Sygn. akt IC 116/20
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 września 2020 roku
Sąd Okręgowy w Elblągu Wydział I Cywilny w składzie następującym:
Przewodniczący: SSO Tomasz Weiert Protokolant: st. sekr. sądowy Anna Bancerz
po rozpoznaniu w dniu 14 września 2020 r. w Elblągu na rozprawie sprawy z powództwa
przeciwko Santander Bank Polska S.A. z siedzibą w Warszawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności
- pozbawia w całości w stosunku do powódki wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 24 września 2015 r. nr
wystawiony przez poprzednika prawnego pozwanego Bank Zachodni WBK S.A. z siedzibą we Wrocławiu, zaopatrzony w klauzulę wykonalności nadaną postanowieniem referendarza Sądowego Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 13 października 2015 r., sygn.. akt: X Co 1415/15,
- ustala, że koszty procesu będą szczegółowo rozliczone przez referendarza sądowego według zasady ich stosunkowego rozdzielenia, przy założeniu, że powódka wygrała proces w 100 %.
Sygn. akt IC 116/20
Uzasadnienie
wniosła o pozbawienie wykonalności tytułu
wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr wystawionego przez wierzyciela Bank Zachodni WBK S.A. z siedzibą we Wrocławiu, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, nadaną postanowieniem Referendarza Sądowego Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 13 października 2015 r., sygn. akt X Co 1415/15. Nadto domagała się zasądzenia od pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Uzasadniając żądanie powódka wskazała, że w dniu wystawienia w/w tytułu objęta nim należność nie była wymagalna. Pozwany bank nie miał podstaw, aby wypowiedzieć jej umowę kredytu, gdyż nigdy nie zalegała ona z płatnościami rat. Zdaniem powódki pozwany bezpodstawnie naliczał jej zbyt wysokie raty, stosując niedozwolone (abuzywne) klauzule zawarte w postanowieniach § 2, § 4 pkt 1 a, § 9 pkt 2, § 11 pkt 7, § 11 a pkt 3 i 4 umowy kredytowej zawartej przez strony w dniu 11 lipca 2008 r. Powódka wyjaśniła, że w postanowieniach § 2, § 4 pkt 1 a, § 9 pkt 2 umowy pozwany przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości salda kredytu waloryzowanego kursem franka szwajcarskiego poprzez wyznaczanie w tabelach kursów kupna i sprzedaży tej waluty. Dotyczyło to tak uruchomienia kredytu, jak i jego późniejszej spłaty. W umowie nie wskazano żadnych kryteriów kształtowania kursu. Tym sposobem pozwany zapewnił sobie możliwość uzyskania znaczących korzyści finansowych stanowiących dla powódki dodatkowe koszty kredytu, których oszacowanie nie jest możliwe. Powódka podkreśliła, że czynniki obiektywne, a zatem sprawdzalne z punktu widzenia konsumenta, jak w szczególności wysokość rynkowych kursów wymiany franka szwajcarskiego, tylko częściowo wpływają na ostateczny koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, skoro kurs sprzedaży waluty obcej określony w tabeli kursowej zawiera marżę kupna lub sprzedaży, która to wartość zależna jest wyłącznie od woli pozwanego. W ocenie powódki postanowienia te znacząco niekorzystnie kształtują sytuację ekonomiczną
konsumenta, prowadząc do rażącego uprzywilejowania pozwanego w stosunku prawnym oraz do ukształtowania praw konsumentów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Wskazane postanowienia należy uznać za niedozwolone ( w rozumieniu art. 3851 k.c. ) w całości. W postanowieniach § 11 a pkt 3 i 4 umowy przewidziano natomiast obniżenie podwyższonego oprocentowania do czasu przedłożenia odpisu z księgi wieczystej zawierającego prawomocny wpis hipoteki, która stanowiła zabezpieczenie spłaty kredytu. Zdaniem powódki, nieuzasadnione oraz pozbawione elementu ekwiwalentności i proporcjonalności świadczeń jest pobieranie przez pozwanego dodatkowych korzyści finansowych w postaci podwyższonego oprocentowania po uprawomocnieniu się