 grudnia 2019r ( I ACa 66/19). Również z orzecznictwa TSUE wynika, że prawidłowe pouczenie ze strony banku winno uświadomić kredytobiorcy, że ryzyko kursowe ma charakter nieograniczony i ukazywać wpływ także silnej deprecjacji waluty krajowej , w której dokonywane są płatności w stosunku do waluty indeksacji kredytu , na wysokość raty i saldo kredytu. Niekiedy może to bowiem spowodować, że ciężar spłaty kredytu będzie dla konsumenta nie do udźwignięcia. Trzeba przy tym wskazać ,że sama wiedza konsumenta o zmienności kursów nie świadczy jeszcze o świadomości poziomu tego ryzyka .Pouczenia muszą być szczegółowe, zawierać symulacje i przedstawiać zmiany kursu w długim okresie, najlepiej gdyby był to czas obowiązywania umowy (wyrok TSUE z 30.04.2014 C-26/13; wyrok TSUE z 20.09.2017 C -186/16; wyrok TSUE z 20 .09.2018 CCC-51/17; wyrok TSUE z 14.03.3019 CCC-118/17, wyrok TSUE z 10 czerwca 2021r C- 776). Podpis powodów [OSOBA] z umową kredytową świadczy jedynie, że powodowie [OSOBA], iż są świadoma że kredytem waloryzowanym jest związane ryzyko kursowe, zostali poinformowani o ryzyku zmiany kursu i zadeklarowali zgodę na poniesienie tego ryzyka. Czym innym jest jednak zgoda na poniesienie ryzyka związanego ze zmianą kursu waluty, a czym innym zgoda na swobodne ustalanie tego kursu przez jedną ze stron.

Strona pozwana nie wykazała, aby spełniła obowiązek informacyjny zgodnie z przedstawionymi wyżej wymogami. Pozwana nie udowodniła, aby informacje przekazane powodom przed zawarciem umowy były na tyle obszerne i jasne , że powodowie , jako konsumenci , na ich podstawie mogli się orientować o skali ryzyka związanego z możliwą zmiana kursu waluty i wpływu tego ryzyka na wysokość całego zobowiązania kredytowego i poszczególnych rat. Zaznaczyć zaś należy, że poinformowanie konsumenta o warunkach umowy i skutkach zaciągnięcia owego zobowiązania przed zawarciem samej umowy ma dla niego fundamentalne znaczenie. To w szczególności na podstawie tych informacji konsument podejmuje decyzję czy zamierza związać się z warunkami sformułowanymi uprzednio przez przedsiębiorcę. W okolicznościach niniejszej sprawy , pozwany [OSOBA] , że ryzyko kursowe jest nieograniczone zaś w przypadku silnej deprecjacji waluty krajowej ciężar spłaty kredytu może okazać się dla konsumenta nie do udźwignięcia. W istocie rzeczy powodowie [OSOBA] poinformowani o realnej skali tego ryzyka, a w szczególności, że kurs wzrostu będzie tak istotnie rzutować na saldo całego kapitału kredytu i wysokość rat. Powodom nie zaprezentowano szczegółowej symulacji która wskazywałaby , jakie kwoty kredytu będą musieli uiszczać w przypadku istotnego wzrostu kursu CHF. Konstrukcja samej umowy kredytu jest natomiast taka , że w przypadku wzrostu kursu franków to saldo może rosnąc nadal – teoretycznie w nieskończoność i bez żadnych ograniczeń. Nie sposób w tej sytuacji mówić o zachowaniu równorzędności podmiotów czy porównywalności wysokości świadczeń. Jest to rozwiązanie wadliwe i rażąco krzywdzące powodów , zaś skutków takiego rozwiązania z pewnością nie sposób było przewidzieć jedynie na podstawie analizy postanowień umowy, bez posiadania obszernej wiedzy i doświadczenia ekonomicznego .

Trudno przyjąć, że pozwany [OSOBA] sprawy z niebezpieczeństw związanych z tego rodzaju kredytem , skoro [OSOBA] i [OSOBA] banki polskie już w 2005r wskazywali na zagrożenia związane z kredytami indeksowanymi i denominowanymi do walut obcych zaś wśród propozycji rozwiązania owego problemu największe poparcie zyskała propozycja całkowitego zakazu udzielania kredytów w walutach wymienialnych dla klientów , którzy osiągają dochody w innych walutach niż waluta kredytu ( https://zbo.pl./ aktualności /Archiwalne – wydarzenia /biała- księga - kredytowa –chf-w-polsce ).

W świetle orzecznictwa TSUE należy podkreślić, że warunek dotyczący ryzyka kursowego musi zostać zrozumiany przez konsumenta zarówno w aspekcie formalnym i gramatycznym, jak i w odniesieniu do jego konkretnego zakresu, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument mógł nie tylko dowiedzieć się o możliwości spadku wartości waluty krajowej względem waluty obcej, w której kredyt był denominowany, ale również oszacować - potencjalnie istotne - konsekwencje ekonomiczne takiego warunku dla swoich zobowiązań finansowych ( zob. wyrok TSUE z 20.09.2018 C-51/17 ) Chodzi zatem o takie pouczenie, w oparciu, o które kredytobiorca zostanie poinformowany, że podpisując umowę kredytu indeksowanego/denominowanego w walucie obcej ponosi pewne ryzyko kursowe, które z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się dla niego trudne do udźwignięcia w przypadku spadku wartości walut w której otrzymuje wynagrodzenie w stosunku do waluty obcej, w której kredyt został udzielony. Ponadto przedsiębiorca, w niniejszym przypadku instytucja bankowa, musi przedstawić ewentualne wahania kursów wymiany i ryzyko wiążące się z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej( wyrok TSUE z 20.09.2017 C 186/16 pkt 50) Nie spełnia wymogu przejrzystości przekazywanie konsumentowi informacji, które opierają się na założeniu, że równość między walutą rozliczeniową a walutą spłaty pozostanie stabilna przez cały okres obowiązywania tej umowy albo ulegnie nieznacznym wahaniom. Jest tak w szczególności w ów czas, gdy konsument nie został powiadomiony przez przedsiębiorcę o kontekście gospodarczym mogącym wpłynąć na zmiany kursów wymiany walut, tak że konsument nie miał możliwości konkretnego zrozumienia potencjalnie poważnych konsekwencji dla jego sytuacji finansowej, które mogą wyniknąć z zaciągnięcia kredytu denominowanego w walucie obcej ( zob. wyrok TSUE z 10 czerwca 2021r w sprawach połączonych od C- 776/19 do C- 782/10). Prawidłowe wypełnienie obowiązku informacyjnego wymagało przekazania powodom pełnej informacji o ryzyku zarówno w odniesieniu do wysokości raty, jak i kapitału pozostałego do spłaty jaka była możliwa do uzyskania w dacie zawarcia umowy. Przekaz kierowany do konsumenta musi być jasny i zrozumiały, wobec czego podanie informacji powinno nastąpić w postaci podwójnej; przez wskazanie nieograniczonego charakteru ryzyka walutowego (z naciskiem na słowo „nieograniczone") oraz konkretnych przykładowych kwot; wartości raty i salda charakteryzujących dany kredyt Skoro zaś obie wartości są uzależnione od kursu waluty -to należało również wskazać możliwy do określenia poziom kursu tej waluty co należało uczynić przez odwołanie sie do danych historycznych. Z tych danych przecież jednoznacznie wynikało, że w lutym 2004 r. kurs franka szwajcarskiego osiągał najwyższy dotychczasowy poziom w historii (ok. 3,11 zł) zaś po tej dacie kurs franka szwajcarskiego sukcesywnie się obniżał i na datę zawarcia umowy przez powodów [OSOBA]. 2,3 zł . Skoro więc w krótkiej perspektywie kurs zmienił się tak znacznie to w informacji dla konsumenta należało wskazać zarówno tak wysoką zmienność jak i zwiększenie kursu przynajmniej o wartość stanowiącą różnicę pomiędzy maksimum kursowym i kursem z daty zawarcia umowy.

