Wyrok Raiffeisen Bank. Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 15.12.2022 r., sygn. akt III C 1105/19, zasądzający na rzecz naszych Klientów od Raiffeisen Bank International AG kwoty ponad 31 tys. zł i ponad 62 tys. zł. Sąd uznał dwie umowy kredytu zawar

Sygn. akt III C 1105/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie III Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Suchecka- Bartnik

Protokolant: Żaneta Ignaczak

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2022 r. w Warszawie na rozprawie sprawy z powództwa przeciwko eisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu o zapłatę

zasądza od Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu na rzecz powódki kwotę 31 538,27 zł (trzydzieści jeden tysięcy pięćset trzydzieści osiem 27/100 złotych) oraz kwotę 17 335,76 CHF (siedemnaście tysięcy trzysta trzydzieści pięć 76/100 franków szwajcarskich) zastrzegając, że zapłata przez Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu zasądzonej kwoty nastąpi za jednoczesnym zaofiarowaniem przez powoda na rzecz Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu zapłaty kwoty 300 000 zł (trzysta tysięcy złotych);
zasądza od Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu solidarnie na rzecz powodów kwotę 45 117,57 CHF (czterdzieści pięć tysięcy sto siedemnaście 57/100 franków szwajcarskich) zastrzegając, że zapłata przez Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu zasądzonej kwoty nastąpi za

jednoczesnym zaofiarowaniem przez powodów na rzecz Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu zapłaty kwoty 250 000 zł (dwieście pięćdziesiąt tysięcy złotych);

oddala powództwo w pozostałym zakresie;
zasądza od pozwanego Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu:

na rzecz powodów solidarnie poniesione przez nich koszty procesu w 64,2 (sześćdziesięciu czterech i dwóch dziesiątych) %;
dodatkowo na rzecz poniesione przez nią koszty procesu w 35,8 (trzydzieści pięć i osiem dziesiątych) %,

pozostawiając szczegółowe wyliczenie tych kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Sędzia Ewa Suchecka- Bartnik

Uzasadnienie

wyroku z dnia 14 grudnia 2022 r.

W pozwie z dnia22 sierpnia 2019 r. (data stempla Biura Podawczego k.4) powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu na rzecz powodów łącznie kwoty 31 538,27 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego Raiffeisen Bank Interiantional AG z siedzibą w Wiedniu na rzecz powodów łącznie kwoty 62 453,33 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty, a ewentualnie gdyby żądanie w tym zakresie nie zostało uwzględnione, o zasądzenie od pozwanego Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu na rzecz powodów łącznie kwoty 65 461,64 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

Argumentując swoje stanowisko strona powodowa wskazała, że w powódka podpisała z EFG Eurobank Ergasis S.A. Oddział w Polsce (poprzednikiem prawnym powanego) umowę o kredyt hipoteczny nr 200806HL004390700017 na kwotę 300 000 zł. Następnie w dniu 14 kwietnia 2010 r. powodowie podpisali umowę o kredyt hipoteczny nr 201004HL010401100311 na kwotę 250 000 zł. W ocenie powodów w umowach znajdowały się niedozwolone postanowienia umowne. Zdaniem powodów postanowienia §2 ust. 1, §7 ust 1 w/w umów oraz postanowienia §2 pkt 2. §7 ust.4, §9 ust.2, §18 ust.4 Regulaminu są sprzeczne z art. 385¹ § 1 k.c. Powodowie wskazali również, że w kwestionowanych postanowieniach Bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania wysokości salda kredytu jak również wysokości rat kredytowych poprzez dowolne, niczym nieograniczone wyznaczanie w tabelach kursowych kupna lub sprzedaży franka szwajcarskiego. Dotyczyło to zarówno uruchomienia kredytu, jak i jego późniejszej spłaty. Wskazali, że prawo banku do ustalania kursu waluty w świetle umów nie doznawało żadnych formalnych ograniczeń, w umowach nie wskazano żadnych kryteriów kształtowania kursu. Postanowienia umowne nie przewidywały, aby aktualny kurs franka szwajcarskiego ustalony przez bank pozostawał w określonej relacji do aktualnego kursu tej waluty ukształtowanego przez rynek walutowy, jak również postanowienia te nie przewidywały granicy zastosowanej przez bank marży na kursie. Zdaniem powodów, bank przyznał sobie prawo do jednostronnego regulowania zobowiązań umownych, a to wysokości salda kredytu

oraz rat kredytowych, a tym samym i wysokości świadczeń strony powodowej. Powodowie wskazali również, że umowy są sprzeczne z art. 69 Prawa Bankowego (pozew k.4-32).

W odpowiedzi na pozew z dnia 24 stycznia 2020 r. (data stempla Biura Podawczego k.102) pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego oraz kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa według norm przepisanych.

