Sygn. akt I C 2796/22

1. WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący:        sędzia Krzysztof Dyl

[OSOBA]

po rozpoznaniu w Krakowie w dniu datowania wyroku na rozprawie

sprawy o ustalenie i zapłatę

z powództwa [OSOBA] i [OSOBA]

przeciwko Powszechnej Kasie Oszczędności Bank Polski S.A. w Warszawie

1. ustala, że umowa z 11 kwietnia 2006 r. nr 203-1222721797/313/2006 jest nieważna w całości,

• zasądza od Powszechnej Kasy Oszczędności Bank Polski S.A. w Warszawie (KRS 0000026438) łącznie na rzecz [OSOBA] (PESEL [PESEL]) oraz [OSOBA] (PESEL [PESEL]) kwoty 3 728,28 zł (trzy tysiące siedemset dwadzieścia osiem 28/100 złotego) oraz 60 272,38 CHF (sześćdziesiąt tysięcy dwieście siedemdziesiąt dwa 38/100 franków szwajcarskich) oraz odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od tych kwot od dnia 7 września 2022 r. do dnia zapłaty,

2. rozstrzyga, że co do zasady wszelkie koszty procesu ponosi strona pozwana, a szczegółowe ich wyliczenie pozostawia referendarzowi sądowemu.

dr [OSOBA]

sędzia sądu okręgowego

UZASADNIENIE WYROKU

Sądu Okręgowego w Krakowie z 14 września 2023 r.

A.          Żądanie powodów [OSOBA] i [OSOBA]

2. [OSOBA] o ustalenie, że nie istnieje stosunek zobowiązaniowy wynikający z Umowy kredytu mieszkaniowego [OSOBA] hipoteczny nr 203-1222721797/313/2006 z dnia 11 kwietnia 2006 r. zawartej między powodami, a stroną pozwaną oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów [OSOBA] (do ich niepodzielnej ręki) kwoty 3 728,28 zł wraz z odsetkami ustawowymi w płatności od dnia 7 września 2022 r. do dnia zapłaty.
3. Uzasadniając powodowie [OSOBA], że zawarta umowa jest nieważna, więc to co świadczyli na rzecz banku powinno być im zwrócone.

B.          Stanowisko strony pozwanej [OSOBA] S.A. w Warszawie (k. 67)

4. Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa.
5. Strona pozwana przedstawiła obszerną argumentację zmierzającą do wykazania, że umowa jest ważna, a jeśli niektóre jej postanowienia są nieważne to można je zastąpić innymi – wskazanymi przez stronę pozwaną. Podniosła zarzut przedawnienia.

C.          Ustalenia faktyczne

6. Wraz z wnioskiem o kredyt mieszkaniowy na kwotę 191 000 zł w walucie CHF. powodowie [OSOBA], między innymi że poniosą ryzyko zmiany kursów.
7. Dowód: wniosek kredytowy k. 81 .

8. 11 kwietnia 2006 r. strony zawarły umowę kredytu mieszkaniowego WŁASNY KĄT hipoteczny nr 203-1222721797/313/2006.
9. Zgodnie z postanowieniami umowy tabela kursów to Tabela kursów PKO BP S.A. obowiązująca w chwili dokonywania przez PKO BP SA określonych w umowie przeliczeń kursowych (§1 pkt 7).
10. Kredyt denominowany został udzielony w złotych w kwocie stanowiącej równowartość 79 265, 31 CHF z przeznaczeniem na finansowanie zakupu lokalu mieszkalnego na rynku wtórnym, położonego w Krakowie przy ul. [ADRES] przeznaczeniem na potrzeby własne (kwota 77 680 CHF) oraz na zapłatę prowizji od udzielonego kredytu (kwota 1 585, 31 CHF) . (§ 2 ust. 1)
11. Wypłata kredytu będzie dokonana jednorazowo na rachunek [OSOBA], a ewentualna kwota nadwyżki wynikająca z różnicy kursowej zostanie przekazana na rachunek Kredytobiorcy. Kredyt może być wypłacony w walucie wymienialnej – na finansowanie zobowiązań za granicą i w przypadku zaciągnięcia kredytu na spłatę kredytu walutowego i w walucie polskiej – na finansowanie zobowiązań w kraju. W tym ostatnim przypadku stosuje się kurs kupna dla dewiz (aktualna Tabela kursów) obowiązujące w PKO BP SA w dniu realizacji zlecenia płatniczego (§5 ust. 1-4) .
12. Potrącenie środków z rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego w walucie polskiej następuje w wysokości stanowiącej równowartość kwoty kredytu lub raty w walucie wymienialnej, w której udzielony jest kredyt, według obowiązującego w PKO BP SA w dniu wymagalności, kursu sprzedaży dla dewiz (aktualna Tabela kursów) (§13 ust. 7).
13. Kredytobiorca oświadczył, że został poinformowany o ryzyku zmiany kursów walutowych, iż zmiana kursu walutowego będzie miała wpływ na wysokość zadłużenia z tytułu kredytu oraz wysokość rat kredytu oraz oświadczył, że poniesie to ryzyko (§30 ust. 2 pkt 1 umowy).

