7 grudnia 2023
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał korzystne dla kredytobiorców orzeczenie, ponownie potwierdzając swoje zaangażowanie w ochronę praw konsumentów!
Wyrok TSUE z 7 grudnia 2023 r., C-140/22
W wyroku z dnia 7 grudnia 2023 r., TSUE odniósł się do dwóch kluczowych kwestii, które mają znaczenie dla praktyki sądów krajowych:
- Po pierwsze, potwierdził brak konieczności składania przez kredytobiorców oświadczeń o skutkach uznania umowy kredytowej za nieważną.
- Po drugie, jednoznacznie uznał, że banki nie mają podstaw do żądania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału ani waloryzacji udostępnionych środków.
Oświadczenia o skutkach nieważności umowy
Trybunał wskazał, że dyrektywa 93/13 sprzeciwia się wymaganiu od kredytobiorców złożenia przed sądem oświadczenia, w którym konsument potwierdza, że jest świadomy skutków unieważnienia umowy i wyraża na to zgodę. Praktyka ta, stosowana przez niektóre sądy krajowe, była pozornie neutralna, ale w rzeczywistości działała na korzyść banków, ograniczając korzyści finansowe kredytobiorców.
Niektóre sądy uznawały, że dopiero od daty złożenia takiego oświadczenia bank znajdował się w opóźnieniu w spłacie należności, co powodowało, że odsetki ustawowe za opóźnienie naliczano dopiero od tego momentu. W rezultacie kredytobiorcy tracili prawo do naliczania odsetek za lata trwania procesu, co przy aktualnej wysokości odsetek wynoszącej 11,25% w skali roku mogło oznaczać straty sięgające dziesiątek tysięcy złotych.
TSUE jednoznacznie wskazał, że ochrona konsumenta nie może być uzależniona od złożenia takich oświadczeń. Odsetki ustawowe za opóźnienie należy naliczać od momentu wskazanego w wezwaniu do zapłaty skierowanym do banku. To orzeczenie zwiększa szanse kredytobiorców na pełne zrekompensowanie strat od chwili wezwania banku do zapłaty aż do momentu wyegzekwowania należności.
Brak prawa banku do wynagrodzenia za korzystanie z kapitału
Trybunał ponownie podkreślił, że banki nie mogą żądać od konsumentów rekompensaty wykraczającej poza zwrot kapitału oraz zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie. TSUE potwierdził stanowisko zaprezentowane wcześniej w wyroku z 15 czerwca 2023 r. (C-520/21), odrzucając możliwość doliczania wynagrodzenia za korzystanie z kapitału, waloryzacji kapitału czy pomniejszania należności kredytobiorców o hipotetyczne odsetki, które bank mógłby uzyskać z nieważnej umowy.
W praktyce oznacza to, że:
- Kredytobiorcy zachowują prawo do pełnych roszczeń wobec banków bez pomniejszania ich o dodatkowe koszty, które banki próbowały narzucać.
- Banki mogą żądać jedynie zwrotu kapitału udostępnionego w ramach nieważnej umowy oraz odsetek ustawowych za opóźnienie, licząc je od wezwania do zapłaty.
Wyrok ten jest kolejnym ważnym krokiem w kierunku zapewnienia skutecznej ochrony praw konsumentów, eliminując praktyki, które nadmiernie obciążały kredytobiorców i przyznawały nieuzasadnione korzyści finansowe bankom.