Ocena korzyści i ryzyka płynącego z zawarcia umowy kredytu związanego z walutą, a zwłaszcza porównania go z kredytem złotówkowym, wymaga nie tylko określenia nie tylko bieżących parametrów, ale i możliwego niekorzystnego rozwoju sytuacji na rynku. Dopiero podanie tych informacji - w ocenie Sądu Apelacyjnego - jest na tyle jasne i precyzyjne, że pozwala przeciętnemu konsumentowi na podjęcie racjonalnej decyzji odnośnie ewentualnej opłacalności kredytu i płynącego stąd ryzyka finansowego. Niepełna informacja o ryzyku kursowym w oczywisty sposób wpływa na decyzję o zawarciu umowy kredytu powiązanej z kursem walutowym.

W okolicznościach przedmiotowej sprawy powodowie [OSOBA] i [OSOBA] informacji o ryzyku walutowym i wpływie wahań kursu waluty na ich zadłużenie. Obowiązkiem banku było zaoferowanie produktu zrozumiałego dla konsumenta, nieobarczonego nadmiernym ryzykiem finansowym oraz należyte poinformowanie klienta zarówno o istocie produktu jak i o stopniu niebezpieczeństwa zaś ów obowiązek w żadnym z tych aspektów nie został wykonany.

Dalej z materiału sprawy w sposób oczywisty wynika, że nie poinformowano powodów, w jaki sposób Bank będzie ustalał kursy wymiany w toku wykonywania umowy i nie dano możliwości negocjowania w tym zakresie. Wyłączną kompetencję ustalania kursów wymiany walut miał bank, powodowie [OSOBA] jego ustalania , ani wartości branych pod uwagę , ani nie miała wpływu na te kursy. [OSOBA] , że zaciągają kredyt denominownay do CHF , a zatem wysokość rat będzie podążać za kursem CHF , co jest równoznaczne jedynie z formalnym poinformowaniem o ryzyku walutowym i w świetle kryteriów wynikających z orzecznictwa TSUE nie jest wystarczające do uznania , że klauzula określająca główne świadczenia stron została wyrażona jasno i jednoznacznie. [OSOBA] w stanie ocenić wysokości własnego zobowiązania, a zatem skutków ekonomicznych i ryzyka ekonomicznego wynikających z zawartej umowy. To, jak wynika z orzecznictwa TSUE, przesądza o braku transparentności postanowień umownych dotyczących ryzyka walutowego. Mechanizm ( konkretny sposób ) ustalania kursu nie został opisany żaden sposób, gdyż umowa w tym względzie odsyłała tylko do ‘’Tabeli kursów’’, definiowanej w ogólnych warunkach udzielania kredytu jako tabela obowiązująca w banku.

Umowa nie opisywała zasad wyliczenia jako czynnika mającego wpływ na kurs waluty i w tym zakresie pozostawiała bankowi swobodę. Taki zaś mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, zaś klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną (wyrok SN z 17 marca 2022, II CSKP 474/22). Sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu denominowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu (uchwala SN z 28 kwietnia 2022 r., III CZP 40/22).

Zapis o ustalaniu kursu waluty w tabeli nie odwoływał się do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miałaby wpływu lecz pozwalał wyłącznie bankowi na określenie miernika wartości wedle swojej woli . Na mocy spornych postanowień umowy to bank mógł jednostronnie i arbitralnie , a przy tym w sposób wiążący, modyfikować wskaźnik, według którego obliczana była wysokość zobowiązania kredytobiorcy ,a tym samym mógł wpływać na wysokość świadczenia powodów. Bez znaczenia pozostaje, czy pozwany [OSOBA] postępował z należytą starannością czy też nie, stosował rynkowy kurs waluty i oprocentowanie. Nie istniał bowiem mechanizm, który ograniczał swobodę banku w ustalaniu wartości walut w tabeli. Sprecyzowanie momentu, w którym pozwany [OSOBA] zabezpieczało interesów powodów. [OSOBA] wpływu na sposób ustalania kursu CHF , nie mieli również możliwości następczej weryfikacji dokonanych przez bank obliczeń. Pozwany w sposób jednostronny i arbitralnie, a przy tym w sposób wiążący, mógł modyfikować wskaźnik ,a tym samym wpływać na wysokość świadczenia powodów. [OSOBA] decyzje banku w tej kwestii .Nie znali sposobu , w jaki bank kształtował kurs CHF, zwiększając go bądź zmniejszając wedle swojego uznania .Umowa nie dawała powódce żadnego instrumentu pozwalającego bronić się przed decyzjami banku w zakresie wyliczanego kursu CHF bądź weryfikować go. Oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone, dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy . Kluczowe jest zatem, że w samej umowie nie było wskazania , w jaki sposób w/w mechanizmy będą stosowane w odniesieniu do zobowiązania powódki. Istniała zatem możliwość naruszenia interesów konsumenta. Dla ustalenia nieważności umowy wystarczające było uznanie, że jej postanowienia dotyczące ryzyka kursowego, poprzez niewskazanie mechanizmu ustalenia kursu walutowego , były określone niejednoznacznie.

Postanowienia umowne, w którym bankowi przyznano prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu poprzez wyznaczanie kursu sprzedaży CHF przy pozbawieniu konsumenta jakiegokolwiek wpływu i bez oznaczenia sposobu ustalania kursów walut , rażąco narusza interesy konsumenta i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i uczciwością podmiotów uczestniczących na rynku. Tego rodzaju postanowienia naruszają równowagę kontraktową i dają silniejszej stronie możliwość arbitralnego działania. Stwarzają dla kredytobiorcy daleko idące i trudne do przewidzenia ryzyko. Treść komentowanych postanowień umownych umożliwiał pozwanemu na jednostronne kształtowanie sytuacji konsumentów w zakresie wysokości ich zobowiązania, przez co naruszona została równowaga pomiędzy stronami przedmiotowej umowy. Nie bez znaczenia dla oceny badanej sprawy pozostawał fakt oczywistej i znacznej nierówności podmiotów stosunku prawnego. Powodowie, jako konsumenci, byli nieprofesjonalną stroną umowy. Nie mieli specjalistycznej wiedzy z zakresu ekonomii lub prawa bankowego . Nie posiadali w rzeczywistości wpływu na treść zawieranej umowy. Podpisując umowę, działali w zaufaniu do instytucji , jaką jest pozwany .Po drugiej stronie umowy występował dalece wyspecjalizowany podmiot, posiadający skomplikowana i rozbudowaną strukturę.

Jak to już wyżej wskazano, w sprawie istotne jest, że powodom nie umożliwiono rozeznania się co do tego , jak duże istnieje ryzyko wzrostu kursu CHF w relacji do PLN , jak bardzo ten kurs może wzrosnąć – uwzględniając przy tym wieloletni okres związania stron umową kredytu Zdaniem Sądu Apelacyjnego powodowie [OSOBA] w stanie ocenić wysokości swojego zobowiązania, a zatem skutków ekonomicznych wynikających z zawartej umowy oraz ryzyka ekonomicznego , związanego z zawarciem przez nich umowy. To, jak wynika z orzecznictwa TSUE, przesądza o braku transparentności postanowień umownych dotyczących ryzyka walutowego. Sama eliminacja części klauzuli przeliczeniowej niczego w tym zakresie na korzyść powodów [OSOBA] , to bowiem ta klauzula waloryzacyjna od początku, z mocy prawa , dotknięta jest bezskutecznością na korzyść kredytobiorcy.

W umowie zawartej z powodami [OSOBA] sposobu spłaty rat kredytu niż poprzez algorytm przeliczenia wypłaconego w złotych kredytu, odwołujący się do tabeli kursowej banku; powodowie [OSOBA] do tego, by na podstawie umowy spłacać raty kredytowe we frankach szwajcarskich skoro takiego sposobu spłaty jej nie zaproponowano. Spłacanie rat kredytu przy zastosowaniu obowiązującej tabeli kursów wynikał zaś z narzucenia powódce właśnie takiego sposobu spłaty. Umowa przewidywała jeden sposób spłaty.

Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem "wszelkie klauzule sporządzone z wyprzedzeniem będą klauzulami pozbawionymi cechy indywidualnego uzgodnienia i okoliczności tej nie niweczy fakt, że konsument mógł znać ich treść", przy czym uznanie, że treść danego postanowienia umownego została indywidualnie uzgodniona wymagałoby wykazania, że "konsument miał realny wpływ na konstrukcję niedozwolonego (abuzywnego) postanowienia wzorca umownego", a "konkretny zapis był z nim negocjowany" (por. wyrok SA w Warszawie z 14 czerwca 2013 r. w sprawie VI ACa 1649/12, z 15 maja 2012 r. w sprawie VI ACa 1276/11, wyrok SA w Poznaniu z 6 kwietnia 2011 r. w sprawie I ACa 232/11).

W ocenie Sądu Apelacyjnego abuzywność przedmiotowych postanowień umownych wynika z ich niejasności, pozostawienia Bankowi swobody w ustalaniu zasad kreowania ostatecznej wysokości wzajemnych świadczeń, jak też przewidzenia mechanizmu odmiennego kursu walutowego dla ustalenia świadczenia banku i kredytobiorcy. Ze spornych postanowień wynika zatem, że z naruszeniem zasady równości stron bank, jako podmiot silniejszy w stosunku do konsumenta, uzyskał możliwość samodzielnego kreowania wysokości wzajemnych świadczeń, przy przewidzeniu mechanizmu polegającego na stosowaniu odmiennego, niekorzystnego dla kontrahenta Banku kursu, w zależności od tego, czy dotyczy to wyliczenia świadczenia Banku czy kredytobiorcy, a dodatkowo przy takiej konstrukcji, która – z uwagi na brak jasności – nie pozwalała przewidzieć wysokości tych świadczeń.

[OSOBA] bankowi prawa do ustalania kursu waluty bez ograniczenia skonkretyzowanymi, obiektywnymi kryteriami świadczy o braku właściwej przejrzystości i jasności postawienia umownego. Tego rodzaju wadliwość postanowienia umownego polegająca na braku wskazania transparentnych i zrozumiałych kryteriów ustalania kursu waluty uniemożliwia konsumentowi pełne zorientowanie się w zakresie dotyczących go konsekwencji ekonomicznych wynikających z zawartej umowy .

W konkluzji stwierdzić należy, iż Sąd I instancji nie przekroczył granic swobodnej oceny dowodów i nie popełnił błędów w logicznym rozumowaniu, a skoro tak – to ustalenia wyprowadzone przez Sąd meriti są logiczną konsekwencją prawidłowej analizy zgromadzonego materiału.

Nie ma racji Sąd Okręgowy, o ile wiąże z konstrukcją przedmiotowej umowy, ocenę nieważności umowy z odwołaniem do art. 58 §1i § 2 kc. Zasadniczo postanowienia umowy spełniają przesłanki z art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r –Prawo bankowe ( w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia ) i pozwalają na uznanie , że strony zawarły umowę kredytu bankowego. Znane są bowiem strony umowy, kwota i waluta kredytu (frank szwajcarski ) cel na jaki został udzielony ( zakup od dewelopera lokalu mieszkalnego przy ul. [ADRES] termin jego spłaty, wysokość oprocentowania i zasady jego zmiany oraz inne niezbędne warunki wynikające z art. 69 ust.2 powołanej ustawy w brzmieniu obowiązującym w dacie jej zawarcia.

Oceny tej nie zmienia okoliczność, że kwota udzielonego kredytu została określona i poddana oprocentowaniu w walucie szwajcarskiej, a zgodnie z zapisami umowy miała być wypłacona i spłacona w walucie polskiej.

Zgodnie z art. 358 § 1 kc w jego brzmieniu z daty zawieranej umowy stron (czerwiec 2008r) zobowiązania pieniężne na obszarze [OSOBA] mogły być wyrażone tylko w pieniądzu polskim z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, zaś wyjątek dopuszczający tego typu umowy z udziałem banków wynikał z obowiązujących wówczas [OSOBA] ustawy z dnia 27 lipca 200r –Prawo dewizowe(pr.dewiz.).

Zgodnie z art. 3ust.1 i 3 pr. dewiz. oraz art. 1 i 2 pkt 18 pr.dewiz. dokonywanie obrotu dewizowego przez banki było dozwolone m.inn. wówczas , gdy dotyczyło zawarcia umowy lub dokonywania innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju miedzy rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju miedzy rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także dokonywaniu takich umów lub czynności.

Nie ulega wątpliwości, że postanowienia umowy stron przewidywały rozliczanie kredytu w walucie szwajcarskiej. Tym samym umowa stron mogła powodować rozliczenie w walutach obcych , a zatem mieściła się w ramach ustawowego zezwolenia ,stanowiącego jednocześnie wyjątek od zasady wyrażonej w art. 358 §1 kc Umowa pozostawała i pozostaje również w zgodzie z przepisem art. 3581kc który w §2 wprost przewiduje możliwość zastrzeżenia w umowie, że wysokość zobowiązania , którego przedmiotem od początku jest suma pieniężna, zostanie ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości .W orzecznictwie sądowym zgodnie przyjmuje się przy tym, że w omawianym przepisie chodzi o pieniądz polski , a innym miernikiem wartości może być waluta obca ( tak Sąd Najwyższy w wyroku w sprawie I CSK 4/07 oraz I CSK 139/17, uzasadnienie wyroku [OSOBA] w sprawie V CSK 339/06)

W umowie jasno określono, że Bank ma postawić do dyspozycji kwotę kredytu wyrażoną w walucie szwajcarskiej ale po jej przeliczeniu na walutę polską , zaś kredytobiorca w terminach poszczególnych rat ma zwracać kredyt wyłącznie w walucie polskiej . Oznacza to , że walutą zobowiązania kredytowego był frank szwajcarski , jednak walutą jego wykonania przez obie strony miała być waluta polska (PLN) Jak widać , istota umowy sprowadzała się do zobowiązania Banku , że postawi do dyspozycji kredytobiorcy kwotę PLN , która w dacie wypłaty miała stanowić równowartość dokładnie określonej kwoty wyrażonej w CHF zaś kredytobiorca zobowiązał się spłacać w PLN równowartość rat kredytu wyrażonych w CHF , według wartości takiej raty na dzień zapłaty.

Umowa stron zawiera zatem elementy przedmiotowo istotne , które mieszczą się w konstrukcji umowy kredytu bankowego i jako taka stanowi w pełni dopuszczalny oraz akceptowalny przez ustawodawcę wariant . O akceptacji takiej świadczy wyraźne wskazanie tego rodzaju kredytów ( denominowanych ) w treści art. 69 ust.2 pkt 4a i ust.3 prawa bankowego oraz wprowadzenie art. 75b prawa bankowego, na podstawie nowelizacji tej ustawy, która weszła w życie z dniem 26 sierpnia 2011r.

Umowa taka jest nadto dopuszczalna na podstawie art. 353¹kc zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania , byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości ( naturze ) stosunku , ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Istota umowy stron polegała bowiem na stworzeniu przez Bank możliwości wykorzystania przez kredytobiorcę równowartości określonej kwoty pieniędzy z obowiązkiem zwrotu w określonym czasie takiej równowartości, przy czym miernikiem tych wartości pozostawać miał kurs waluty szwajcarskiej do waluty obcej.