14. Umowa była aneksowana.
15. Dowód: umowa k. 34, Aneks nr 1 z 28.09.2006 r. k. 96.

16. 22 listopada 2008 r. powodowie [OSOBA]. 17 sierpnia 2022 r. powodowie [OSOBA] wierzytelności, mocą której powód [OSOBA] wspólnego wierzytelność przysługującą mu względem Powszechnej Kasy Oszczędności Bank Polski S.A. w Warszawie w kwocie 3 728, 28 zł i 20 024, 99 CHF.
17. Dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa k. 45; umowa darowizny wierzytelności k. 46
18. 16 sierpnia 2022 r. powodowie [OSOBA] pozwane reklamację wzywając do zapłaty kwoty 3 728, 28 zł i 60 272, 38 CHF w terminie 14 dni od otrzymania pisma. 6 września 2022 r. pozwany [OSOBA] wskazanych w wezwaniu kwot.
19. [OSOBA] adwokacki k. 47; pismo z 6.09.2022 r. k. 49.

20. Kredyt został wypłacony w całości. Powodowie w okresie od dnia zawarcia umowy do dnia 2 maja 2022 r. wpłacili na rzecz strony pozwanej [OSOBA] 3 728,28 zł i 69 272, 38 CHF.
21. Dowód: zaświadczenie k. 39, zestawienie wpłat k. 52.

22. [OSOBA] w celu mieszkaniowym. W nieruchomości nigdy nie prowadzono działalności gospodarczej. W kredytowanym mieszkaniu powód [OSOBA] [DZIAŁKA] lat. W celu zawarcia umowy powodowie [OSOBA] pośrednika finansowego, który skierował ich do pozwanego banku. [OSOBA] kredytową w CHF niż w PLN. [OSOBA] walutowego w momencie zawierania umowy. [OSOBA], że CHF jest walutą stabilną. [OSOBA] warunków umowy. [OSOBA] to jest Tabela kursów, nie wiedzieli także jaki kurs będzie stosowany przez Bank. [OSOBA], ale pod innym adresem. Prowadził hostel. W momencie zawierania umowy o pracę powódka nie była nigdzie zatrudniona ani nie prowadziła działalności gospodarczej. Z wykształcenia jest socjologiem.
23. Dowód: zeznania powodów [OSOBA] 14.09.2023 r. k. 124.

D.          Ocena dowodów

24. Sąd oparł się na dowodach z dokumentów, które nie budziły wątpliwości co do wiarygodności.
25. Sąd ustalając okoliczności udzielenia kredytu oparł się na zeznaniach przede wszystkim powoda, gdyż powódka była obecna jedynie w momencie podpisania.
26. Jako nieprzydatny do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy Sąd uznał dowód z zeznań świadka [OSOBA].
27. Sąd uznał, że przeprowadzenie dowodów z wnioskowanych opinii biegłych jest zbędne, ponieważ Sąd nie jest uprawniony stosownie do przepisów prawa do zmodyfikowania postanowień umownych poprzez zastąpienie ich głównych postanowień innymi oczekiwanymi przez strony, tym bardziej, że pomiędzy stronami nie ma co do tego zgody.