Pozwany wskazał, że strona powodowa zaciągnęła u pozwanego kredyty hipoteczne indeksowane do waluty obcej wybierając je z oferty pozwanego zawierającej również kredyt złotowe. Z dokonaniem wyboru łączyło się przyjęcie na okres obowiązywania umów ryzyka kursowego związanego z wahaniem kursu waluty, do której indeksowany jest kredyt. W zamian strona powodowa otrzymała możliwość korzystania ze znacznie niższego oprocentowania kredytu. Pozwany wskazał, że wraz z wnioskiem kredytowym do umowy nr 200806HL004390700017 oraz do umowy nr 20806HL00439070017 strona powodowa złożyła oświadczenie Bankowi „ oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej”. Zdaniem pozwanego strona powodowa zaciągając zobowiązanie była świadoma ryzyka kursowego przede wszystkim z faktu wpływu kursu waluty na wysokość zobowiązania wobec pozwanego oraz wysokość rat. Zdaniem pozwanego zawarte umowy są zgodne z prawem, w tym w szczególności zgodne z art. 69 Prawa Bankowego. Pozwany wskazał również, że w umowie nie znajdują się klauzule abuzywne, a kwestionowane postanowienia zostały indywidualnie między stronami uzgodnione (odpowiedź na pozew k.102-118).

Pismem z dnia 15 lipca 2020 r. strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Strona powodowa wskazała, że przedmiotowe umowy są umowami kredytu złotowego, udzielonego faktycznie w złotych. Indeksacja kredytu była jedynie formą waloryzacji świadczenia (kwoty kredytu), które w tym przypadku zostało wyrażone i wykonane w złotych. Kwota kredytu miała być indeksowana (waloryzowana) kursem waluty obcej, co służyć miało wyłącznie do określenia wysokości zobowiązania strony powodowej względem banku, co istotne zobowiązania, którego wysokość zależała wyłącznie od woli banku. Zdaniem powoda kredyt, który jest przedmiotem sporu nie jest i nigdy nie był kredytem walutowym. Powodowie zaprzeczyli również jakoby został poinformowany o ryzykach związanych z zaciągnięciem kredytu indeksowanego kursem CHF (pismo k.253- 277).

W piśmie z dnia 09 września 2020 r. (data stempla Biura Podawczego k.283) pozwany podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Na rozprawie w dniu 06 października 2021 r. pełnomocnik pozwanego na podstawie art. 496 k.c. w związku z art. 497 k.c. złożył oświadczenie o ewentualnym skorzystaniu przez pozwany bank z prawa zatrzymania i podniósł jednocześnie w oparciu o złożone oświadczenie zarzut procesowy zatrzymania świadczenia, które w razie uwzględnienia roszczenia objętego powództwem przysługiwało będzie stronie powodowej od pozwanego do czasu zaoferowania pozwanemu zwrotu świadczenia w postaci kwoty kredytu wypłaconego stronie powodowej: z umowy nr 200806HL004390700017 tj. kwoty 300 000 zł, a także kwoty wypłaconej na podstawie kredytu hipotecznego numer 201004HL010401100311 tj. kwoty 250 000 zł albo zabezpieczenie roszczenia o jego zwrot, wskazując na skorzystanie przez pozwanego z prawa zatrzymania. Pozwany wskazał, że jest to zarzut ewentualny, a nie warunkowy i powinien znaleźć odzwierciedlenie w wyroku. Nie stanowi on jednocześnie uznania powództwa (stanowisko pozwanego - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.345-345v).

Powodowie w toku procesu po ich pouczeniu oświadczyli, że są świadomi skutków stwierdzenia nieważności umowy i wnosili o stwierdzenie ich nieważności (stanowisko powodów- protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.347, oświadczenie powodów k.405-410).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(zwani dalej łącznie powodami jak i powodem i powódką) ówcześnie niebędący małżeństwem poszukiwali finansowania na budowę domu rodzinnego na nieruchomości stanowiącej własność, która to budowa rozpoczęła się pod koniec 2008 r. (zeznania stron - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r.).

W latach 2008 oraz 2010 r. w ofercie Polbanku znajdowały się kredyty w złotych polskich oraz kredyty indeksowane do CHF, natomiast w Raiffeisen Bank Polska S.A. ofertowane były kredyty w złotych polskich oraz kredyty denominowane w CHF, Euro i USD (zeznania świadka k.323).

W ramach procedury udzielania kredytów klient inicjował procesu, poszukując finansowania nieruchomości, którą zamierzał nabyć. Klient w ramach swojej potrzeby mieszkaniowej udawał się do placówki i poznawał ofertę finansowania nieruchomości. Na bazie przedstawionej mu oferty obejmującej informacje o charakterystyce produktu, w tym długości okresu oprocentowania, ryzykach związanych z tym produktem, modelu spłaty rat, ewentualnej promocji klient dokonywał wyboru kredytu denominowanego/indeksowanego opartego o stopę LIBOR albo złotowego opartego o stopę WIBOR. Klientowi najpierw przedstawiana była oferta kredytu złotowego, a następnie oferta kredytu indeksowanego/ denominowanego do waluty obcej (zeznania świadka k.323v).

Choć rozmowy na temat kredytu toczyli oboje powodowie i oni oboje brali udział w spotkaniach związanych z wnioskowaniem o umowę kredytu to wyłącznie w dniu 22 kwietnia 2008 r. złożyła wniosek o kredyt hipoteczny na budowę domu systemem gospodarczym. Taka decyzja powodów warunkowana była tym, iż powodowie nie byli wówczas jeszcze małżeństwem, a to wyłącznie powódka była właścicielką nieruchomości na której za środki z kredytu miał być budowany dom. Powódka zawnioskowała o kwotę 300.000 zł, jako walutę kredytu wskazano CHF, zaś okres kredytowania wskazano na 480 miesięcy. Złożenie wniosku kredytowego spowodowało zbadanie zdolności kredytowej powódki i wydanie decyzji kredytowej (decyzja k.148). Zgodnie z wewnętrznymi procedurami banku każdy doradca kredytowy był zobowiązany do przedstawienia oferty kredytu złotówkowego w pierwszej kolejności ( zeznania świadka k.323v).