wpisu hipoteki do księgi wieczystej, tj. od momentu gdy ustaje ryzyko związane z brakiem zabezpieczenia hipotecznego kredytu. Wskazane postanowienie należy uznać za niedozwolone (w rozumieniu art. 3851 § 1 k.c.) w części, w której powoduje dysproporcję pomiędzy okresem podwyższonego ryzyka związanego z brakiem zabezpieczenia hipotecznego, a okresem za który pozwany zastrzega podwyższone oprocentowanie. Powódka argumentowała, że skuteczność podniesionych wyżej zarzutów musi prowadzić do konkluzji, że na mocy umowy (oraz w wyniku ewentualnego wypowiedzenia) nie była ona zobowiązana do zwrotu na rzecz pozwanego takiej kwoty, jaka wynika z treści wystawionego bankowego tytułu egzekucyjnego. Postanowienia umowne, w szczególności te, które przewidywały waloryzację udzielonego kredytu według kursu franka szwajcarskiego zgodnie z tabelą walut ustalaną przez pozwanego nie wiązały powódki. Zdaniem powódki, wyliczenie wielkości spłaconego przez nią kredytu powinno zostać poprzedzone wyliczeniem wysokości rat kredytowych, do których uiszczania była zobowiązana na podstawie umowy, z pominięciem postanowień abuzywnych. Według koncepcji powódki należy uznać, że bank udzielił jej kredytu zlotowego, oprocentowanego według zasad określonych w umowie. Nie ma możliwości zastąpienia klauzuli waloryzacyjnej innymi klauzulami, które mogłyby odzwierciedlać zgodną wolę stron w chwili zawarcia umowy. Brak jest ponadto jakichkolwiek przepisów dyspozytywnych, które mogłyby zastąpić te postanowienia. W ocenie powódki stwierdzić należy, że do samej waloryzacji kredytu nigdy nie doszło.
Pozwany Bank Zachodni WBK Spółka Akcyjna z siedzibą we Wrocławiu wniósł o oddalenia powództwa w całości i zasądzenie od powódki kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał pozwany Bank, że zarzuty przedstawione przez powódkę nie są słuszne, miał podstawy do wypowiedzenia umowy kredytu ze względu na zaległości w płatności rat kredytu, co w konsekwencji uprawniało go do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.
W pierwszej kolejności pozwany, powołując się na stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie IV CSK 352/14, podniósł, że żądanie powódki przekształcenia kredytu waloryzowanego w kredyt złotowy jest bezzasadne, a nadto, że kontrola postanowień odsyłających do Tabel kursów pod względem abuzywności jest niedopuszczalna. Przepisy tzw. ustawy antyspreadowej z dnia 29 lipca 2011 r. , która weszła w życie w dniu 26 sierpnia 2011 r. przyznają kredytobiorcom inne uprawnienia. Po dniu 26 sierpnia 2011 r. klient ma prawo bezkosztowo spłacać kredyt bezpośrednio w walucie oraz żądać od banku zmiany umowy przez określenie zasad ustalania kursów walut, natomiast za okres przed 26 sierpnia 2011 r. można dokonać jedynie oceny prawidłowości zastosowanych przez bank kursów. Skutkiem ewentualnego uznania kwestionowanych postanowień za niedozwolone byłaby jedynie nieskuteczność odesłania do kursów obowiązujących w banku, co skutkowałoby koniecznością ustalenia jaki inny kurs walutowy zastosować. W ocenie pozwanego kwestionowane przez powódkę klauzule nie mają jednak charakteru abuzywnego. Nie została spełniona przesłanka naruszenia dobrych obyczajów, gdyż bezpodstawny jest zarzut powódki, iż nie została ona w sposób dostateczny poinformowana o ryzyku wynikającym ze zmiany kursów walut. Nie doszło również do rażącego naruszenia interesu konsumenta. Po stronie powódki zmaterializowało się ryzyko kursowe, jednakże lyzyko to jest immanentną cechą umowy o kredyt denominowany i mieści się w ryzyku kontraktowym normalnym dla tego typu umów. Z ryzyka tego powódka zdawała sobie sprawę. Zdaniem pozwanego, powódka z braku opisania w umowie kredytowej zasad ustalania kursów czyni pretekst do podważenia waloryzacji w ogóle. Innymi słowy, wskazując na brak opisania zasad ustalania kursów powódka