Umowa kredytu wiążąca wysokość udzielonego kredytu oraz wysokość jego spłat z kursem waluty obcej np. franka szwajcarskiego, nie jest sprzeczna z ogólną konstrukcją umowy kredytu przewidzianą w art. 69 ust.1 pr. bank. orzecznictwo Sądu Najwyższego jest w tym zakresie już utrwalone ( zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2019r V CSK 382/18 a także powołane w nim wyroki Sądu Najwyższego z dnia : 22 stycznia 2016r I CSK 1049/14; z 19 marca 2015 IV CSK 362/14; z dnia 22 stycznia 2016r I CSK 1049/14; z dnia 1 marca 2017r IV CSK 285/16) W szczególności ustawa z dnia 29 lipca 2011r o zmianie ustawy –Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. 2011 nr 165 poz. 984 ) czyli tzw. ustawa antyspredowa , potwierdziła tylko to, co wcześniej wynikało już z zasady autonomii stron( art. 353¹kc.) a mianowicie , że przed wejściem w życie tej ustawy dopuszczalne było zawieranie umów o kredyt denominowany, jak i indeksowany ( wyrok Sądu Najwyższego z 30 października 2020r II CSK 805/18)

Zasada swobody umów nie wyklucza natomiast ustalenia wysokości wzajemnych świadczeń z odwołaniem do klauzuli indeksacyjnej odnoszącej się do kursu waluty obcej. W orzecznictwie sądowym nie budzi wątpliwości , że umowa kredytu wiążąca wysokość udzielonego kredytu oraz wysokość jego spłaty z kursem waluty obcej nie jest sprzeczna z ogólną konstrukcją umowy kredytu przewidzianą art. 69 ust.1 Prawa bankowego ( tak Sąd Najwyższy m.in., w wyroku z 11.12.2019 V CSK 382/18, w wyroku z 22.01.2016 I CSK 1049/14; w wyroku z 19.03.2105 IV CSK 362/14, w wyroku z 22.01.2016 I CSK 1049/14, w wyroku z 1 .03.2017 IV CSK 285/16)

W okolicznościach sprawy brak jest także podstaw do kwalifikacji spornej umowy kredytowej jako sprzecznej z zasadami spożycia społecznego ( art. 58 § 2 kc ). Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2013r I CSK 651/12 wynika, że sam fakt nierównomiernego rozłożenia w umowie ryzyka osiągnięcia korzyści i nie ekwiwalentności świadczeń nie oznacza , w sposób automatyczny, że doszło do naruszenia zasady słuszności kontraktowej oraz uczciwego obrotu, powodującego nieważność umowy. Kwalifikacja umowy jako nieważnej z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego wymaga istnienia dalej idących przesłanek, jak choćby wykazania okoliczności, że ukształtowanie stosunku umownego w sposób widocznie krzywdzący dla jednej strony wynika ze świadomego lub spowodowanego niedbalstwem wykorzystania przez drugą stronę silniejszej pozycji. Z tego punktu widzenia istotne jest, przykładowo, czy kontrahent Banku działał pod presją faktycznej jego przewagi, czy też, czy Bank dochował staranności zawodowej w rozumieniu art. 355 § 2 k.c.

Zważyć bowiem należy, że wymaganie zgodności czynności prawnej z zasadami współżycia społecznego jest zagadnieniem „kontekstu faktycznego tj. okoliczności danego wypadku, i jakakolwiek próba uogólnień adekwatnych do każdej sytuacji z góry byłaby skazana na niepowodzenie” (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 29 września 1987 r., III CZP 51/87; OSNCP z 1989 r., z. 1, poz. 14). Do uznania bezwzględnej nieważności umowy na podstawie art. 58 § 2 k.c. niezbędne jest zatem wykazanie konkretnych okoliczności, świadczących o sprzeczności umowy z zasadami współżycia społecznego. Sama zatem dysproporcja między wartością określonych w umowie wzajemnych świadczeń stron, czy też dysproporcja pomiędzy ryzykiem osiągnięcia korzyści bądź strat, nie jest wystarczająca dla uznania umowy za sprzeczną z zasadami współżycia. Niezbędne jest dodatkowo wykazanie, że w okolicznościach konkretnej sprawy - z uwagi, przykładowo, na cel umowy, sytuację faktyczną stron, stan świadomości stron i ich motywację, pozycję stron, sposób wykonywania umowy itp. – umowa pozostaje w kolizji z zasadami słuszności, uczciwego obrotu, uczciwości, czy też lojalności.

W sprawie nie zostało wykazane istnienie tego rodzaju okoliczności. Treść umowy stron wskazuje, iż zamieszczone w niej klauzule indeksacyjne skutkowały swobodą banku w ustalaniu zasad kreowania ostatecznej wysokości świadczenia kredytobiorców, przy braku równowagi w ustalaniu wysokości wzajemnych świadczeń oraz dysproporcji ryzyka związanego z deprecjacją waluty krajowej w stosunku do waluty przeliczeniowej. Jak to już wskazano, okoliczności te, same przez się, nie prowadzą do oceny spełnienia przesłanek określonych art. 58 § 2 k.c.

W konsekwencji trudno uznać, aby sama konstrukcja umowy kredytu nominowanego kursem waluty obcej ,a realizowanego w walucie polskiej , była w swej zasadzie sprzeczna z prawem, ustalonymi zwyczajami lub zasadami współżycia społecznego.

Oceniając natomiast pozostałe zarzuty materialno prawne należy uznać je za nietrafne albowiem – zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie budzi wątpliwości, iż kwestionowane postanowienia umowne maja charakter abuzywny i w tym zakresie rozważania Sądu Okręgowego zasługują na aprobatę.

Zarzut naruszenia prawa materialnego nie może odnieść zamierzonego skutku w zakresie , w jakim opiera się na kwestionowaniu dokonanych w sprawie ustaleń faktycznych i dokonanej oceny dowodów ,a w konsekwencji na przypisaniu sądowi I instancji błędu w zastosowaniu lub niezastosowaniu przepisów prawa materialnego w stosunku do własnej wersji zdarzeń, a nie w odniesieniu do stanu faktycznego ustalonego przez ten sąd. Powyższe prowadzi do wniosku, że o prawidłowym albo nieprawidłowym zastosowaniu prawa materialnego można mówić dopiero wówczas , gdy ustalenia stanowiące podstawę zaskarżonego wyroku , pozwalają na ocenę tej kwestii. Zastosowanie bądź niezastosowanie danego przepisu prawa materialnego jest bowiem pochodną ustaleń faktycznych. Skarżący nie może też oczekiwać skuteczności zarzutu naruszenia prawa materialnego na podstawie własnej wersji stanu faktycznego, którą uznaje za prawidłową. Tymczasem zarzuty naruszenia prawa materialnego , podniesione w apelacji , wbrew powyższym regułom jednoznacznie zmierzają do podważenia ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego.

Zarzut naruszenia prawa materialnego nie może być natomiast skutecznie uzasadniany próbą zwalczania ustaleń faktycznych ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 15 kwietnia 2004 IV CKN 274/03 Lex 164852).

Nadto, zasadność zarzutu niewłaściwego zastosowania przepisu prawa materialnego występuje wówczas , gdy skarżący wykaże , że mimo istnienia ustalonych przez sąd przesłanek uzasadniających jego zastosowanie , błędnie nie dokonano aktu subsumcji ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 21.10.2004 sygn. VCK 81/04 Lex 146340)

Powyższego skarżący nie wykazał, wobec czego , nie wytrzymuje krytyki zarzut naruszenia wskazanych przepisów prawa materialnego w szczególności art. 3851 § 1 i § 2 kc , skoro Sąd I instancji prawidłowo zinterpretował treść komentowanych przepisów i nadał im właściwe znaczenie prawidłowo przyjmując, iż w – okolicznościach sprawy – roszczenie powodów [OSOBA].

Nota bene pomiędzy postawionymi przez skarżącego zarzutami zachodzi sprzeczność w tym sensie , że nie można kwestionować przepisów postępowania mających wpływ na ustalony w sprawie stan faktyczny przy jednoczesnym kwestionowaniu naruszenia prawa materialnego. Ostatni z wskazanych zarzutów może być postawiony jedynie przy pełnej akceptacji stanu faktycznego i przeprowadzonych w sprawie dowodów , przy założeniu oczywiście, że nie jest postawiony jako zarzut ewentualny, co jednak w przedmiotowej sprawie nie miało miejsca.

Inaczej; odrębnym zagadnieniem jest poprawna ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i w rezultacie poczynienie poprawnych ustaleń faktycznych, a odrębnym zastosowanie następnie do tak ustalonego stanu faktycznego właściwej normy prawa materialnego . W związku z tym nie sposób twierdzić, że to samo uchybienie stanowi jednocześnie o wadliwej ocenie dowodów i błędnych ustaleniach faktycznych oraz o naruszeniu prawa materialnego.

Aby uznać dane postanowienie umowne za abuzywne w ramach kontroli indywidualnej, muszą zostać spełnione kumulatywnie następujące przesłanki przewidziane w treści art. 385¹ § 1 kc :

- umowa musi zostać zawarta w konsumentem,

- analizowane postanowienia umowne nie mogą być uzgodnione z konsumentem indywidualnie ,

- analizowane postanowienia muszą kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami , rażąco naruszając jego interesy.