Znajomość występowania wahań kursu walut była powodom znana, została przedstawiona przez pracownika Banku. Powodowie, uwzględniając informację z Banku dotyczące stabilności waluty godzili się i brali pod uwagę jednak wahania rzędu 20 %. Powodowie uwzględniali pewną fluktuację, że kurs będzie rósł albo spadał. Powodowie zdawali sobie sprawę, że zmiany kursu będą miały wpływ na wahania wysokości raty (zeznania powoda - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.346 00:32:22-00:47:53).

W dniu 22 kwietnia 2008 r. powódka złożyła oświadczenie „Oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej”, w którym oświadczyła, że została zapoznana przez pracownika Banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielania kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz że:

- będąc w pełni świadoma ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej;

znane są jej postanowienia „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez POLBANK EFG” w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej;
została poinformowany, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach banku;

Jest świadoma tego, że:

ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt;
ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem banku wynikającego z Umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu;
kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w „Regulaminie”, w związku z wypłatą kredytu w złotych mogą się pojawić różnice kursowe, a w przypadku niedoboru wypłaconych środków jest zobowiązany do ich pokrycia, zgodnie z postanowieniami ww. Umowy; saldo zadłużenia kredytu wyrażone jest w walucie obcej; raty kredytu wyrażone są w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w ww. Regulaminie; prowizja od udzielenia kredytu, obliczana na podstawie kwoty kredytu w walucie obcej na zasadach opisanych w ww. regulaminie, wyrażona jest docelowo w złotych (oświadczenie k. 144).

Bank dysponował wzorcem umowy obejmującym wszelkie możliwe cele kredytowe. Taki standardowy wzór dopiero po wydaniu decyzji kredytowej był personalizowany do potrzeb jej konkretnej transakcji i następnie udostępniany klientowi (zeznania świadka k.325v). Powódce przedstawiony został dostali wzór umowy, której nie negocjowali (przesłuchanie powoda - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.00:20:53-00:26:44).

W dniu 2 czerwca 2008 r. z uwagi na pozytywną decyzję kredytową w stosunku do kredytobiorcy, pomiędzy powódką a poprzednikiem prawnego pozwanego EFG Eurobank Ergasis S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w Warszawie została zawarta umowa o kredyt hipoteczny nr 200806HL004390700017 (umowa k.152, k.40). W § 1 ust. 1 umowy wskazano, iż bank udziela kredytobiorcy kredytu w kwocie, na cel i na warunkach określonych w umowie, zaś kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania kredytu na warunkach określonych w umowie i regulaminie oraz zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i innymi kosztami w terminach spłaty określonych w umowie.

Na podstawie §2 ust. 1 umowy, Bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę w wysokości 300 000 zł. Wskazano przy tym, iż kredyt jest indeksowany do waluty obcej CHF. Kredyt miał zostać przeznaczony na budowę domu w systemie gospodarczym (ust.2). Okres kredytowania miał zaś wynieść 480 miesięcy (ust.3).

W § 3 umowy wskazano, iż kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosi 3,92750% w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania (ust. 1). Zmienna stopa procentowa ustalana miała być jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości 1,15punktów procentowych (ust. 2). Kredyt miał zostać wypłacony w transzach (§ 5 ust. 1 umowy).

Zgodnie z § 5 ust. 2 umowy, warunkiem wypłaty kredytu było spełnienie przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu, w tym określonych w decyzji kredytowej przekazanej Kredytobiorcy.

W §7 ust. 1 umowy wskazano, iż zabezpieczenie spłaty kredytu stanowić będzie między innymi pierwsza hipoteka kaucyjna do kwoty 600 000 zł na zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowioną na rzecz Banku, jak również cesję praw na rzecz banku z polisy ubezpieczenia nieruchomości/ budowy od ognia i innych zdarzeń losowych.

Zgodnie z § 8 ust. 1 i 2 umowy od zadłużenia przeterminowanego Bank pobiera odsetki o charakterze zmiennym, które w dniu sporządzenia umowy wynoszą 16 % w skali w stosunku rocznym. Szczegółowe zasady naliczania odsetek od zadłużenia przeterminowanego oraz zasady zmiany tego oprocentowania znajdują się w Regulaminie.

W § 9 umowy kredytobiorca oświadczył, iż w zakresie roszczeń Banku wynikających z niniejszej umowy poddaje się egzekucji w trybie art. 97 ustawy prawo bankowe oraz wyraża zgodę na wystawienie przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 600 000,00 zł. Bank ma prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym - obok wierzytelności kapitałowych- także odsetki i koszty związane z realizacja umowy oraz wszelkie koszty związane z windykacją należności banku wraz z kosztami zastępstwa prawnego.

W § 10 ust. 1 pkt. 1 -3 umowy kredytobiorca oświadczył, że:

wszelkie dane dotyczące Kredytobiorcy, nieruchomości stanowiącej przedmiot finansowania oraz nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie umowy, podane we wniosku oraz innych dokumentach przedłożonych w Banku, celem zawarcia umowy są zgodne z prawdą i stanem faktycznym oraz nie uległy zmianie do dnia zawarcia umowy;
w stosunku do kredytobiorcy nie jest prowadzone żadne postępowania sądowe lub administracyjne, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na sytuację finansową Kredytobiorcy lub realizację zobowiązań wynikających z Umowy;
kredytobiorca nie zalega z żadnymi płatnościami, w tym wynikającymi z zobowiązań podatkowych.