nie dąży do podważenia samego spreadu walutowego, lecz żąda, by jej kredyt był uznany za złotówkowy, wolny od ryzyka kursowego. Niezależnie od tego podniesiono, że postanowienia umowy kredytowej dotyczące indeksacji zostały indywidualnie uzgodnione, gdyż kredytobiorcy, występując o kredyt w walucie CHF sami dokonali tego wyboru. Dalej pozwany wskazał na ograniczone działanie prawomocności wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone wyłącznie do pozwanego podmiotu. Odnosząc się do zarzutu powódki dotyczącego postanowień zawartych w § 11 a ust. 2-4 umowy kredytu pozwany wskazał, że obowiązek dostarczenia do banku dowodu uprawomocnienia się wpisu hipoteki mieści się w zakresie obowiązku należytej staranności oraz współdziałania przy wykonywaniu umowy, ogólnie wymaganego w stosunkach danego rodzaju ( art. 355 § 1 k.c. oraz art. 354 k.c.). Podwyższona marża była następstwem, z jednej strony, odniesionej przez powódkę korzyści polegającej na szybszym uruchomieniu kredytu, a z drugiej strony - ponoszonego w związku z tym faktem ryzyka banku. Gdyby nawet zgodzić się z argumentacją powódki, to nie mogłaby ona domagać się zwrotu w zakresie, w jakim podwyższona marża stosowana była przed uprawomocnieniem się hipoteki. Ponadto wskazano, że roszczenie to dotyczy zwrotu nadpłaconych rat kapitałowo - odsetkowych. Odsetki są świadczeniem okresowym. W konsekwencji roszczenie powódki przedawniło się po upływie 3 lat od dnia zapłaty każdej raty kapitałowo - odsetkowej w stosunku do której zastosowano podwyższone oprocentowanie - przed przekazaniem informacji o wpisie hipoteki.
Sąd Okręgowy w Elblągu w dniu 17 listopada 2015 r. wydał wyrok na mocy, którego oddalił powództwo i odstąpił od obciążenia powódki kosztami procesu.
Apelację od tego wyroku wniosła powódka i w dniu 08 sierpnia 2018 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił wyrok do ponownego rozpoznania.
Po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 1 marca 2019 r. w sprawie I C 314/ 18 pozbawił w całości w stosunku do powódki wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny z
dnia 24 września 2015 r. nr wystawiony przez poprzednika
prawnego pozwanego Bank Zachodni WBK S.A. we Wrocławiu, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, nadaną postanowieniem Referendarza Sądowego
Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 13 października 2015 r., sygn. akt X Co
1415/15.
Apelację od tego wyroku wniósł pozwany. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z dnia 28 listopada 2019 r. uchylił wyrok do ponownego rozpoznania.
Sąd Apelacyjny wyraził ocenę prawną zgłoszonego żądania. Mianowicie Sąd uznał, że w okolicznościach przedmiotowej sprawy mamy do czynienia z kredytem udzielonym w złotych polskich indeksowanym do waluty obcej. Wskazał dalej, że skoro po wyeliminowaniu z niej postanowień regulujących niedozwoloną klauzulę indeksacyjną umowa ta może być uznana za ważną , gdyż zawiera wszystkie elementy konieczne dla określenia wiążącego strony stosunku prawnego, w szczególności kwotę kredytu w złotych, okres kredytowania, terminy spłaty i wysokość oprocentowania. Sąd Apelacyjny stwierdził nadto, że należy zbadać czy kwestionowane przez powódkę postanowienia § 11 pkt. 7 i § 11 a pkt. 3 i 4 umowy mają także charakter abuzywny.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 11 lipca 2008 r. powódka wraz ze swoim
ówczesnym mężem zawarli z poprzednikiem
prawnym pozwanego - Kredyt Bankiem Spółką Akcyjną z siedzibą w Warszawie umowę kredytu na cele mieszkaniowe EKSTRALOKUM nr I
Na podstawie umowy kredytobiorcom został udzielony kredyt w kwocie 162.000 zł denominowanego (waloryzowanego) w walucie CHF (frank szwajcarski), na okres 360 miesięcy do dnia 20 lipca 2038 r. na zasadach określonych w umowie i Ogólnych Warunkach Kredytów Mieszkaniowych. (§ 2 ust. 1).