E.          Uzasadnienie prawne

28. Powodowie w niniejszej sprawie mają status konsument w rozumieniu art. 22¹c. środki z kredytu bankowego były przeznaczone na zakup mieszkania, zakup ten nie był związany z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Nieważność całej umowy

29. Sąd ocenił, że zawarta umowa jest nieważna z uwagi na sprzeczność z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego – art. 58 § 1 i 2 k.c.
30. Rodzaj stwierdzonych naruszeń uniemożliwiał Sądowi stwierdzenie nieważności umowy jedynie w części, a to dlatego, że nieważne postanowienia są elementami istotnymi umowy, a nie istnieje przepis ustawy, który na ich miejsce wprowadza wiążące strony zasady. Ewentualne stwierdzenie nieważności jedynie niektórych postanowień czyni umowę niepełną, niewykonalną i wewnętrznie sprzeczną.
31. W opisanym zakresie wzięto pod uwagę orzeczenia: wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 października 2019r., C-260/18 (punkt 44), wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z14 marca 2019r., C-118/17 (punkt 48 i 52).

Sprzeczność z przepisami prawa

32. W analizowanej umowie nie została określona kwota kredytu.
33. 2 ust 1 umowy wskazuje co prawda, że kwota umowy została określona na 79 265,31 CHF, jednakże z uwagi na dalszą część umowy, jest to kwota jedynie informacyjna, bowiem w dniu wypłaty saldo jest wyrażane w walucie do której denominowany jest kredyt według kursu kupna waluty, podanego w tabeli kursów obowiązującą w dniu uruchomienia środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych, a do przeliczeń kwot walut uruchamianego kredytu stosowany był kurs kupna waluty obcej wg Tabeli kursów obowiązującej w Banku w dniu wypłaty środków, w momencie dokonywania przeliczeń kursowych. Oznacza to, że faktycznie powodom będzie wydane w PLN tyle ile bank ustali na podstawie swojego kursu w dniu uruchomienia danej transzy kredytu.
34. Przy takich postanowieniach strona powodowa nie znała dokładnej wysokości kredytu i wartość ta nie została określona precyzyjnie w umowie, lecz jedynie w przybliżeniu. W dniu wypłaty kwota wierzytelności banku powstawała na podstawie Tabeli kursów, którą sam bank mógł swobodnie kształtować. Okoliczność ta powoduje niezgodność zapisu z wymogiem ustawy.
35. Zgodnie z art. 69 Prawa bankowego (w brzmieniu na dzień podpisania umowy), przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.
36. Stosownie do wskazanego przepisu umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać między innymi: kwotę i walutę kredytu, zasady i termin spłaty kredytu, wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany, terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, wysokość prowizji.
37. Opisane postanowienie dotyczące ustalenie kwoty kredytu jest w ocenie Sądu sprzeczne ze wskazanym przepisem ustawy.
38. Podobnie w umowie nie określono wysokości rat kredytu w formie kwotowej.
39. Wysokość poszczególnych rat uzależniono od zastosowania kursu sprzedaży walut obowiązującego w banku w chwili spłaty (§ 13 ust. 7). Strona powodowa w dniu zawarcia umowy nie znała kwot poszczególnych rat bo nie znała tego kursu i nie miał na niego żadnego wpływu.
40. Bez znaczenia w opisanym zakresie jest ewentualna polityka banku w zakresie ustalenia opisanych kursów, a to dlatego, że jest niezależna od strony powodowej i nieznana jej w dniu zawarcia umowy.
41. Do umowy wprowadzono klauzulę (§5 ust. 4 i § 13 ust. 7), która daje stronie pozwanej [OSOBA] w ustaleniu wysokości zobowiązania strony powodowej w zakresie poszczególnych rat jak i w zakresie całej kwoty jaką ma zwrócić.
42. Wskazane postanowienie jest sprzeczne z ustawą.