Zgodnie z § 15 ust. 1 i 2 umowy, w zakresie nieuregulowanym umową zastosowanie mają postanowienia Regulaminu. Kredytobiorca oświadcza, że w dniu podpisania umowy otrzymał regulamin i aktualną na dzień sporządzenia umowy Taryfę i zapoznał się z nią (umowa kredytu k. 152-154).

Załącznik do umowy stanowiło oświadczenie kredytobiorcy związane z zaciągnięciem kredytu zabezpieczonego hipoteką. W oświadczeniu tym kredytobiorca oświadczył, że został zapoznany przez pracownika Banku z kwestią ryzyka zmiany stopy procentowej; jest świadomy ponoszenia ryzyka zmiany stopy procentowej w związku z Umową, która ma wpływ na wysokość zobowiązania względem Banku wynikającego z Umowy o kredyt oraz na wysokość raty spłaty kredytu. Kredytobiorca oświadczył również, że został zapoznany przez pracownika Banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielania kredytu indeksowanego do waluty obcej; będąc w pełni świadom ryzyka kursowego, rezygnuje z możliwości zaciągnięta kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej; znane są mu postanowienia Umowy o kredyt hipoteczny oraz „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielonego przez Polbank EFG” w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej. Kredytobiorca oświadczył, że jest świadomy, iż ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt; ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania względem Banku wynikającego z Umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu (oświadczenie kredytobiorcy w zw. z zaciągnięciem kredytu zabezpieczonego hipoteką k.171).

Wedle § 2 ust. 2 regulaminu kredyt indeksowany do waluty obcej - kredyt oprocentowany według stopy procentowej, opartej na stopie referencyjnej, dotyczącej waluty innej niż złote, którego wypłata oraz spłata odbywa się w złotych w oparciu o kurs waluty obcej do złotych według tabeli. Zgodnie z § 2 pkt. 12 regulaminu tabela, to tabela kursów walut obcych obowiązującą w Banku (regulamin k.155-159).

Zgodnie z § 2 pkt. 14 regulaminu, rachunek kredytowy - rachunek prowadzony przez Bank, na którym prowadzona jest ewidencja salda zadłużenia z tytułu kredytu; w przypadku kredytów złotowych rachunek prowadzony jest w złotych, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, rachunek prowadzony jest w walucie obcej. W świetle § 4 ust. 1 regulaminu, kredyt udzielany jest w złotych. Na wniosek Wnioskodawcy, bank udziela kredytu indeksowanego do waluty obcej. W przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej Wnioskodawca wnioskuje o kwotę kredytu wyrażoną w złotych, z zaznaczeniem, iż wniosek dotyczy kredytu indeksowanego do waluty obcej.

Zgodnie z § 7 ust. 4 regulaminu, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych przy wypłacenie poszczególnych transz. W świetle § 9 ust. 1, raty spłaty kredytu pobierane są z rachunku bankowego Kredytobiorcy, prowadzonego w złotych, wskazanego w Umowie. W świetle § 9 ust. 2 regulaminu „W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu”;
jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu.

Zgodnie z § 13 ust. 7 regulaminu „w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej wcześniejsza spłata dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku w momencie realizacji dyspozycji” (regulamin k. 155-159 ).

Z uwagi na brak środków na dokończenie budowy domu powodowie będący już wówczas małżeństwem zdecydowali się już wspólnie wnioskować o kolejny kredyt. W dniu 29 grudnia 2009 roku powodowie złożyli wniosek o kredyt hipoteczny na budowę domu w systemie gospodarczym. Powodowie zawnioskowali o kwotę 250 000 zł, jako walutę kredytu wskazano CHF, zaś okres kredytowania wskazano na 360 miesięcy. Złożenie wniosku kredytowego spowodowało zbadanie zdolności kredytowej powodów i wydanie decyzji kredytowej (decyzja k.150, zeznania powodów)

W dniu 29 grudnia 2009 r. powodowie złożyli oświadczenie „Oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej”, w którym oświadczyli, że zostali zapoznani przez pracownika Banku z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielania kredytu indeksowanego do waluty obcej oraz że:

będąc w pełni świadomi ryzyka kursowego, rezygnują z możliwości zaciągnięcia kredytu w złotych i dokonuje wyboru zaciągnięcia kredytu indeksowanego do waluty obcej;
znane są im postanowienia „Regulaminu kredytu hipotecznego udzielanego przez POLBANK EFG” w odniesieniu do kredytów indeksowanych do waluty obcej;
zostali poinformowani, że aktualna wysokość kursów waluty obcej dostępna jest w placówkach banku;

Są świadomi tego, że:

ponosi ryzyko kursowe związane z wahaniem kursów waluty, do której indeksowany jest kredyt;
kredyt zostanie wypłacony w złotych na zasadach opisanych w „Regulaminie”;
saldo zadłużenia kredytu wyrażone jest w walucie obcej; raty kredytu wyrażone są w walucie obcej i podlegają spłacie w złotych na zasadach opisanych w Regulaminie;
na wysokość zobowiązania względem Banku wynikającego z Umowy o kredyt oraz na wysokość rat spłaty kredytu wpływ ma ryzyko kursowe, w tym: spread walutowy (oraz jego zmiany) wyrażone jako różnica stosowanych przez Bank, zgodnie z Tabelą Kursów sprzedaży i kupna waluty obcej, do której indeksowany jest kredyt; kształtowanie się ww. kursów w czasie (oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej).