Zgodnie z postanowieniami umowy, kwota kredytu denominowanego (waloryzowanego) w CHF lub transzy kredytu miała zostać określona według kursu kupna dewiz dla wyżej wymienionej waluty zgodnie z „Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu lub transzy kredytu (§ 2 ust. 2). O wysokości wykorzystanego kredytu denominowanego ( waloryzowanego) wyrażonej w walucie CHF, wysokości odsetek w okresie karencji oraz wysokości rat kapitałowo - odsetkowych w wyżej wymienionej walucie Bank miał poinformować kredytobiorcę w terminie 7 dni od dnia całkowitego wykorzystania kredytu na zasadach określonych w OWKM ( § 2 ust. 3). Przewidziano, że kredyt wykorzystywany jest w złotych, przy jednoczesnym przeliczeniu kwoty kredytu według kursu kupna dewiz dla CHF zgodnie z ,,Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu wykorzystania kredytu. ( § 4 ust. 1 a)
W umowie ustalono też, że po okresie wykorzystania kredytu kredytobiorca zobowiązuje się do spłaty kredytu wraz z odsetkami w 360 ratach miesięcznych w dniu 20 każdego miesiąca, począwszy od 20 sierpnia 2008 r. Wysokość rat kapitałowych określona jest w CHF. Spłata rat kapitałowo - odsetkowych dokonywana jest w złotych po uprzednim przeliczeniu rat kapitałowo - odsetkowych według kursu sprzedaży dewiz dla CHF zgodnie z ,,Tabelą kursów” obowiązującą w Banku w dniu spłaty. Wysokość rat kapitałowo - odsetkowych w złotych zależy od wysokości kursu sprzedaży dewiz dla CHF obowiązującego w Banku w dniu spłaty, a tym samym zmiana wysokości w/w kursu waluty ma wpływ na ostateczną wysokość spłaconego przez kredytobiorcę kredytu (§ 9 ust. 2 umowy).
W § 8 umowy strony przewidziały, że oprocentowanie (stopa procentowa) kredytu w całym okresie kredytowania jest zmienne i stanowi sumę zmiennej stawki odniesienia oraz stałej marży Banku w wysokości 2,40 punktów procentowych, z zastrzeżeniem ustępu 6 oraz z zastrzeżeniem zmiany marży Banku na podstawie § 11 a umowy.
W § 11 a ust. 1 umowy wskazane zostało, że wysokość marży Banku ustalonej dla kredytu zgodnie z obowiązującymi w Banku zasadami dotyczącymi oprocentowania, zwanej dalej marżą standardową wynosi 1,40 punktów procentowych. Marża, o której mowa w § 8 ust. 1 Umowy, stanowiąca składnik stopy procentowej została ustalona w oparciu o marżę standardową, z uwzględnieniem postanowień ustępu 2 ( § 11 a ust. 1).
Zgodnie z ust. 2 § 11 a umowy, standardowa marża Banku została podwyższona o 1,00 punkt procentowy w związku z uruchomieniem przez
Bank kredytu przed uprawomocnieniem się wpisu hipoteki na nieruchomości/ograniczonym prawie rzeczowym stanowiącej/ym zabezpieczenie kredytu udzielonego na podstawie umowy ( § 11 a pkt 2). Podwyższona wysokość marży, o której mowa w ust. 2 miała zostać zniesiona w terminie 30 dni od dnia przedłożenia w Banku przez Kredytobiorcę odpisu z księgi wieczystej nieruchomości/ograniczonego prawa rzeczowego stanowiącej/stanowiącego przedmiot zabezpieczenia kredytu,
potwierdzającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku (§ 11 a pkt 3). Zmiana wysokości odsetek wynikająca ze zmiany marży Banku miała zostać uwzględniona najpóźniej w najbliższym terminie płatności odsetek bądź raty kapitałowo - odsetkowej przypadającym po upływie 30 dni od przedłożenia w Banku odpisu z księgi wieczystej. Zmiana wysokości marży nie wymagała zawarcia aneksu do umowy (§ 11 a ust. 4 umowy).
W § 6 umowy zastrzeżono, że bank pobiera od Kredytobiorcy prowizję za udzielenie kredytu nie później niż w momencie uruchomienia kredytu w wysokości 0,00 zł, co stanowi 0,00 % kwoty przyznanego kredytu, określonej w § 2. Ust. 2 § 6 umowy stanowi, że bank pobiera od Kredytobiorcy prowizję w wysokości 1.382,50 zł tytułu ryzyka udzielenia kredytu z brakującą wartością zabezpieczenia. Prowizja jest pobierana nie później niż w momencie uruchomienia kredytu. Wysokość prowizji stanowi 3,50 % kwoty kredytu w wysokości 39.500 złotych, która nie znajduje pokrycia w wymaganej przez bank wartości zabezpieczenia w postaci hipoteki na nieruchomości. Integralną częścią przedmiotowej umowy kredytu na cele mieszkaniowe stanowiły ,,Ogólne warunki kredytowania w zakresie udzielania kredytów na cele mieszkaniowe oraz kredytów i pożyczek hipotecznych w Kredyt Banku S.A.”.