Sprzeczność umowy z zasadami współżycia społecznego

43. Sąd by ocenić zgodność analizowanej umowy z zasadami współżycia społecznego podjął się próby rekonstrukcji ich mając na uwadze charakter umowy, a także jej strony.
44. Po pierwsze dostrzeżono rzecz oczywistą, że w niniejszej sprawie nie zachodzi jakakolwiek równość stron z ekonomicznego punktu widzenia, konsument w zestawieniu z instytucją bankową jest podmiotem ewidentnie słabszym.
45. Okoliczność ta rzutuje częściowo na ocenę ryzyka gospodarczego każdej ze stron dla jej bytu, z pewnością w tym zestawieniu bank ryzykuje mniejszy procent swoich aktywów aniżeli konsument.
46. Po drugie dostrzeżono różnicę w poziomie zakresu wiedzy o ryzyku ekonomicznym w tym makroekonomicznym w zawarciu i realizacji danej umowy. Można w opisanym zakresie zdecydowanie przyjąć, że zakres wiedzy instytucji zajmującej się zawodowo udzielaniem kredytów o rozbudowanej, profesjonalnej strukturze jest większy niż konsumenta.
47. Po trzecie Sąd zważył pożądany społecznie i gospodarczo zakres ryzyka zawarcia i realizacji umowy takiej, a nie innej treści. Dostrzeżono, że to po stronie banku leży obowiązek takiego skonstruowania umowy, aby zabezpieczył on swój byt, w tym zwłaszcza godziwy zysk jako instytucji szczególnie ważnej dla gospodarki rynkowej, przy czym jednocześnie tak ustalił swoje uprawnienia umowne by pozostawić konkretny obszar uprawnień i odpowiedzialności dla konsumenta.
48. Obszar ten powinien w ocenie Sądu być wyraźny – łatwy do zrozumienia przez konsumenta bez konieczności poszukiwania wiedzy specjalistycznej. Ponadto powinien on być konkretny – to jest obejmować przynajmniej główne postanowienia umowne.
49. Przechodząc do oceny zgodności z tak zarysowanych zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że zawarta umowa prowadzi do bezwzględnego uprzywilejowania banku w zakresie ustalenia wysokości zobowiązania konsumenta, a tym samym konsument pozbawiony jest już w momencie zawarcia umowy wiedzy o wyraźnej granicy swojego zobowiązania, które jest głównym postanowieniem umownym.
50. Brak zgodności z zasadami współżycia społecznego dostrzegalny jest także w tym, że opisane postanowienie umowne nie mogło być przedmiotem negocjacji, stanowiło element umowy, który nie był pozostawiony do decyzji konsumentowi.
51. W ocenie Sądu bank przyznał sobie w ramach zawartej umowy uprawnienie zbyt daleko idące w zakresie możliwości kształtowania swojej wierzytelności wobec klienta, a jednocześnie tego uprawnienia nie przyznał w odniesieniu do wierzytelności klienta wobec banku. Klient nie mógł na podstawie jedynie swojego oświadczenia zdecydować, że bank ma mu zapłacić więcej, przy zachowaniu obowiązku zwrotu należności jak w pierwotnej umowie.
52. Z zawarciem każdej umowy wiąże się część ryzyka ekonomicznego, która nie jest możliwa do zabezpieczenia nawet przy zachowaniu zasady swobody umów. Bank w analizowanej sprawie za pomocą opisanego mechanizmu swobodnego kształtowania wierzytelności klienta takie uprawnienie sobie jednak przyznał, co Sąd uznał za brak zgodności z zasadami współżycia społecznego.
53. Paradoksalnie w rachunku ogólnym mogło być tak, że pozbawienie się przez bank ryzyka opisanego w poprzednim punkcie mogło prowadzić do łatwiejszej dostępności kredytu, niższych rat, a zwłaszcza konkurencyjności banku wobec innych banków itp. jednakże Sąd uznaje, że w przypadku umowy kredytu konsument musi ponosić koszt ryzyka jakie ponosi bank udzielając mu kredytu na zasadach zgodnych z przepisami prawa, to jest zwłaszcza w granicach ściśle określonej wysokości zobowiązania konsumenta. Jest to koszt jaki musi ponieść konsument by zabezpieczyć swoje prawa oraz wynagrodzenie jakie musi uzyskać bank by prawa konsumenta zachować.
54. Sąd odrzucił jako ważki argument wskazanie, że klient mógł zdecydować się o wyborze kredytu w PLN. Sąd nie dostrzega niczego nagannego w poszukiwaniu przez konsumentów rozwiązań najbardziej ekonomicznie korzystnych – także w krótkim horyzoncie czasu.
55. Trudno oczekiwać, by konsument miał obowiązek w momencie brania kredytu by przewidywać zmiany kursów walut na rynkach światowych, w tym zwłaszcza zmiany walut, kraju którego nie jest obywatelem, nie ma wpływu w najmniejszym stopniu nawet na politykę fiskalną rządu tego kraju, czy też banku tego kraju.
56. Dostrzec także należy, że przyczyna dużej podaży kredytów w CHF oraz ich atrakcyjność w zakresie wysokości rat mogła też wynikać z makroekonomicznych celów poszczególnych rządów Unii Europejskiej ze strefy EURO, które zmierzały w ten sposób stworzyć społeczne warunki do akceptacji wprowadzenia tej waluty w [OSOBA] rodzaju zamierzenia pozostają całkowicie poza zakresem przewidywania przeciętnego konsumenta, który w ocenie Sądu powinien być chroniony przed faktami dokonanymi by wymóc na nim określoną postawę o charakterze politycznym.
57. Ponadto Sąd ocenił, że strona powodowa nie posiadała od początku zawarcia umowy informacji wprost, że może kredyt spłacać bezpośrednio w CHF, a nie w PLN za pośrednictwem banku i jego kursu przeliczeniowego. Uprawnienie to nie wynikało wprost zwłaszcza z § 2 i 13 umowy.
58. Czyniąc rozważania i oceny dotyczące zasad współżycia społecznego Sąd miał na uwadze także: wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2019 r., sygn. akt I CSK 736/17, zwłaszcza w zakresie oceny braku pełnej świadomości konsumenta o ryzykach wynikających z umowy, wyrok Sądu Najwyższego z 19 listopada 2015 r., sygn. akt IV CSK 804/14, w zakresie negatywnej moralnej oceny umowy, która dla jednej ze stron jest krzywdząca.