Przy drugiej umowie pracownik nie pokazywał powodom historycznych wahań kursów. Powodowie samodzielnie analizowali archiwalne kursy CHF (przesłuchanie powoda- - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.346v 00:50:24-01:15:48).

W dniu 14 kwietnia 2010 r. z uwagi na pozytywną decyzję kredytową w stosunku do kredytobiorców, pomiędzy powodami a poprzednikiem prawnego pozwanego EFG Eurobank Ergasis S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w Warszawie została zawarta umowa o kredyt hipoteczny nr 201004HL010401100311(umowa k.161, k.43). W § 1 ust. 1 umowy wskazano, iż bank udziela kredytobiorcy kredytu w kwocie, na cel i na warunkach określonych w umowie, zaś kredytobiorca zobowiązuje się do wykorzystania kredytu na warunkach określonych w umowie i regulaminie oraz zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami, opłatami, prowizjami i innymi kosztami w terminach spłaty określonych w umowie.

Przy zawarciu drugiej umowy informacje udzielone powodom były bardziej okrojone, gdyż było założenie, że powodowie kontynuują umowę, która jest w walucie. Dla powodów była to kontynuacja pierwszej umowy (przesłuchanie powoda - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.346 00:26:44-00:32:22).

Na podstawie §2 ust. 1 umowy, Bank zobowiązał się oddać do dyspozycji kredytobiorcy kwotę w wysokości 250 000 zł. Wskazano przy tym, iż kredyt jest indeksowany do waluty obcej CHF. Kredyt miał zostać przeznaczony na budowę domu systemem gospodarczym (ust.2). Okres kredytowania miał zaś wynieść 360 miesięcy (ust.3).

W § 3 umowy wskazano, iż kredyt oprocentowany jest według zmiennej stopy procentowej, która na dzień sporządzenia umowy wynosi 4,39250% w stosunku rocznym, z zastrzeżeniem postanowień regulaminu w zakresie ustalania wysokości oprocentowania (ust. 1). Zmienna stopa procentowa ustalana miała być jako suma stopy referencyjnej LIBOR 3M (CHF) oraz stałej marży banku w wysokości 4,15punktów procentowych (ust. 2). Kredyt miał zostać wypłacony w transzach (§ 5 ust. 1 umowy).

Zgodnie z § 5 ust. 2 umowy, warunkiem wypłaty kredytu było spełnienie przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu, w tym określonych w decyzji kredytowej przekazanej Kredytobiorcy.

W §7 ust. 1 umowy wskazano, iż zabezpieczenie spłaty kredytu stanowić będzie między innymi pierwsza hipoteka kaucyjna do kwoty 500 000 zł na zabezpieczenie spłaty kredytu ustanowioną na rzecz Banku, jak również cesję praw na rzecz banku z polisy ubezpieczenia nieruchomości/ budowy od ognia i innych zdarzeń losowych.

W § 9 umowy kredytobiorca oświadczył, iż w zakresie roszczeń Banku wynikających z niniejszej umowy poddaje się egzekucji w trybie art. 97 ustawy prawo bankowe oraz wyraża zgodę na wystawienie przez bank bankowego tytułu egzekucyjnego do kwoty 500 000,00 zł. Bank ma prawo objąć bankowym tytułem egzekucyjnym - obok wierzytelności kapitałowych- także odsetki i koszty związane z realizacją umowy.

W § 11 ust. 1 pkt. 1 -3 umowy kredytobiorca oświadczył, że:

wszelkie dane dotyczące Kredytobiorcy, nieruchomości stanowiącej przedmiot finansowania oraz nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie umowy, podane we wniosku oraz innych dokumentach przedłożonych w Banku, celem zawarcia umowy są zgodne z prawdą i stanem faktycznym oraz nie uległy zmianie do dnia zawarcia umowy;
w stosunku do kredytobiorcy nie jest prowadzone żadne postępowania sądowe lub administracyjne, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na sytuację finansową Kredytobiorcy lub realizację zobowiązań wynikających z Umowy;
kredytobiorca nie zalega z żadnymi płatnościami, w tym wynikającymi z zobowiązań podatkowych.

Zgodnie z § 16 ust. 1 i 2 umowy, w zakresie nieuregulowanym umową zastosowanie mają postanowienia Regulaminu. Kredytobiorca oświadcza, że w dniu podpisania umowy otrzymał regulamin i aktualną na dzień sporządzenia umowy Taryfę i zapoznał się z nią (umowa kredytu k. 161-165).

Zgodnie z § 7 ust. 4 regulaminu, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych przy wypłacenie poszczególnych transz. W świetle § 9 ust. 1, raty spłaty kredytu pobierane są z rachunku bankowego Kredytobiorcy, prowadzonego w złotych, wskazanego w Umowie. W świetle § 9 ust. 2 regulaminu W przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego, o którym mowa w ust. 1, według kursu sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu”;
jeśli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy, stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu.

