W dniu 14 maja 2015 r. zapadło długo oczekiwane orzeczenie z apelacji mBanku od szeroko już komentowanego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie uznającego rację szczecińskich kredytobiorców w sporze z mBankiem na tle prawidłowego określenia roszczeń banku z tytułu umowy kredytu indeksowanego we frankach szwajcarskich. Orzeczenie to jest dla Mocodawców naszej Kancelarii szczególnie istotne, bowiem szczecińscy kredytobiorcy oparli swoje postępowanie na zbieżnych z podnoszonymi przez nas twierdzeniach. Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 14 maja 2015 r. (sygnatura I ACa 16/15) podtrzymał wyrok Sądu Okręgowego z dnia 7 listopada 2014 r. (sygnatura I C 554/14), w którym Sąd I instancji pozbawił wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny, podzielając pogląd kredytobiorców, w świetle którego roszczenie banku wyliczone zostało nieprawidłowo, bowiem oparte zostało o postanowienia abuzywnych w swej istocie klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych) umowy kredytowej we frankach.
Sąd podzielił więc zbieżny z prezentowanym przez nas pogląd, jakoby abuzywny charakter klauzul indeksacyjnych obligował do ich całkowitego pominięcia w trakcie ustalania treści umowy łączącej strony. Takie uznanie implikuje natomiast obok niedopuszczalności prowadzenia egzekucji w oparciu o wystawiony na podstawie takich klauzul bankowy tytuł egzekucyjny, także liczne niewyrażone dotąd prawomocnym orzeczeniem skutki. Prostą bowiem implikacją uznanej przez Sąd Apelacyjny konieczności pominięcia klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych) jest niemożność zastąpienia ich innymi klauzulami, które mogłyby odzwierciedlać zgodną wolę stron w chwili zawarcia umowy, a co za tym idzie, konieczność ustalenia treści umowy kredytowej pominąwszy te klauzule.
Warto zapoznać się z sentencją orzeczenia Sąd Apelacyjnego bowiem znajdują się w niej istotne twierdzenia, na których nasza Kancelaria opiera również składane przeciwko bankom pozwy.
„Zdaniem Sądu jednak należało w niniejszej sprawie stwierdzić abuzywność klauzul zawartych w § 7 ust. 1 i § 11 ust. 4 umowy [kredytowej mBanku], postanowienia te bowiem kształtują prawa i obowiązki konsumenta – kredytobiorcy – w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszając jego interesy. Z pierwszego z przywołanych postanowienia wynika, że kwota kredytu udzielonego powódce w złotych polskich jest przeliczona na franki szwajcarskie według kursu kupna tej waluty określonego na podstawie jej kursu z tabeli kursowej (…) z dnia i godziny uruchomienia kredytu. Z kolei z drugiego z postanowień wynika, że rata kredytu spłacana jest przez klienta w złotych polskich, po uprzednim przeliczeniu raty według kursu sprzedaży franków szwajcarskich z tabeli kursowej(…), obowiązującego na dzień spłaty z godziny 14:50. Jednocześnie, zgodnie z § 11 ust. 2, harmonogram spłaty rat kredytu był sporządzony we frankach szwajcarskich, zatem spłata konkretnej raty w danym dniu wymagała wykonania operacji przeliczenia wyrażonej we frankach raty na złote polskie, zgodnie z postanowieniem § 11 ust. 4 umowy. W ten sposób zatem pozwany przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości rat kredytu waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego poprzez wyznaczanie w tabelach kursowych kursu sprzedaży franka szwajcarskiego. Jednocześnie prawo banku do ustalania kursu waluty w świetle zawartej przez strony umowy nie doznawało żadnych formalnych ograniczeń, w umowie nie wskazano bowiem kryteriów kształtowania kursu. W szczególności postanowienia umowy nie przewidywały, aby aktualny kurs franka szwajcarskiego ustalony przez bank pozostawał w określonej relacji do aktualnego kursu tej waluty ukształtowanego przez rynek walutowy, lub np. w określonej relacji do kursu średniego waluty publikowanego przez NBP (…)
W konsekwencji należało przyjąć, że w umowie stron powódka nie była związana tymi jej postanowieniami, z których wynikała konieczność indeksacji waluty kredytu za pośrednictwem franka szwajcarskiego. Przy tym umowa kredytowa nie była nieważna i w pozostałym zakresie wiązała strony, w doktrynie bowiem zgodnie przyjmuje się, że sankcja wskazana w art. 385 1 k.c. wyłącza możliwość zastosowania art. 58 k.c., w tym również § 3 przywołanego przepisu, który wskazuje iż umowa „upada”, jeżeli bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność prawna nie byłaby dokonana. Skuteczność podniesionego przez stronę powodową zarzutu musiała więc prowadzić do konkluzji, iż na mocy przedmiotowej umowy (oraz w wyniku jej wypowiedzenia) nie była ona zobowiązana do zwrotu na rzecz banku takiej kwoty, jaka wynikała z treści wystawionego bankowego tytułu egzekucyjnego, albowiem postanowienia umowy przewidujące indeksowanie udzielonego kredytu według kursu franka szwajcarskiego zgodnego z tabelą walut ustalaną przez pozwaną, nie wiązały stron.”
Na uwagę zasługuje fakt, że orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, dokładnie odpowiada twierdzeniom na jakich nasza Kancelaria opiera wszystkie powództwa przeciwko bankom, w których kredytobiorcy występują w charakterze konsumentów, co daje nadzieję naszym Mocodawcom na pomyślne rozstrzygnięcia także w ich sprawach.