(dowód: umowa z dnia 11 lipca 2008 r. wraz OWKM k. 15 - 19)
W imieniu Banku rozmowy z powódką i jej mężem prowadził pracownik tego Banku Przy zawarciu tej umowy kredytodawca posłużył
się wzorcem umowy, który nie podlegał indywidualnym negocjacjom. Powódka wiedziała o konsekwencjach, jakie łączą się z zawarciem umowy o treści wzorca, jaki jej zaproponowano. Małżonkowie we własnym zakresie
dokonywali wyliczeń, opieranych na informacjach uzyskanych od znajomych i z banku, dotyczących wysokości zadłużenia na wypadek wzrostu kursu franka szwajcarskiego do złotego. Zaciągnięcie zobowiązania kredytowego w złotych polskich denominowanych do waluty szwajcarskiej było w tamtym czasie korzystniejsze z punktu widzenia wysokości rat kredytu i to przesądziło o zawarciu umowy.
(dowód: zeznania świadka złożone na
rozprawie w dniu 7 kwietnia 2016 r. k. 383 - 384, nagranie rozprawy- płyta CD k. 385; zeznania świadka złożone podczas rozprawy z dnia
18 sierpnia 2016 r. k. 530 - 530 v., częściowo przesłuchanie powódki
w charakterze strony k. 531 - 531 v , 929v-930)
Pozwany Santander Bank Polska S.A. w Warszawie jest następcą prawnym Kredyt Banku S.A. z siedzibą w Warszawie.
(bezsporne)
W 2010 r. pojawiły się pierwsze problemy z terminową spłatą rat kredytu przez powódkę i jej męża. Nieterminowa spłata przez kredytobiorców kredytu miała miejsce również na późniejszym etapie wykonywania umowy. W związku z powyższym pismami z dnia 13 stycznia 2015 r. pozwany bank wezwał ostatecznie kredytobiorców do zapłaty występującego wówczas zadłużenia, wskazując, że jego łączna wysokość w tym dniu wyniosła 604,09 CHF, w tym: zobowiązanie z tytułu przeterminowanego kapitału 428,16 CHF, zobowiązanie z tytułu przeterminowanych odsetek 171,25 CHF, zobowiązanie z tytułu odsetek karnych - 4,68 CHF. Wskazano jednocześnie, że brak spłaty w terminie do dnia 20 stycznia 2015 r. spowoduje wypowiedzenie umowy i żądanie natychmiastowej spłaty całej należności Banku.
W piśmie z dnia 13 marca 2015 r. pozwany Bank wypowiedział opisaną wyżej umowę i wezwał powódkę do spłaty całej wierzytelności w ciągu 30 dni od otrzymania pisma. Jednocześnie wskazano, że zadłużenie powódki według stanu na dzień 13 marca 2015 r. wynosi 70.445,70 CHF, w tym z tytułu nie przeterminowanego kapitału 69.570,39 CHF, z tytułu nie przeterminowanych odsetek 22,87 CHF, z tytułu przeterminowanego kapitału 624,53 CHF, z tytułu przeterminowanych odsetek 222,57 CHF, z tytułu karnych odsetek 4,47
CHF, z tytułu kosztów pism wysyłanych w sprawie zadłużenia przeterminowanego 0,87 CHF. Zaznaczono, że zadłużenie to wzrasta każdego dnia o odsetki wysokości określonej w umowie.
Pismem z dnia 15 maja 2015 r. pozwany Bank wezwał powódkę do zapłaty zadłużenia wynikającego z umowy kredytu w nieprzekraczalnym terminie do dnia 29 maja 2015 r. W piśmie z dnia 22 lipca 2015 r. powódka zwróciła się z prośbą o wycofanie wypowiedzenia umowy kredytowej i przywrócenie warunków kredytu denominowanego. Prośba powódki została rozpatrzona negatywnie.
