27 grudnia 2024
W 2024 roku nastąpiło wiele istotnych wydarzeń, które znacząco wpłynęły na sytuację osób posiadających kredyty powiązane z walutami obcymi.
Jednolitość orzecznictwa w sprawach frankowych
Rok 2024 przyniósł dalsze ujednolicenie orzecznictwa w sprawach dotyczących kredytów z klauzulami abuzywnymi. Sąd Najwyższy w uchwale z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22) potwierdził, że umowy zawierające nieuczciwe postanowienia odnoszące się do mechanizmów przeliczeniowych są nieważne. W konsekwencji strony są zobowiązane do wzajemnego zwrotu świadczeń wynikających z wykonania takich umów.
Rozwój praktyki orzeczniczej w sprawach kredytów frankowych
W 2024 roku dominującą praktyką sądów było uznawanie nieważności umów kredytowych. W prowadzonych przez nas sprawach, w tym roku wszystkie wyroki sądów apelacyjnych uznały umowy za nieważne, a żadne z orzeczeń nie było niekorzystne dla konsumentów.
Odsetki za opóźnienie i zarzut zatrzymania
Zgodnie z wyrokami TSUE z grudnia 2023 r. (C-140/22, C-28/22), odsetki za opóźnienie zasądzane są od momentu upływu terminu wskazanego w wezwaniu przedsądowym. Sąd Najwyższy w uchwale z 19 czerwca 2024 r. (III CZP 31/23) wyeliminował stosowanie zarzutu zatrzymania, co oznacza, że banki nie mogą już uzależniać wypłaty zasądzonych kwot od zwrotu przez kredytobiorcę wypłaconego kapitału.
Rozbieżności w sądach pierwszej instancji
Choć w sądach drugiej instancji praktyka jest już jednolita, w sądach pierwszej instancji wciąż zdarzają się orzeczenia odbiegające od ugruntowanej linii orzeczniczej. Orzeczenia te są jednak konsekwentnie zmieniane w sądach apelacyjnych.
Ugody z bankami
W 2024 roku banki przeprowadziły akcję nakłaniania kredytobiorców do zawierania ugód. Propozycje ugodowe banków stają się coraz korzystniejsze, zwłaszcza w trakcie postępowań sądowych. Jednak wciąż znacząco odbiegają od korzyści wynikających z unieważnienia umowy. W sprawach kredytów spłaconych w całości lub tam gdzie kapitał jest istotnie nadpłacony, powstaje też problem opodatkowania podatkiem dochodowym zwracanych przez banki kwot.
Postępowania banków i cofanie pozwów
Po wydaniu postanowienia TSUE z 12 stycznia 2024 r. (C-488/23), które wykluczyło możliwość waloryzacji kwot roszczeń wskaźnikiem inflacji, większość banków zaczęła wycofywać powództwa dotyczące dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Obecnie większość banków domaga się wyłącznie zwrotu wypłaconego kapitału.
Czas trwania postępowań sądowych
Postępowania w sądach pierwszej instancji w apelacji krakowskiej, wrocławskiej czy katowickiej, trwają średnio 1-2 lata, a w drugiej instancji również 1 - 2 lata. Najgorzej jest w apelacji warszawskiej, gdzie sprawy w pierwszej instancji trwają średnio 3 – 5 lat, a w drugiej co najmniej 2 lata.
Podsumowanie
Rok 2024 umocnił pozycję kredytobiorców w sporach z bankami, wprowadzając większą przewidywalność i jednolitość orzeczeń sądowych. Banki coraz częściej skłaniają się do zawierania ugód, choć propozycje te wciąż pozostają mniej korzystne niż wyroki unieważniające umowy. Dalsze zmiany w przepisach, np. zwiększenie kosztów przegranej dla banków, mogłyby przyspieszyć procesy sądowe i zniechęcić banki do przedłużania postępowań.