Tabele kursowe były dostępne na stronie internetowej jak i codziennie wywieszane w placówce. (zeznania świadka k.324v).

Standardem stosowanych kursów w kredytach indeksowanych czy denominowanych było to, że te kredyty są uruchamiane i spłacane po kursach obowiązujących w Tabeli Banku. Na potrzeby uruchomienia stosowany był kurs kupna, a na potrzeby spłaty kurs sprzedaży. Bank codziennie tworzy tabelę kursów wymiany waluty na podstawie wartości kursów rynkowych wykorzystając w tym zakresie platformy ofertowane przez Bloomberg i Reuters. Bank decydował o wewnętrznych zasadach tworzenia kursów w Tabeli (zeznania k.324v, k.326v). O tych zasadach tworzenia tabel kursowych pracownik obsługujący powodów tak przy pierwszej jak i przy drugiej umowie kredytu powodów nie poinformował. (zeznania powodów złożone na rozprawie w dniu 6 października 2021 roku)

Aneksem nr 1 sporządzonym w dniu 24 stycznia 2015 r. do umowy o kredyt hipoteczny nr 200806HL004390700017 strony postanowiły, że spłata udzielonego kredytobiorcy kredytu indeksowanego do waluty obcej następowała będzie w walucie obcej CHF, do której kredyt jest indeksowany (aneks k.57).

Aneksem nr 1 sporządzonym w dniu 26 kwietnia 2010 r. do umowy o kredyt hipoteczny nr 201004HL010401100311 sporządzonej w dniu 14 kwietnia 2010 r. strony postanowiły, że spłata udzielonego kredytobiorcy kredytu indeksowanego do waluty obcej następowała będzie w walucie obcej CHF, do której kredyt jest indeksowany (aneks k.59).

Powodowie zdecydowali się na zawarcie aneksów umożliwiających spłatę bezpośrednio w CHF, żeby nie tracić na przeliczeniach stosowanych przez Bank, ponieważ bankowe kursy były wyższe niż rynkowe (zeznania powódki - protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.347 01:27:07)

Pismem z dnia 1 sierpnia 2019 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty na ich rzecz należności w kwocie:

31 538,27 zł jako świadczenia nienależnego, a uiszczanego w okresie od dnia 23 października 2009 r. do dnia 23 stycznia 2015 r. tytułem rat kredytowych w zawyżonej wysokości w zakresie umowy nr 200806HL0043907000017 z dnia 02 czerwca 2008 r.;
17 355,76 CHF, jako świadczenia nienależnego, a uiszczanego w okresie od dnia 27 lutego 2015 r. do dnia 25 czerwca 2019 r. tytułem rat kredytowych w zakresie Umowy nr 200806HL0043907000017 z dnia 02 czerwca 2008 r. ;
45 117,57 CHF jako świadczenia nienależnego, a uiszczanego w okresie od dnia 28 maja 2010 r. do dnia 28 czerwca 2019 r. tytułem rat kredytowych w zakresie Umowy nr 201004HL010401100311 z dnia 14 kwietnia 2010 r.; ewentualnie łącznie:
60 985,99 zł jako świadczenia nienależnego, a uiszczanego w okresie od dnia 23 października 2009 r. do dnia 25 czerwca 2019 r. tytułem rat kredytowych w zawyżonej wysokości w zakresie Umowy nr 200806HL004390700017 z dnia 02 czerwca 2008 r.;
36 013,92 zł jako świadczenia nienależnego, a uiszczanego w okresie od dnia 28 maja 2010 r. do dnia 28 czerwca 2019 r. tytułem rat kredytowych w zawyżonej wysokości w zakresie umowy nr 201004HL010401100311 z dnia 14 kwietnia 2010 r

wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia wymagalności w/w roszczeń, w terminie 14 dni od dnia otrzymania pisma.

Zdaniem powodów przedmiotowe umowy zawierają postanowienia, które stanowią klauzule niedozwolone. Dotyczyło to w szczególności postanowień §2 pkt 2, § pkt 12,§7 ust.4, §9 ust. 2,§18 ust.4 regulaminów kredytu hipotecznego udzielonego przez Polbank EFG (pismo k.61-62). Pismem z dnia 07 sierpnia 2019 r. pozwany odmówił zapłaty roszczenia. Zdaniem pozwanego żaden przepis prawa w chwili zawierania umów nie zabrania zawierania umów kredytów w walucie innej niż PLN, a udzielenie kredytu nie stało również w sprzeczności z istniejącą praktyką rynkową.

Regulaminy do przedmiotowych umów podlegały stosownym zmianom w okresie kredytowania (pisma k.188-199).

Raiffeisen Bank International AG z siedzibą w Wiedniu - Oddział w Polsce jest następcą prawnym EFG Eurobank Ergasias S.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce z siedzibą w Warszawie pod tytułem ogólnym (okoliczność bezsporna).

Powodowie są świadomi skutków stwierdzenia nieważności umowy (stanowisko powodów- protokół rozprawy z dnia 06 października 2021 r. k.347, 01:17:43-01:20:06, oświadczenie powodów k.410).

Powódka z tytułu umowy nr 200806HL004390700017 uiściła w okresie od 23 października 2009 r. do 25 czerwca 2019 r. kwotę: 82922,03 PLN (od 23 października 2009 roku do dnia 23 stycznia 2015 roku) i 17335,76 CHF (od lutego 2015 roku do 25 czerwca 2019 roku) (zaświadczenie k.72-77).