Należy również wskazać, że nie podlegają kontroli pod względem abuzywności postanowienia określające główne świadczenia stron , jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Nie budzi wątpliwości ocena, że zakwestionowane przez powodów [OSOBA] charakter abuzywny. W tym zakresie rozważania Sądu Okręgowego zasługują na aprobatę.

Poza sporem pozostaje, iż powodowie [OSOBA] jako konsumenci.

W ocenie Sądu Apelacyjnego abuzywność przedmiotowych postanowień umownych wynika z ich niejasności, pozostawienia bankowi swobody w ustalaniu zasad kreowania ostatecznej wysokości wzajemnych świadczeń, jak też przewidzenia mechanizmu odmiennego kursu walutowego dla ustalenia świadczenia banku i kredytobiorcy. Ze spornych postanowień wynika zatem, że z naruszeniem zasady równości stron bank, jako podmiot silniejszy w stosunku do konsumenta, uzyskał możliwość samodzielnego kreowania wysokości wzajemnych świadczeń, przy przewidzeniu mechanizmu polegającego na stosowaniu odmiennego, niekorzystnego dla kontrahenta Banku kursu, w zależności od tego, czy dotyczy to wyliczenia świadczenia Banku czy kredytobiorcy, a dodatkowo przy takiej konstrukcji, która – z uwagi na brak jasności – nie pozwalała przewidzieć wysokości tych świadczeń.

W kwestii jednoznacznego określenia kwoty kredytu udzielonego powodom zgodzić się można jedynie z tym, że w istocie w umowie wyraźnie określono sumę kredytu we frankach szwajcarskich. Jako , że jednak był to kredyt denominowany i wypłacany w złotych polskich , owa jednoznaczność w określeniu powinna dotyczyć także wysokości środków wypłacanych realnie kredytobiorcom. Skoro nie był transparentny sposób przeliczania walut , nie można mówić o jednoznacznym określeniu kwoty zobowiązania .Dotyczy to również kwestii spłaty kredytu. Dokonując spłaty w złotówkach kredytobiorcy nie wiedzieli , o ile pomniejszeniu ulegnie saldo kredytu wyrażone we frankach szwajcarskich.

Niezależnie od powyższego, sporne postanowienia umowne mieściły w sobie klauzulę walutowości – przewidywały bowiem, że jakkolwiek świadczenia stron miały być płacone w walucie krajowej, to waluta obca będzie walutą rozliczeniową. W związku z tym wskazać należy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w wyroku z dnia 10 czerwca 2021 r. (sprawa C-776/19) stwierdził m.in., że „wykładni art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy dokonywać w ten sposób, że warunki umowy kredytu, przewidujące, iż waluta obca jest walutą rozliczeniową (…) i powodujące skutek w postaci ponoszenia ryzyka kursowego przez kredytobiorcę, są objęte zakresem tego przepisu, w wypadku gdy warunki te określają istotny element charakteryzujący wspomnianą umowę”, jak też, że wykładni art. 3 ust.1 powołanej wyżej dyrektywy należy dokonywać w ten sposób, że „warunki umowy kredytu, przewidujące, iż waluta obca jest walutą rozliczeniową (…) i powodujące skutek w postaci ponoszenia nieograniczonego ryzyka kursowego przez kredytobiorcę, mogą doprowadzić do powstania znaczącej nierównowagi wynikających z tej umowy kredytu praw i obowiązków stron ze szkodą dla konsumenta, jeśli przedsiębiorca nie mógł racjonalnie oczekiwać, przestrzegając wymogu przejrzystości w stosunku do konsumenta, iż ten konsument zaakceptowałby, w następstwie indywidualnych negocjacji, nieproporcjonalne ryzyko kursowe, które wynika z takich warunków”.

Jest oczywiste, że sporne klauzule indeksacyjne określały istotny element charakteryzujący zawartą przez strony umowę. W rzeczywistości bowiem dotyczyły głównych postanowień umownych, wpływających na wysokość głównych świadczeń stron. Stanowiły jej istotę, wyróżnik, tworząc charakterystykę umowy.

Nie budzi także wątpliwości, że ryzyko zmian kursowych waluty rozliczeniowej w całości zostało przerzucone na konsumenta. Oczywiście zmiany te, w zależności od kierunku zmian kursowych, mogły być korzystna bądź niekorzystne dla kontrahenta Banku. Jednak - to co istotne - ryzyko zmian niekorzystnych było nieograniczone. Tym samym, w świetle treści umowy, konsekwencje nadzwyczajnej deprecjacji waluty krajowej obciążały wyłącznie i w całości kredytobiorcę. W szczególności w umowie brak jest zastrzeżenia, że w razie istotnej, w oznaczonych w umowie granicach, deprecjacji waluty krajowej, dalsze konsekwencje tych niekorzystnych zmian będą obciążały obie strony. W rezultacie kredytobiorca – konsument został w sposób nieograniczony obciążony nieproporcjonalnym ryzykiem kursowym, w tym także takim, który nie mieścił się w przewidywalnych w dacie zawarcia umowy granicach.

W tym stanie rzeczy ciężar wykazania, iż konsument został prawidłowo pouczony o istocie wskazanego ryzyka oraz, że przy pełnej świadomości tego ryzyka konsument zaakceptowałby przewidziane w umowie rozwiązanie, spoczywał na Banku. Takich okoliczności strona pozwana nie wykazała; nie wykazała zatem, by sporne postanowienia zostały uzgodnione w następstwie indywidualnych negocjacji, w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c.

Sporne klauzule nie spełniały także warunku sformułowania w sposób jednoznaczny i zrozumiały (art. 358 § 2 k.c.). Zważyć należy , że dla spełnienia tego warunku nie jest wystarczająca zrozumiałość postanowienia pod względem formalnym i gramatycznym. Niezbędne jest spełnienie wymagania, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu, do którego odnosi się postanowienie, tak aby właściwie poinformowany oraz dostatecznie uważny i rozsądny przeciętny konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne (tak; TSUE w wyroku z 26 lutego 2015 r., C-143/13).

Na tle stosowania przepisu art. 385¹ § 1 i 2 k.c Sąd Najwyższy przyjmuje jednolicie, że brak związania konsumenta niedozwolonym postanowieniem umownym oznacza, iż nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa, co sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (tak m.in. w uchwale z dnia 29 czerwca 2007 r., III CZP 62/07, OSNC z 2008 r., z. 7-8, poz. 87; uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC z 2019 r., z.1, poz.2), chyba że konsument następczo udzieli „świadomej, wyraźnej i wolnej zgody” na to postanowienie i w ten sposób jednostronnie przywróci mu skuteczność (tak: m.in. w wyroku z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16, w uchwale z dnia 6 kwietnia 2018 r., III CZP 114/17, OSNC z 2019 r., z.3, poz. 26).

Wyżej przedstawiony pogląd pozostaje w zgodzie z postanowieniami dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich ([OSOBA].UE.L. 1993.95.29 z dnia 21 kwietnia 1993 r.) oraz ich rozumieniem wynikającym z orzecznictwa TSUE. Zważyć bowiem należy, że zawarte w kodeksie cywilnym regulacje art. 3851-3854 stanowią wyraz implementacji do polskiego porządku prawnego wyżej powołanej dyrektywy. W konsekwencji, przy wykładni polskich przepisów regulujących prawo konsumenckie należy brać pod uwagę wskazówki wynikające z tej dyrektywy i z dotyczącego jej dorobku orzeczniczego. Zgodnie natomiast z art. 6 ust.1 dyrektywy, nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w dalszej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków.