Przesłanki nieważności z art. 385¹ k.c.

59. Sąd ocenił, że nieważność umowy może być także przyjęta z uwzględnieniem zasad z art. 385¹c. i podzielił w całości w tym zakresie argumentację powodów, k. 8 i następne.
60. Czyniąc tę ocenę Sąd miał na wyrok Sądu Najwyższego z 29 października 2019 r., sygn. akt IV CSK 309/18, który wskazał między innymi, że: Niedozwolone (nieuczciwe) w rozumieniu art. 385¹ 1 k.c. są postanowienia umowy kredytu bankowego (art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 2187 z późn. zm.), denominowanego w obcej walucie, kształtujące prawa i obowiązku konsumenta-kredytobiorcy w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami przez uzależnienie warunków waloryzacji świadczenia pieniężnego (art. 358 k.c.) od woli banku udzielającego kredytu. Dotyczy to w szczególności odwołania się w klauzuli umownej do kursów walut zawartych w tabeli tego banku, ogłaszanej w jego siedzibie, bez wskazania ograniczeń umownych w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych.

Postanowienia główne umowy

61. W ocenie Sądu kwestionowane przez powodów [OSOBA] główne świadczenia stron. Mechanizm waloryzacji świadczeń z umowy kredytu do waluty obcej wpływa na wysokość rat kredytu w złotych polskich spłacanych przez powodów, a rata kredytu i jego wysokość jest głównym postanowieniem umowy.
62. Po pierwsze, poprzez przeliczenie kwoty kredytu wypłaconej stronie powodowej w PLN na CHF po kursie wskazanym w umowie dochodzi do ustalenia salda kredytu w walucie CHF, jakie ma zostać przez stronę powodową spłacone, stanowiącego podstawę do ustalenia wysokości poszczególnych rat kapitałowych w walucie CHF.
63. Po drugie, poprzez przeliczanie kwoty poszczególnych rat wyrażonych w CHF na PLN po kursie wskazanym w umowie dochodzi do ustalenia wysokości rat spłacanych ostatecznie przez powodów w PLN.
64. Po trzecie, w przypadku przewalutowania kredytu na inną walutę według kursów wskazanych w umowie dochodzi do ponownego ustalenia zarówno wysokości pozostałego do spłaty kapitału kredytu, jak i wysokości rat kredytu.

Brak indywidualnego uzgodnienia postanowień

65. Postanowienia umowy w zakresie ustalenia kursu walut przyjmowanych do ustalenia wysokości długu i zobowiązania nie były indywidualnie uzgodnione.
66. Umowę zawierano w ten sposób, że wzór umowy był nienegocjowany, a przedmiotem zmian mogła być wysokość zobowiązania, okres kredytowania, czy też zabezpieczenia i inne kwestie poboczne. Przedmiotem negocjacji nie były zasady ustalania kursu CHF do PLN i odwrotnie ustalone w umowie. Postanowienia te nie były nawet przedmiotem należytego wyjaśnienia ze strony banku, a dokonywane przez bank pouczenia dotyczące zmiany kursu waluty były nieprawdziwe ponieważ nie dotyczyły postanowienia umownego ale kursu rynkowego lub kursu NBP, a te nie były elementem umowy.