(dowód: wyciąg z rachunku kredytowego powódki w walucie CH k. 207 - 213, zaświadczenie o spłatach dokonywanych przez kredytobiorców k. 237 - 238, pisma z dnia 13 stycznia 2015 r. k. 243, 243 v, wypowiedzenie umowy z dnia 13 marca 2015 r. k. 21, 244 , dowód nadania k. 245, pismo z dnia 15 maja 2015 r. k. 22, k. 247 -248, pismo z dnia 22 lipca 2015 r. k. 24 - 27, pismo z dnia 17 sierpnia 2015 r. k. 28 - 28 v., pismo z dnia 28 sierpnia 2015 r. k. 29)
W dniu 24 września 2015 r. Bank Zachodni WBK S.A. we Wrocławiu wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nrprzeciwko
oraz na łączną kwotę 285.660,63 PLN
wraz z odsetkami od kwoty kapitału 275.125,68 PLN liczonymi według zmiennej stopy procentowej w wysokości czterokrotności stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP, która na dzień sporządzenia tytułu egzekucyjnego wynosiła 10 % w stosunku rocznym oraz z odsetkami od kwoty 237,23 PLN liczonych według ustawowej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia bankowego tytułu egzekucyjnego wynosiła 8% w stosunku rocznym.
Postanowieniem z dnia 23 października 2015 r. w sprawie XCo 1415/15 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Elblągu nadał klauzulę wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nr z dnia 24 września
2015 r. wystawionemu przez Bank Zachodni WBK S.A. we Wrocławiu, na podstawie którego dłużnicy
zobowiązani są zapłacić solidarnie na rzecz wierzyciela kwotę 285.660,63 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w stosunku rocznym, liczonymi od kwoty 275.125,68 zł od dnia 24 września 2015 r. do dnia zapłaty oraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od kwoty 237,23 zł od dnia 24 września 2015 r. do dnia zapłaty, a nadto zasądził od dłużników na rzecz wierzyciela kwotę 67 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Na podstawie opisanego wyżej tytułu wykonawczego pozwany złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Elblągu wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko oraz
Pismem z dnia 8 grudnia 2015 r. komornik zawiadomił powódkę o wszczęciu przeciwko niej egzekucji w sprawie Km 2902/15.
(dowód: bankowy tytuł egzekucyjny z dnia 24 września 2015 r., k. 35, postanowienie z dnia 13 października 2015 r., k. 34, przedegzekucyjne wezwanie do zapłaty, k. 29 v., skarga na postanowienie referendarza sądowego, k. 30 -31, zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, k. 32 - 33)
Przy założeniu, że powódce udzielono kredytu w wysokości 162.000 zł z oprocentowaniem wyrażonym według stawki LIBOR określonych w umowie przy przyjęciu okresu 360 miesięcy kredytowania, comiesięcznego terminu spłaty rat i wysokości rat zapłaconych, na dzień 13 stycznia 2015 r., 13 marca 2015 r. i 24 września 2015 r. powódka nie miałaby wymagalnych zadłużeń, (bezsporne, okoliczność przyznana przez pozwanego: pismo k. 1255 i k.
1325)
Sąd zważył co następuje:
Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.
Sąd dokonał ustaleń faktycznych na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, których prawdziwości i autentyczności nie kwestionowano. Za wiarygodne uznane zostały zeznania powódki i świadków w zakresie niezbędnym do poczynienia ustaleń faktycznych.
Przedmiotem żądania pozwu w tej sprawie jest pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego zaopatrzonego przez sąd w klauzulę wykonalności. Powódka uzasadniała żądanie pozwu normą art. 840 § 1 k.p.c., zgodnie z którą dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu. Zgodnie z przywołanym wyżej przepisem dłużnik może wytoczyć powództwo w celu pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności, jeżeli przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, przez co w doktrynie rozumie się zaprzeczenie przez dłużnika obowiązkowi spełnienia na rzecz wierzyciela świadczenia objętego tytułem egzekucyjnym. Nie budzi wątpliwości dopuszczalność wytoczenia takiego powództwa przez dłużnika przeciwko bankowi. Powódka zaprzeczyła zdarzeniu, na którym oparto wydanie klauzuli wykonalności tj. twierdziła, że nie było podstaw do wystawienia przeciwko niej bankowego tytułu egzekucyjnego bowiem nie zaszły uprzednio przesłanki do wypowiedzenia jej umowy kredytu, gdyż w dacie złożenia oświadczenia banku o wypowiedzeniu tej umowy nie istniało jej wymagalne zadłużenie wobec banku.