W świetle treści w/w przepisów oraz orzecznictwa TSUE i Sądu Najwyższego, nie budzi więc wątpliwości, że – co do zasady - sąd ma obowiązek zbadania czy klauzula ma charakter abuzywny i wyciągnięcia z tego konsekwencji, a konsekwencją tą jest przede wszystkim ciążący na sądzie obowiązek zaniechania stosowania klauzuli abuzywnej – jednak bez zmiany jej treści. Z tego punktu widzenia istotne znaczenie ma ocena, czy wyeliminowanie postanowienia niedozwolonego wpływa na pozostałą część umowy, czy też bez klauzuli abuzywnej umowa może obowiązywać. W szczególności – z oczywistych względów - umowa nie może dalej obowiązywać, o ile niedozwolone postanowienia umowne dotyczą głównego przedmiotu umowy. Jakkolwiek – stosowanie do treści art. 4 ust.2 dyrektywy Rady 93/13/EWG jak i art. 485¹ § 1 k.c. – ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy postanowień określających główne świadczenia stron, ale wyłącznie to nie znajduje zastosowania jeżeli postanowienia te nie zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jak już wyżej wskazano, sporne klauzule indeksacyjne nie spełniają tego ostatniego warunku.

Przypomnieć zatem należy, że – zgodnie z poglądem wyrażonym przez TSUE – za postanowienia odnoszące się do głównego przedmiotu umowy należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę, a więc definiują samą istotę konkretnego stosunku umownego (tak TSUE w: wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r., C-26/13, wyroku z dnia 26 lutego 2015 r., C-143/13, wyroku z dnia 23 kwietnia 2015 r., C-96/14). Podobnie, w orzecznictwie sądów polskich pojęcie postanowień określających główne świadczenia stron wiązane jest ze świadczeniami charakteryzującymi daną umowę, określającymi jej istotę, czyli tzw. essentialianegotii, rozumiane jako cechy, według których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności.

Stwierdzić zatem należy, że kryteria kwalifikacji przesłanki głównych świadczeń stron odnoszą się do elementów przedmiotowo istotnych, przy uwzględnieniu podziału na świadczenia główne (w tym świadczenia o zasadniczym znaczeniu dla danego stosunku prawnego) i uboczne. Nadto odnoszą się do tego, czy dane postanowienie jest charakterystyczne dla danego stosunku prawnego oraz, czy reguluje typowe dla danego stosunku prawnego świadczenia.

Z tych względów aktualnie dominuje ocena, że zastrzeżone w umowie kredytu złotowego indeksowanego do waluty obcej klauzule kształtujące mechanizm indeksacji określają główne świadczenie kredytobiorcy (tak Sąd Najwyższy m.in.: w wyroku z dnia 30 września 2020 r., I CSK 556/18, lex nr 3126114; w wyrok z dnia 4 kwietnia 2019 r., III CSK 159/17, OSP 2019, z. 12, poz. 115; w wyroku z dnia 9 maja 2019 r., I CSK 242/18, lex nr 2690299). W ostatnim z cyt. powołanych orzeczeń Sąd Najwyższy podkreślił, że „Obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu w oznaczonych terminach spłaty stanowi główne świadczenie kredytobiorców. Klauzula waloryzacyjna wpływa na wysokość tego świadczenia”. Przy ocenie zatem, że przedmiotowe klauzule, które są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interes konsumentów, zostały sformułowane w sposób niejednoznaczny, nie poddający się weryfikacji, to wypełniona jest przesłanka abuzywności postanowień określających główne świadczenia stron.

W tym stanie rzeczy rację mają powodowie , iż takimi są kwestionowane postanowienia zawierające klauzule waloryzacyjne. Określają bowiem świadczenia główne stron poprzez wskazanie podstaw do ich ustalenia, w sytuacji, gdy klauzule indeksacyjne nie odwoływały się do ustalonego w sposób obiektywny kursu waluty, do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miała wpływu, lecz poprzez nietransparentny mechanizm wymiany waluty pozwalały kształtować ten kurs w sposób dowolny. Nadto powodowie w sposób nieograniczony zostali obciążona nieproporcjonalnym ryzykiem kursowym, a brak pouczenia ich o konsekwencjach przedmiotowej regulacji nie pozwala na przyjęcie, iż świadomie przyjęła na siebie takie ryzyko.

Jak już wskazano, wyeliminowanie z łączącej strony umowy niedozwolonych postanowień umownych wymaga oceny, czy umowa w pozostałym zakresie jest możliwa do utrzymania. W świetle powyższych rozważań oczywista jest konkluzja, że eliminacja postanowienia umownego zawierającego klauzulę waloryzacyjną prowadzić będzie do upadku umowy w całości. Na podstawie pozostałych postanowień umowy nie jest możliwe określenie praw i obowiązków stron.

Klauzula niedozwolona nie wywołuje skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa, przy czym jeżeli umowa kredytu nie może bez klauzuli abuzywnej wiązać stron, dzieli ona los klauzuli.

Inaczej; jeśli chodzi o skutki zastosowanych w umowie klauzul , to prawidłowo Sąd I instancji uznał, iż umowa kredytowa po usunięciu postanowień dotyczących przeliczania kredytu kursem CHF nie może zostać utrzymana w mocy , ponieważ klauzule przeliczeniowe stanowią element określający jej główny przedmiot ( zob. wyroki w sprawach C- 186/16, C- 51/17, C- 118 /17 wyroki SN z 9 maja 2019 I CSK 242/18; z dnia 4 kwietnia 2019 III CSK 159/17; z dnia 7 listopada 2019 IV CSK 13/19; z dnia 11 grudnia 2019 V CSK 382/18)

Wyłączenie mechanizmu waloryzacji i pominięcie odesłania do kursu CHF czyni niemożliwym określenie podlegającej wypłacie w PLN kwoty kredytu udzielonego kredytu , tym samym odpada realizacja funkcji umowy o kredyt w złotych waloryzowany do CHF .Bez zastosowania przewidzianego w umowie narzędzia waloryzacji i kursu sprzedaży CHF nie da się też określić wysokości zobowiązania kredytobiorcy płatnych w PLN jako równowartość raty w walucie obcej. Utrzymanie umowy nie jest możliwe.

Zgodnie z aktualnymi poglądami Sądu Najwyższego , które Sąd Apelacyjny w obecnym składzie podziela, wyeliminowanie niedozwolonych klauzul umownych kształtujących mechanizm indeksacji , określający główne świadczenie kredytobiorcy , prowadzi do przekształcenia kredytu zlotowego indeksowanego do waluty obcej w zwykły kredyt zlotowy ( nieindeksowany ) oprocentowany według stawki powiązanej ze stawką LIBOR Wyeliminowanie zaś ryzyka kursowego , charakterystycznego dla umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej i uzasadniającego powiązanie oprocentowania ze stawką LIBOR stanowi ingerencję w treść umowy równoznaczną z przekształceniem jej w umowę o istocie i charakterze odbiegającym od zgodnego zamiaru stron ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 13.04.2022 II CSKP 15/22).

Poprzestanie zaś na usunięciu z treści umowy jedynie postanowień odnoszących się do tabeli kursowej oznaczałoby odwołanie się do niedopuszczalnej redukcji utrzymującej skuteczność ( por. wyrok TSUE z sprawie C-19/20 nb 67 i 68).

Brak podstaw by skorzystać z normy zawartej w art. 65 kc .Niedopuszczalny jest bowiem przebieg wykładni , który bazowałby jedynie na okolicznościach mających miejsce nie w trakcie , ale już po zawarciu umowy , to jest w chwili , kiedy kontrahenci zorientowali się , że zawarte w niej postanowienia mają charakter abuzywny .Takie działanie nie stanowiłoby interpretacji oświadczenia woli ,lecz w istocie kreowałoby nowe prawa i obowiązki obligacyjne , czego nie można czynić w oparciu o art. 65 kc. Technicznym skutkiem uznania za niedozwolone postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta.

Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy. Oznacza to, że ni stanowią elementu treści stosunku prawnego. W rezultacie konieczne jest przyjęcie , że łączący strony stosunek umowy nie przewiduje zastosowania mechanizmu indeksacji w kształcie określonym pierwotną umową; pozostaje zatem sformułowanie o indeksacji i przeliczeniu świadczeń bez precyzyjnego wskazania kursów .W konsekwencji nie jest możliwe ustalenie wysokości świadczenia kredytobiorcy tj. ustalenie wysokości kwoty , która podlega zwrotowi na rzecz banku i która stanowi podstawę naliczenia odsetek należnych od kredytobiorcy. Wobec nieuzgodnienia przez strony wysokości podstawowego świadczenia choćby jednej ze stron , umowę należy uznać za nieważną.