Z tytułu umowy nr 201004HL010401100311 powodowie uiścili w okresie od 28 maja 2010 do dnia 28 czerwca 2019 r. kwotę 45 520,70 CHF (zaświadczenie k.65-69, zestawienie wpłat k.78-93).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wymienione uprzednio dokumenty, których wartości dowodowej strony nie kwestionowały. Sąd również nie znalazł podstaw, aby odmówić im wiarygodności.

Jako nie mające waloru dowodowego Sąd potraktował artykuły i opinie przedstawiające poglądy ich autorów w przedmiocie kredytów indeksowanych i denominowanych (artykuły, opinie), które nie mogły być podstawą ustaleń faktycznych Sądu w niniejszej sprawie. W ocenie Sądu, wymienione bądź dołączone do pism stron orzeczenia sądów powszechnych, Sądu Najwyższego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej stanowiły wyłącznie wzmocnienie argumentacji strony je przedstawiającej, rozwinięcie zajętego w sprawie stanowiska.

W niniejszej sprawie przeprowadzono również dowód z zeznań świadka (zeznania świadka k.323-327). Świadek wprawdzie opisał z racji zatrudnienia w banku znane mu procedury obsługi klientów jednak nie był w stanie potwierdzić czy i w jaki sposób zostały one zastosowane w przypadku powodów.

Oceniając treść zeznań powodów, Sąd miał przede wszystkim na względzie subsydiarność dowodu w tym zakresie wynikającą z art. 299 k.p.c. jak i fakt, iż z oczywistych względów powodowie byli zainteresowani uzyskaniem konkretnego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Niemniej jednak relacja przedstawiona przez powodów uznana została przez Sąd za wiarygodną. Na podstawie ich zeznań Sąd ustalił, że kredyt został przeznaczony na wybudowanie domu rodzinnego. Umowy zostały zawarta na wzorcu umownym przygotowana przez pozwanego, zaś powodowie nie mieli faktycznej możliwości negocjacji umowy. Na podstawie zeznań powodów ustalono, że w czasie kiedy powódka a następnie powodowie ubiegali się o kredyt kurs CHF był stabilny, były nieznaczne wahania kursowe. Powodowie oświadczyli również, że mają świadomość skutków stwierdzenia nieważności umów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Bezsporny pomiędzy stronami był fakt zawarcia przez poprzednika prawnego pozwanego i wyłącznie przez powódkę umowy kredytu hipotecznego nr 200806HL004390700017 z dnia 02 czerwca 2008 r. oraz przez powodów umowy kredytu hipotecznego nr 201004HL0104011000311 z dnia 14 kwietnia 2010 r. o załączonej do akt sprawy treści.

W pierwszej kolejności Sąd uznał, że powodowi nie przysługiwała legitymacja czynna w zakresie roszczenia o zapłatę wynikającego z umowy z dnia 2 czerwca 2008 roku. Niespornie z treści rzeczonej umowy, aneksu do niej zawartego z 24 stycznia 2015 roku jak i zaświadczeń o spłacie kredytu wynika, że stroną tej umowy kredytu była wyłącznie powódka - poprzednio nosząca nazwisko. W konsekwencji powodowi, nawet w sytuacji gdy spłaty rat kredytu dokonywane były po zawarciu przez powodów związku małżeńskiego z majątku wspólnego stron, nie przysługiwało żądanie zwrotu nienależnie spełnionego świadczenia. Zwrot wzajemnych świadczeń spełnionych w wynikaniu nieważnej umowy następuje bowiem wyłącznie między stronami umowy kredytowej.

Należy wskazać, że pozwany Bank miał status przedsiębiorcy, a powódka przy zawarciu pierwszej z ocenianych umów z zawartej w 2008 roku oraz powodowie zawierając umowę z 2010 roku mieli status konsumentów w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego. Przedmiotowe umowy kredytu nie zostały bowiem zawarte w związku z prowadzoną przez stronę powodową działalnością gospodarczą lub zawodową, zaś środki z umowy kredytu posłużyć miały nie na dowolny cel, lecz na zaspokojenie ich potrzeb mieszkaniowych- budowę domu mieszkalnego.

Niesporny był fakt uruchomienia kredytu i przelania na rzecz kredytobiorcy określonych w umowie kwot w PLN oraz spłat kredytu na określonych w podpisanych umowach zasadach tj. w naliczonych przez bank kwotach w oparciu o tabele kursowe banku, a także w określonych terminach, czego dowód stanowiły zaświadczenia wydane przez pozwany bank.

Natomiast strony odmiennie interpretowały charakter umów, jak i jej skutków. Pozwany konsekwentnie, w toku procesu wskazywał, że w świetle prawa umowa spełniała wszelkie przesłanki ważności umów kredytowych. Z kolei strona powodowa wskazywała, że nie chce być związana postanowieniami abuzywnymi Umów, a w konsekwencji też Umowami w całości, jeżeli bez postanowień abuzywnych nie może ona wiązać w całości. Na rozprawie w dniu 06 października 2021 r. strona powodowa oświadczyła, że jest świadoma skutków stwierdzenia nieważności i o to wnosiła, co potwierdzone zostało w oświadczeniu pisemnym z 6 czerwca 2022 roku.