Należy wskazać, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z kredytem indeksowanym do obcej waluty tj. franka szwajcarskiego. Kredyt został bowiem udzielony powódce w złotych, przy czym został przeliczony w dniu jego wykorzystania według kursu kupna dewiz dla franka szwajcarskiego (§4 umowy kredyty), nadto spłata rat była dokonywana w złotych po uprzednim ich przeliczeniu według kursu sprzedaży dewiz dla franka szwajcarskiego (§ 9 umowy kredytu). Taki typ kredytu różni się od kredytu denominowanego w walucie obcej, a więc takiego, który udzielany jest w walucie obcej, tzn. jego wartość jest określona w walucie obcej. Wyjaśnienie to jest konieczne bowiem pozwany w umowie kredytu zawartej z powódką wskazał, że strony zawierają umowę kredytu denominowanego / waloryzowanego/ w walucie CHF, podczas, gdy faktycznie mamy tu do czynienia z kredytem indeksowanym do tej waluty, co ma znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.
Powódka podnosiła zarzut zawarcia w postanowieniach umowy klauzul o charakterze niedozwolonym, które przewidywały obowiązek spłaty kredytu w walucie obcej, według kursu franka szwajcarskiego ustalonego przez pozwanego w tabelach kursach, nie precyzując żadnych kryteriów kształtowania tego kursu, a nadto postanowienia te przewidywały pobieranie przez pozwanego podwyższonego oprocentowania jeszcze po uprawomocnieniu się wpisu hipoteki na rzecz banku do księgi wieczystej, tj. od momentu gdy ustaje ryzyko związane z brakiem zabezpieczenia hipotecznego kredytu.
Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia z 28 listopada 2019 r. zawarł ocenę prawną i, zdaniem Sądu Okręgowego w Elblągu, to ona, jest wiążąca w przedmiotowej sprawie zarówno dla Sądu I instancji, jak i Sądu II instancji. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wyeliminowanie klauzuli indeksacyjnej, w okolicznościach tej sprawy pozwala na uznanie pozostałych jej postanowień za obowiązujące, zgodnie z art. 3851 § 2 k.c. W
okolicznościach tej sprawy mamy do czynienia z kredytem udzielonym w złotych polskich indeksowanym do waluty obcej. Eliminacja klauzuli indeksacyjnej skutkuje zatem uznaniem, że wartość świadczenia powinna być określona w złotych polskich. Przyjęcie takiej oceny nie prowadzi zaś do zmiany charakteru stosunku prawnego łączącego strony. Nadal bowiem mamy do czynienia z umową kredytu oprocentowanego (por. m.in. wyrok SN z 4 kwietnia 2019 roku III CSK 159/17 LEX nr 2642144; wyrok SN z 9 maja 2019 roku I CSK 242/18 LEX nr 2690299; wyrok SN z 29 października 2019 roku IV CSK 309/18 LEX nr 2732285).
Uznał Sąd Apelacyjny także, że skoro w okolicznościach tej sprawy jako niedozwolona została wyeliminowana klauzula indeksacyjna rozważeniu podlega kwestia oprocentowania udzielonego powódce kredytu w złotych. Brak jest bowiem jakichkolwiek podstaw by uznać, że w zaistniałej sytuacji kredyt w ogóle nie podlega oprocentowaniu. W umowie kredytu strony przewidziały oprocentowanie w odniesieniu do stawki LIBOR 3- miesięczny (§ 8). W judykaturze wyrażono zapatrywanie, że w takiej sytuacji kredyt oprocentowany jest w dalszym ciągu według stawek LIBOR, mimo że z umowy wyeliminowane zostaje wszelkie powiązanie wysokości świadczeń z walutą inną niż polska. Nie wydaje się przy tym, aby wyciągnięty tu wniosek o konieczności stosowania oprocentowania wyrażonego według stawek LIBOR stanowił zbyt surową sankcję dla Banku stosującego niedozwolone postanowienia umowne. Oznacza to jedynie tyle, że kredyt oprocentowany będzie według stawki niższej niż byłby najprawdopodobniej oprocentowany kredyt udzielony w złotych i niezawierający klauzul walutowych. Z punktu widzenia banku pozostawienie dotychczasowego oprocentowania pełni funkcję tzw. penalty default, a zatem klauzuli odstraszającej kredytodawcę od stosowania w przyszłości niedozwolonych postanowień umownych, (por. m.in. wyrok SN z 4 kwietnia 2019 roku III CSK 159/17 LEX nr 2642144; wyrok SN z 9 maja 2019 roku I CSK 242/18 LEX nr 2690299; wyrok SN z 29 października 2019 roku IV CSK 309/18 LEX nr 2732285). Sąd Apelacyjny podzielił ten pogląd uznając, że ma on zastosowanie także w okolicznościach tej sprawy. Konsekwencją powyższej oceny jest uznanie, że powódce udzielono kredytu zlotowego, który winien być spłacany w złotych w terminach przewidzianych w umowie i z zastosowaniem określonego tam oprocentowania.