Jedynym wyznacznikiem dopuszczalności trwania umowy po usunięciu kwestionowanych postanowień są przepisy prawa .W ocenie Sądu Apelacyjnego , umowa po usunięciu klauzuli waloryzacyjnej nie może trwać z przyczyn płynących z ogólnych zasad prawa cywilnego Rację ma Sąd I instancji , że klauzula waloryzacyjna w rozumieniu analizowanej umowy stanowi element określający główne świadczenia stron umowy kredytu indeksowanego. Usuniecie postanowienia określającego główne świadczenia stron , musi oznaczać brak konsensusu co do zawarcia umowy w ogóle .To zaś oznacza, że na skutek kontroli abuzywności umowę należy uznać za nieważną.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd , że za niedozwolone postanowienia umowne należy uznać te klauzule zawarte w umowie z konsumentem, które uzależniają wysokość kwoty, w jakiej kredyt ma być wypłacony i zwrócony od zachowań i decyzji tylko jednej ze stron umowy , w dodatku silniejszej. W ten sposób, obarczają one kredytobiorcę nieprzewidywanym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron ( zob. wyrok z 29.10.2019 IV CSK 309/18, z dnia 30 września 2020 I CSK 556/18; z dnia 2 czerwca 2021 I CSKP 55/21 i z dnia 28 września 2021 I CSKP 74/21).

Odnośnie do klauzul indeksacyjnych również w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości wskazywano na nieuczciwy ich charakter ( zob. wyrok z dnia 14 marca 2019 C-118/17, z dnia 20 września 2018 C-51/17 i z dnia 20 września 2017 C-186/16).

Nie jest możliwe zastąpienie abuzywnych postanowień umowy kredytowej poprzez zastosowanie art. 358 § 2 kc , gdyż strony nie spełniały świadczeń w walucie obcej( wypłata kredytu nastąpiła bowiem w PLN , a CHF był tylko walutą waloryzacji) Poza tym , przepis ten nie obowiązywał w dacie zawierania umowy ( wszedł w życie 24 stycznia 2009r)i dlatego nie znajduje zastosowania. Nawet gdyby uznać , że art. 358 § 2 kc mógłby znaleźć zastosowanie do skutków , które nastąpiły po dacie jego wejścia w życie , to nadal brak byłoby możliwości ustalenia kursu , według którego należałoby przeliczać zobowiązanie stron sprzed tej daty , czyli przede wszystkim ustalić wysokość zadłużenia w CHF po wypłacie kredytu.

W świetle art. 6 Dyrektywy 93/13 Sąd nie jest uprawniony do zmiany treści niedozwolonego warunku umowy a jedynie do zaniechania jego stosowania ( wyrok TSUE z 21 stycznia 2015 C- 482/13) Stwierdzenie nieważności umowy mieści się w zakresie sankcji, jakie dyrektywa 93/13 przewiduje w związku z wykorzystywaniem przez przedsiębiorcę nieuczciwych postanowień umownych . Zaakcentować należy, że zagwarantowana konsumentom przez przepisy tej dyrektywy ochrona ukierunkowana jest m.in. na osiągniecie skutku prewencyjnego , o czym mowa w jej art. 7 tj. zniechęcenie przedsiębiorców do wykorzystywania w zawieranych umowach nieuczciwych postanowień umownych. W wyroku z dnia 26 marca 2019 ( w sprawach C-70/17 i C-179/17 pkt. 54 ) TSUE wykluczył, aby sąd krajowy mógł zmienić treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach.

Niedozwolone postanowienie umowne jest od początku , z mocy samego prawa dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta.

Z istoty prawa konsumenckiego wynika jednak, że konsument może następczo udzielić „świadomej, wyraźniej i wolnej zgody” na niedozwolone postanowienie i w ten sposób jednostronnie przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną. Istnienie możliwości następczego wyrażenia zgody na to postanowienie (jego „potwierdzenie”) i przywrócenie mu w ten sposób skuteczności z mocą wsteczną powoduje, iż tego rodzaju postanowienia abuzywne wiążą się z sankcją bezskuteczności zawieszonej. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 7 maja 2021 r. (III CZP 6/21, OSNC z 2021 r., z.9, poz. 56), charakterystyka tej sankcji, przy uwzględnieniu orzecznictwa TSUE wskazuje, iż „konsument może wyrazić swą zgodę na niedozwolone postanowienie zarówno w toku sporu przed sądem, jak i pozasądowo, jednakże w obu przypadkach będzie to skuteczne tylko wtedy, gdy został wyczerpująco poinformowany o konsekwencjach prawnych, jakie może pociągnąć za sobą definitywna nieskuteczność (nieważność) tego postanowienia. Należycie poinformowany konsument może też podjąć decyzję przeciwną (odmówić zgody), co spowoduje trwałą bezskuteczność (nieważność) niedozwolonego postanowienia. Wzgląd na pewność prawa nakazuje także przyjąć, że swą zgodę konsument powinien wyrazić w rozsądnym czasie od udzielenia mu należytej informacji. Jeżeli tego nie uczyni, niedozwolone postanowienie stanie się trwale bezskuteczne (nieważne)”.

Nadto, w sytuacji, w której – na skutek odmowy potwierdzenia - klauzula abuzywna stała się definitywnie bezskuteczna (nieważna), o obowiązywaniu umowy decyduje to, czy stosownie do przedstawionych reguł weszła w jej miejsce regulacja zastępcza. „To zaś zależy od tego, czy całkowita i trwała bezskuteczność (nieważność) umowy naraża konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje - czemu konsument może wiążąco zaprzeczyć (sprzeciwiając się zarazem utrzymaniu umowy) - a w razie odpowiedzi pozytywnej - czy regulacja zastępcza istnieje (sąd jest władny ją określić)”. Także jednak i w tym przypadku konsument może wiążąco oświadczyć, iż nie ocenia konsekwencji całkowitej i definitywnej bezskuteczności (nieważności) umowy jako szczególnie niekorzystnej, sprzeciwiając się udzieleniu mu ochrony przed tymi konsekwencjami.

Uwzględniając powyższe Sąd Apelacyjny poinformował powodów o tym, iż sporne postanowienia umowne mogą zostać ocenione jako niedozwolone, a w związku z tym niewiążące powódkę ; że odnoszą się one do istotnych elementów umowy, a w konsekwencji bez spornych klauzul umowa nie może wiązać stron; o prawie powodów [OSOBA] o odmowie wyłączenia w/w postanowień umownych bądź tez podtrzymania zarzutów co do niezwiązania umową. Z tego względu Sąd Apelacyjny pouczył powodów o możliwych, przewidywalnych skutkach związanych z bezskutecznością (nieważnością) umowy, tj. m.in., że 1/ skutkiem stwierdzenia nieważności umowy łączącej strony będzie obowiązek wzajemnego zwrotu uzyskanych przez każdą ze stron korzyści; 2/ w ramach rozliczeń stron nie ma zastosowania zasada salda, lecz każdej ze stron przysługują wzajemne roszczenia o zwrot uzyskanych korzyści, w ramach wzbogacenia; 3/ w konsekwencji powodowie [OSOBA] na obowiązek jednorazowego zwrotu na rzecz pozwanego Banku kwoty w wysokości całości uzyskanego świadczenia z tytułu kredytu objętego nieważną umową – co może być dla nich rażąco niekorzystne w przypadku braku możliwości zadysponowania taką kwotą; 4/ oświadczenie powodów [OSOBA] wyłączenia niedozwolonych postanowień umownych bądź o powołaniu się na te postanowienia ma charakter materialnoprawny, a w związku z tym od daty złożenia oświadczenia (upływu terminu do złożenia takiego oświadczenia) stają się wymagalne wzajemne roszczenia o zwrot uzyskanych korzyści; 5/ strony mogą podnosić dalsze roszczenia związane z nieważnością umowy a w orzecznictwie sądowym kwestia zakresu wzajemnych roszczeń nie została jednoznacznie rozstrzygnięta; w szczególności kwestia ta objęta jest pytaniem skierowanym do powiększonego składu Sądu Najwyższego w sprawie III CZP 54/21.