Brak jednoznaczności postanowień

67. Postanowienia umowne dotyczące zasad ustalenia kursu przez bank w niej nie istnieją w ogóle, ponieważ je przemilczano, a zatem są niejednoznaczne. Argumentacja banku odwołująca się do istnienia wewnętrznych regulacji w tym zakresie jest bezprzedmiotowa – bo regulacje wewnętrzne banku nie są elementem umowy.
68. Pouczenie, którego bank udzielił konsumentowi dotyczy zmiany kursów walut w rozumieniu ogólnym lub w znaczeniu kursu NBP. Nie dotyczy ono pouczenia o tym, że kurs ten jest swobodnie ukształtowany przez bank, a stosownie do postanowień umowy konsument nie ma żadnego wpływu na ustalenie banku w tym zakresie. Pouczenie było w tym znaczeniu mylące i nieprawdziwe bo nie dotyczyło postanowień umowy.
69. Bez znaczenia dla oceny jednoznaczności postanowień jest prezentowanie przez bank kursów historycznych CHF, nawet w zakresie tych stosownych przez bank, a nie tylko przez NBP. Konsument nie był pouczony o tym, że kurs ten można dowolnie zmienić po stronie banku.

Brak zgodności z dobrymi obyczajami

70. Przyznanie sobie przez bank jednostronnej kompetencji do swobodnego ustalania kursów przyjmowanych do wykonania umowy prowadzi do wniosku, że były one sprzeczne z dobrymi obyczajami w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c.
71. W umowie wskazano wyłącznie, że kurs zostanie ustalony w oparciu o tabele ustalane przez bank, przy czym kurs miał być ustalony w oparciu o kurs średni NBP modyfikowany arbitralnie ustalaną przez bank marżą ( 5 ust. 4 i § 13 ust. 7). W konsekwencji, skoro bank nie był w żaden sposób ograniczony umownie w ustalaniu marży, mimo iż kurs NBP był ustalany niezależnie od decyzji banku, końcowo należy uznać, że kurs waluty był arbitralnie ustalany przez bank.
72. Nie określono żadnych wytycznych, ani ograniczeń związanych z powyższymi czynnościami banku. Zarząd banku, na podstawie tak sformułowanych przepisów, w każdej chwili mógł podjąć dowolną decyzję co do wyznaczenia kursu waluty i tym samym określenia wysokości zobowiązania kredytobiorców. To, czy ta decyzja w świetle warunków rynkowych byłaby racjonalna nie ma znaczenia. Istotnym jest wyłącznie to, że od decyzji banku zależy kurs waluty i wysokość zobowiązania kredytobiorcy.
73. Nie ma znaczenia również to, że w danej chwili bank, na podstawie wewnętrznych zarządzeń stosuje mechanizmy zapewniające kursy rynkowe. Te zarządzenia z dnia na dzień się mogą zmienić, a nawet mogły nie być stosowane bo ich naruszenie powoduje jedynie naruszenie zasad wewnętrznych pracodawcy, a nie prawnych.
74. Bank w ocenie Sądu wykorzystał słabszą pozycję konsumenta przy zawieraniu umowy celowo milcząc na temat tego, że sam swobodnie będzie kształtował wysokość zobowiązania klienta bez żadnego ograniczenia, a postanowienie takie jest oczywiście sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Rażące naruszenie interesu konsumenta

75. Sąd uznał, że przytoczone mechanizmy dotyczące ustalenia kursu waluty na potrzeby umowy rażąco naruszają interes konsumenta.
76. Rażące naruszenie interesu przejawia się we wprowadzeniu do umowy postanowień, które umożliwiają wzrost zobowiązania konsumenta bez żadnego ograniczenia w oparciu o uprawnienie, które ma bank. Konsument nie ma odwrotnego uprawnienia w umowie, tak aby mógł zdecydować, że jest zobowiązanie będzie maleć.
77. Bank naruszył w konsekwencji w sposób rażący interes konsumenta kształtując jego zobowiązanie w sposób całkowicie niedookreślony. Bank doprowadził do zawarcia tego rodzaju umowy wykorzystując przewagę kontraktową wynikającą ze swojej pozycji rynkowej oraz nie dochowując ciążących na nim obowiązków wynikających z przepisów prawa co wyżej już oceniono.