Żądanie powódki jest oparte na twierdzeniu, że w dacie wypowiedzenia umowy kredytu i wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego nie istniało jej wymagalne zobowiązanie wobec banku. Z niekwestionowanych ustaleń wynika, że powódka spłacała przez parę lat kredyt w ratach, których wysokość była ustalana według klauzuli indeksacyjnej naruszającej jej interes. Prowadzi to do wniosku, że w dacie wypowiedzenia jej umowy kredytu na pewno wyliczona przez pozwanego na tę chwilę kwota jej zadłużenia nie odpowiada faktycznemu zadłużeniu, o ile w ogóle ono wówczas istniało. W ocenie Sądu Apelacyjnego prawidłowe ustalenie w jakiej wysokości powódka winna spłacać kredyt, a zatem jak kształtowała się wysokość poszczególnych rat, w jakiej wysokości spłata została dokonana, a w konsekwencji czy w dacie wypowiedzenia istniało wymagalne zadłużenie powódki, a jeśli tak to w jakiej wysokości, jeżeli zaś zadłużenie istniało, to jaka była jego wysokość na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego, wymaga przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego z urzędu.
Powyższymi wskazaniami Sąd Okręgowy ponownie rozpatrując niniejszą sprawę był związany. W pierwszej jednak kolejności zobowiązano stronę pozwaną do wskazania, czy powódka na dzień 13 stycznia 2015 r. (data wezwania do zapłaty) oraz na dzień 13 marca 2015 r. (data wypowiedzenia umowy) miałaby wymagalne zadłużenie, przyjmując, że udzielono jej kredytu w wysokości 162.000 zł, z oprocentowaniem wyrażonym według stawek LIBOR określonych w umowie, przy przyjęciu 360 miesięcy kredytowania, comiesięcznego terminu spłaty i wysokości rat zapłaconych. Pozwany w piśmie procesowym z dnia 18 czerwca 2020 r. wskazał, że wówczas powódka nie miałaby wymagalnego zadłużenia.
Tak samo pozwany bank przyznał, że na dzień wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego /k. 1325/ powódka nie miałaby wymagalnych zadłużeń. Skoro istotna okoliczność decydująca o prawidłowym rozstrzygnięciu sprawy stała się niesporna, to zbędnym było dopuszczanie dowodu z opinii biegłego z urzędu. Przedmiotowa sprawa zgodnie z intencjami powódki nie ma na celu rozliczenie stron umowy, ale ustalenie czy powódka miała wymagalne zadłużenie na dzień wypowiedzenia umowy i wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego.
Zatem w niniejszej sprawie, jak wskazano wyżej brak było podstaw do wypowiedzenia przedmiotowej umowy kredytu, skoro roszczenie Banku w dacie dokonania wypowiedzenia, z uwzględnieniem poczynionych przez Sąd ustaleń, nie było w ogóle wymagalne. Tym samym nie było podstaw do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego i w konsekwencji do nadania mu klauzuli wykonalności.
W tym stanie rzeczy zbędne stało się rozważanie, czy kwestionowane przez powódkę postanowienia § 11 pkt 7 i § 11 a pkt 3 i 4 umowy mają także charakter abuzywny, skoro już samo stwierdzenie abuzywności klauzul indeksacyjnych co do wypłaty kredytu i jego spłaty powodowało brak zwłoki powódki co do płatności rat kredytowych.
Z tego powodu Sąd na mocy art. 840 § 1 pkt. 1 k.p.c. orzekł jak w pkt. 1 wyroku. W pkt. 2 wyroku orzeczono o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c., art. 108 § 1 k.p.c. . ’ T 6'2’