W odpowiedzi, w wyznaczonym terminie powodowie [OSOBA], z których wynika, iż domagają się stwierdzenia nieważności umowy kredytu a zatem nie wyrażają zgody na niedozwolone postanowienia umowne i akceptują skutki uznania za abuzywne postanowień zawartej umowy, w tym upadek (nieważność) całej umowy i wynikające stąd konsekwencje. Oświadczenie powodów o odmowie potwierdzenia klauzul abuzywnych ma charakter materialno prawny .Oznacza to, że to z dniem złożenia przedmiotowego oświadczenia następuje skutek związany z ustaniem stanu zawieszenia , a zatem tym dniem umowa kredytu przestaje wiązać stając się definitywnie bezskuteczna ( nieważną ) Skoro tak to z tym dniem dopiero powstają skutki związane z bezskutecznością ( nieważnością ) samej umowy - a więc powstaje możliwość dochodzenia zwrotu wzajemnych świadczeń spełnionych w ramach realizacji bezskutecznej (nieważnej) umowy.

W sprawie nie ma możliwości utrzymania umowy poprzez wprowadzenie, w miejsce postanowienia niedozwolonego, regulacji zastępczej. Nie można w szczególności uznać, iż taką regulację może stanowić przepis art. 358 § 2 k.c. – przepis ten nie ma bowiem charakteru normy dyspozytywnej w rozumieniu wynikającym z orzecznictwa TSUE.

W rezultacie spełnione zostały warunki do uznania zawartej przez strony umowy kredytowej za nieważną, co uzasadnia uwzględnienie roszczenia powodów..

Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 410 § 1 kc w zw. z art. 405 kc.

Wobec nieważności umowy kredytowej powodom przysługuje roszczenie o zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu w/w umowy ( tak Sąd Najwyższy w uchwale z 16 lutego 2021 III CZP 11/20, oraz w uchwale składu 7 sędziów mającej moc zasady prawnej oraz z 7 maja 2021 III CZP /21).

W piśmie procesowym z dnia 25 października 2022 strona pozwana złożyła zarzut zatrzymania kwoty 506.367,86 zł wypłaconej powodom kwoty kredytu, powołując się na złożone każdemu z powodów [OSOBA] o skorzystaniu z tego zarzutu( k- 471, k- 476).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w składzie rozpoznającym sprawę zarzut zatrzymania należało uznać za skuteczny. Spełnione zostały bowiem przesłanki z art. 497 kc w zw. z art. 496 kc. Umowa o kredyt jest umową wzajemną i nie ulega wątpliwości, iż na skutek oświadczenia powodów [OSOBA] strony stała się bezskuteczna ( nieważna), a w związku z tym bankowi przysługuje roszczenie o zwrot spełnionego w wykonaniu tej umowy świadczenia. Jak wyjaśniono już w orzecznictwie, zarzut zatrzymania ma podwójny charakter. W zakresie prawa materialnego stanowi on jednostronne oświadczenie woli, prowadzące do zahamowania skuteczności roszczenia strony przeciwnej ( art. 461 §1 kc, art. 496 kc, art. 497 kc) Powołanie się na ten zarzut w trakcie procesu jest czynnością procesową o charakterze zarzutu merytorycznego. Pozwany, aż do czasu zakończenia rozprawy przed sadem apelacyjnym może podnieść zarzut zatrzymania. Złożenie oświadczenia o zatrzymaniu stanowić będzie nowy fakt, w rozumieniu art. 381 kpc powstały dopiero po wydaniu orzeczenia przez sąd I instancji i prowadzący do zahamowania skuteczności roszczenia powodów. Przewidziane w ar. 496 kc prawo zatrzymania powstaje w sytuacji , gdy skutkiem dostąpienia od umowy , które wynika z umowy wzajemnej , każdej ze stron zobowiązania służy uprawnienie do zwrotu spełnionego świadczenia ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z 26.06.2003 sygn. V CKN 417/01) Umowę o kredyt należy zaliczyć do umów wzajemnych i oceny tej nie wyklucza sama okoliczność, że odpowiednikiem świadczenia pieniężnego banku jest odpowiednie świadczenie kredytobiorcy . Uregulowana poza k.c. umowa ( art. 69 ust.1 pr. bankowe) polega na tym, że bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy , na czas oznaczony w umowie , określoną kwotę środków pieniężnych a kredytobiorca zobowiązuje się do skorzystania z niej na warunkach określonych w umowie , do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami umownymi w terminie spłaty oraz do zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Wobec tego można mówić o umowie wzajemnej , skoro zobowiązanie kredytodawcy do udostępnienia środków pieniężnych jest odpowiednikiem zobowiązania kredytobiorcy do zapłacenia oprocentowani i prowizji .Pogląd taki został w pełni zaakceptowany między innymi w uchwałach Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 III CZP 11/20 oraz z 7 maja 2021r III CZP 6/21. SN zwrócił uwagę , że z istoty kredytu wynika, iż korzystający z kredytu powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu oddanych mu środków pieniężnych , które otrzymał pod tytułem zwrotnym , a w celu uniknięcia zagrożeń związanych z niewypłacalnością kredytobiorcy , kredytodawca może skorzystać z przewidzianego a w art. 497 w zw. z art. 496 kc prawa zatrzymania , chroniąc w ten sposób swe roszczenie o zwrot wykorzystanego kapitału , gdyż obowiązek jego zwrotu jest- w relacji do obowiązku oddania środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy – czymś więcej niż zobowiązaniem do świadczenia wzajemnego ( ma charakter bardziej podstawowy niż obowiązek zapłaty oprocentowania lub wynagrodzenia ) a nie czymś mniej.

Powyższe skutkowało zmianą zaskarżonego wyroku przez dodanie zastrzeżenia o uzależnieniu obowiązku zapłaty przez pozwanego zasądzonego od niego świadczenia od równoczesnego zwrotu na jego rzecz przez kredytobiorców wzajemnego nienależnego świadczenia z tytułu udzielonego kredytu lub zabezpieczenia roszczenia o zwrot tej kwoty.

W związku z tym stwierdzić należy, że skuteczne skorzystanie przez stronę z prawa do zatrzymania wzajemnego świadczenia pieniężnego wyłącza opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia . W sytuacji zatem , gdy strona skorzystała z prawa zatrzymania , to nie opóźnia się ze spełnieniem własnego świadczenia . Z tych względów roszczenie powodów [OSOBA] w części , w której domagają się oni zasądzenia odsetek od należnego im świadczenia głównego.

Sąd Apelacyjny oddalił wniosek dowodowy złożony w apelacji. Strona nie może skutecznie domagać się ponowienia dowodu w postępowaniu apelacyjnym tylko dlatego , że sąd pierwszej instancji – dokonując badania i oceny zgłoszonego wniosku w przedmiocie dowodu z opinii biegłego - ten wniosek dowodowy pominął.

W konkluzji – z powyższych względów należało przyjąć, że argumentacja zaprezentowana w złożonej przez stronę pozwaną apelacji jest nieprzekonująca, a jako taka nie może stanowić skutecznej podstawy do ingerencji w treść orzeczenia Sądu I instancji (za wyjątkiem tej która skutkowała orzeczeniem reformatoryjnym ).

W uwzględnieniu poczynionych rozważań Sąd Apelacyjny , na podstawie art. 386 §1kpc i art. 385 kpc orzekł jak w sentencji .

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 kpc, w zw. z §2 pkt 7 [OSOBA] z 3.10.2016r w sprawie opłat za czynności adwokackie w zw. z §10 ust.1 pkt 2 [OSOBA] z 22.10.2015r w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Nasze Wyroki PKO BP Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski

Wyrok PKO BP – I ACa 1163/21 (26.04.2023 r.) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 kwietnia 2023 r., sygn. I ACa 1163/21, wydany na skutek apelacji PKO BP S.A. Sąd Apelacyjny: zmienił wyrok Sądu Okręgowego z 22.07.2021 r. (I C 2308/19), usuwając

Pozywane banki

Nasze wyroki w sprawach kredytów we frankach