Wyrokując Sąd Apelacyjny w Szczecinie oparł swoje ustalenia także na dorobku orzeczniczym Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów stwierdzającym niedozwolony charakter klauzul indeksacyjnych stosowanych we wzorcach umów kredytów waloryzowanych (indeksowanych).
Co ciekawe, Sąd Apelacyjny w Szczecinie pomimo uznania argumentacji Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta w Warszawie odnośnie abuzywnego charakteru klauzul waloryzacyjnych wprowadzonych do umów kredytowych mBanku zastrzegł, że orzeczenia zapadłe w postępowaniu abstrakcyjnym o kontrolę wzorca umownego nie wiążą sądu orzekającego w sprawie in concreto.
Odmiennie w tym względnie wypowiedział się wcześniej Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 25.03.2015 r. ( sygnatura I ACa 1195/14), w którym przyjął on, że:
„Biorąc pod uwagę, że rzeczona klauzula zawarta w umowach kredytowych sformułowana została przez tego samego przedsiębiorcę, którego dotyczył wyrok w sprawie XVII AmC 1531/09 Sądu Okręgowego w Warszawie-Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznać należy, że powyższe postanowienie umowne nie wiąże konsumentów-pozwanych, strony umowy są nią związane w pozostałym zakresie. Uznanie wzorca umownego za niedozwolony w ramach kontroli abstrakcyjnej musi stanowić prejudykat dla analogicznego rozstrzygnięcia przeprowadzanego w ramach kontroli incydentalnej, co wynika z art. 385(1) § 1 k.c.”
W efekcie w ostatnim czasie wyrażone zostały przez sądy dwa odmienne poglądy. Według bowiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sądy dokonując kontroli indywidualnej umowy pod kątem niedozwolonych postanowień umownych są związane prawomocnymi orzeczeniami zapadłymi w postępowaniu abstrakcyjnym o kontrolę wzorca umownego, zgodnie zaś z komentowanym orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Sądu orzekające w sprawach indywidualnych tak związane już nie są.
Bez względu jednak na tak sformułowany pogląd Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, oparł się on na rozstrzygnięciach Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, uznając abuzywny charakter klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych), co do istoty więc sprawy wypowiedział się dla kredytobiorców pomyślnie.
To jednak nie niedozwolony charakter klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych) stosowanych przez mBank a także inne banki przesądza o doniosłości komentowanego wyroku, ale wskazane przez Sąd skutki uznania niedozwolonego charakteru, konkretyzujące się w konieczności pominięcia klauzul indeksacyjnych podczas ustalania treści umowy. To bowiem, że klauzule indeksacyjne (waloryzacyjne) mają charakter abuzywny, było już wiadome z bogatego dorobku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, a także skromniejszego ale wciąż istotnego orzecznictwa sądów powszechnych. Skutki ustalenia takiego niedozwolonego charakteru klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych), choć na gruncie teoretycznym wydają się oczywiste, nie były jednak do ogłoszenia komentowanego orzeczenia potwierdzone żadnym prawomocnym orzeczeniem. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie właśnie to zmienił, materializując bogaty dorobek doktryny i orzecznictwa wypracowany w sprawach umów konsumenckich sensu largo w prawomocne orzeczenie odnoszące się wprost do kwestii kredytów indeksowanych do franka szwajcarskiego.
W konsekwencji powyższych ustaleń Sąd Apelacyjny w Szczecinie uznał, że kredyt udzielony przez mBank w złotych polskich, został następnie nieprawidłowo - a więc bezskutecznie - przeliczony na franki szwajcarskie jak również następnie nieprawidłowo i bezskutecznie przeliczony na złote co konieczne było dla potrzeb wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego przez bank. W konsekwencji zaś bank nieprawidłowo określił wysokość swoich roszczeń, jak również nieprawidłowo wystawił tytuł egzekucyjny, który pozbawiony powinien wobec tego zostać wykonalności.
Sąd, co wynika z powyższych nie zakwestionował też pozostałych postanowień umownych, w tym wysokości stóp procentowych obowiązujących w trakcie trwania umowy, a opartych na wskaźniku LIBOR.
W komentowanym prawomocnym wyroku, Sąd podzielił więc wszystkie istotne dla prowadzonych przez naszą kancelarię spraw twierdzenia, zarówno odnośnie abuzywności klauzul indeksacyjnych (waloryzacyjnych), jak również, co szczególnie doniosłe, skutków uznania niedozwolonego charakteru takich klauzul.
Warto też wspomnieć, że choć Sąd orzekał w sprawie z powództwa przeciwegzekucyjnego, wskazane wyżej ustalenia Sądu właściwe są także dla innych spraw opierających się o te same merytorycznie twierdzenia, w tym licznych już spraw o zapłatę przeciwko bankom.
komentuje: Piotr Pieczara,Pełnomocnik Kancelarii Themi
TAGI: frank szwajcarski, franki, kredyt we frankach, kredyt denominowany we frankach, kredyt indeksowany do franka, kredyt we frankach pozew przeciwko bankom, kredyt we frankach BTE, kredyt we frankach powództwo przeciwegekucyjne, kredyt we frankach pozew o zapłatę, kredyt we frankach klauzule indeksacyjne, kredyt we frankach unieważnienie umowy