Możliwość utrzymania umowy w części

78. Sąd odrzucił możliwość modyfikacji uznanego za abuzywne postanowienia umowy, ponieważ skutkiem zastosowania art. 385¹p.c. jest brak związania postanowieniem umownym, a nie jego modyfikacja do innej postaci.
79. Kurs waluty w tym przypadku jest wynikiem dowolnej modyfikacji kursu średniego przez bank. Integralność tego postanowienia, wyrażająca się w tym, że poszczególne części składają się na wynik, który stanowi dopiero kurs waluty, zdaniem Sądu uniemożliwia ingerencję w powyższe równanie w sposób umożliwiający eliminację z równania wyłącznie części odnoszącej się do arbitralnie ustalanej marży.
80. Wskazać należy, że jakkolwiek w orzecznictwie TSUE dopuszcza się pod pewnymi warunkami zastąpienie eliminowanych postanowień umowy, dyspozytywnymi przepisami prawa krajowego, modyfikacja abuzywnych postanowień jest jednak niedopuszczalna (tak w wyroku Trybunał Sprawiedliwości z 29 kwietnia 2021 r. C-19/20).

Brak podstaw do oddalenia roszczenia na podstawie art. 5 k.c.

81. Sąd nie dopatrzył się jakichkolwiek powodów, by uznać żądanie strony powodowej za nadużycie prawa podmiotowego. Strona powodowa jako konsument ma pełne prawo oczekiwać, że nie będzie stroną umowy nieważnej i odzyska to co na poczet tego rodzaju umowy świadczyła. Strona pozwana zawierając umowę powinna się liczyć z tym, że nie uzyska świadczeń umownych z umowy nieważnej tym bardziej, że jest stroną silniejszą dysponującą znacznym potencjałem doradczym, zarówno na płaszczyźnie finansowej jak i prawnej.

Rozstrzygnięcie Sądu w pkt I wyroku

82. Sąd uznał, że powodowie [OSOBA] w żądaniu ustalenia nieważności umowy w rozumieniu art. 189 k.p.c. Na chwilę obecną są bowiem zobowiązani do spłacania rat kredytu (umowa formalnie obowiązuje), stąd istnieje niepewność co do ważności umowy i w konsekwencji wysokości jego zobowiązania oraz wymagalności.

Rozstrzygnięcie Sądu w pkt II wyroku

83. Mając powyższe na uwadze Sąd uwzględnił roszczenie na podstawie art. 405 w zw. z 410 k.c. Zasądzono to co powodowie [OSOBA] umowy nieważnej w walucie PLN i CHF.

Odsetki

84. Sąd zasądził odsetki od dnia 7 września 2022 r., tj. dnia następnego po dniu udzielenia odpowiedzi przez pozwany [OSOBA] do zapłaty mając na uwadze treść postanowień wyroku Sądu Najwyższego z 28 października 2022 r, sygn. akt II CSKP 898/22.

Zarzut przedawnienia roszczenia

85. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej [OSOBA] przedawnieniu.
86. Sąd oparł się w zakresie tej oceny na uchwale Sądu Najwyższego z 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20 i przyjął, że do zasady termin przedawnienia roszczeń o zwrot nienależnie spełnionych świadczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej (świadomej, wyraźnej i swobodnej) decyzji w tym względzie – a tym momentem jest data złożenia oświadczenia po pouczeniu przez Sąd.

F.          Koszty procesu

87. Strona pozwana przegrała w całości zatem w ocenie Sądu to ją obciążają koszty procesu stosownie do art. 98 k.p.c., a ich szczegółowym obliczeniem zajmie się Referendarz sądowy.

dr [OSOBA]

sędzia sądu okręgowego

Sygn. akt I C 2796/22

Kraków, 3 październik 2023 r.

Sekretariat uprzejmie proszę:

1. odnotować uzasadnienie,

2. odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi strony pozwanej,

3. 14 dni.

[OSOBA]

sędzia sądu okręgowego