Odnosząc się do oceny ważności umów kredytu hipotecznego nr 200806HL004390700017 z dnia 02 czerwca 2008 r. oraz nr201004HL010401100311 z dnia 14 kwietnia 2010 r. niezbędne jest odniesienie się do ogólnych reguł umowy kredytu bankowego.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2357 z późn. zm.) w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia spornych umów pomiędzy stroną powodową, a pozwanym bankiem, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jak wynika z treści ust. 2 powołanego przepisu, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności: strony umowy; kwotę i walutę kredytu; cel, na który kredyt został udzielony; zasady i termin spłaty kredytu; w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu; czy też warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy. Jak z tego wynika, kwota i waluta kredytu, są jednymi z essentialia negotii umowy kredytu i muszą być w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości określone przez strony umowy.

Wskazany powyżej przepis Prawa bankowego, stwierdzający, iż umowa kredytu powinna określać szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. Z tego też względu uznać należy, że kredytobiorca już na etapie zawierania z bankiem umowy o kredyt powinien zostać w odpowiedni sposób przez niego poinformowany o istotnych dla kredytobiorcy zasadach związanych z wypłatą i ze spłatą kredytu.

Regulacje dotyczące kredytu denominowanego lub indeksowanego do waluty obcej zostały wprowadzone do art. 69 ust. 2 pkt 4a i ust. 3 pr. bank. z dniem 26.08.2011 r. na mocy ustawy z dnia 26.07.2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe i niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 165, poz. 984 - tzw. ustawy antyspreadowej). Nie oznacza to jednak, iż przed tą datą zawarcie umowy kredytu tego rodzaju było niedopuszczalne. Przeciwnie, możliwość zawarcia umowy kredytu zawierającej tego rodzaju postanowienia mieściła się w ramach ogólnej swobody kontaktowania przewidzianej w art. 353 ¹ kc (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29.04.2015 r, V CSK 445/14; z dnia 22.01.2016 r, I CSK1049/14).

W obowiązującym stanie prawnym w dacie zawarcia wskazanych umów kredytu nie budziła wątpliwości dopuszczalność konstruowania umów kredytu waloryzowanego do waluty obcej, w których wysokość kwoty kredytu wyrażonej w złotych jest określana (indeksowana) według kursu danej waluty obcej w dniu wydania, jak również umów kredytu denominowanego w walucie obcej, w których wartość kwoty kredytu jest wyrażona w walucie obcej, ale jest uruchamiana w złotych po przyjętym kursie przeliczeniowym. Natomiast jako czysty kredyt walutowy jest określany w judykaturze kredyt udzielany i wypłacany w innej walucie niż krajowa. W tym zakresie zasadne jest odwołanie się do poglądu zaprezentowanego przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 stycznia 2016 r. w sprawie o sygn. akt I CSK 1049/14 (OSNC 2016/11/134), w którego uzasadnieniu Sąd Najwyższy opisał konstrukcję umowy kredytu bankowego indeksowanego i potwierdził jednoznacznie jej dopuszczalność. Przede wszystkim Sąd Najwyższy wskazał, iż jest to umowa, na mocy której „Bank wydaje kredytobiorcy określoną sumę kredytową w złotych, przy czym jej wysokość jest określana (indeksowana) według kursu danej waluty (np. euro) w dniu wydania (indeksowanie do waluty obcej po cenie kupna). Co więcej, takie ustalenie następuje także w celu określenia wysokości rat kredytowych, do których kredytobiorca będzie zobowiązany w czasie trwania stosunku kredytowego. W dniu płatności konkretnych rat taka rata jest przeliczana zgodnie z umową na złote stosownie do kursu danej waluty, a więc po kursie jej sprzedaży kontrahentowi banku. (...) Tak ujęta umowa kredytu indeksowanego znajduje się oczywiście w konstrukcji ogólnej umowy kredytu bankowego i stanowi jej możliwy wariant (art. 353¹ k.c. w związku z art. 69 Prawa bankowego). Zatem nie ma podstaw do twierdzenia, iż w obrocie prawnym doszło do ukształtowania się jakiegoś odrębnego, oryginalnego typu umowy bankowej, związanego w sposób szczególny z kursem złotego do walut obcych w chwili wydania i zwrotu sumy kredytowej, a tym samym zakładającej szczególny sposób określania wysokości zadłużenia kredytobiorcy w stosunku kredytowym.

Bez wątpienia, w zakresie umowy kredytu indeksowanego dochodzi również do wydania sumy kredytu kredytobiorcy oraz zwrotu wykorzystanej sumy kredytu z reguły w ratach kredytowych w dłuższym czasie. Tym samym dla kredytobiorcy ważne znaczenie ma z reguły wysokość rat spłacanych w poszczególnych okresach ich wnoszenia. Kredytobiorca zwraca kredytodawcy wykorzystaną sumę kredytu, przy czym w związku z kursem waluty obcej suma ta może być wyższa odpowiednio do relacji do waluty obcej, ponieważ suma wykorzystana w dniu wykonywania umowy kredytu hipotecznego może mieć inną wartość rynkową w wyniku indeksacji walutowej. Mianowicie kredytobiorca może być zobowiązany do zwrotu bankowi sumy pierwotnie wykorzystanego kredytu, ale taka wykorzystana suma - w całości lub części - może mieć inną (wyższą) wartość rynkową w okresie spłaty kredytu”. Podobne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z dnia 14 lipca 2017 r., sygn. akt II CSK 803/16 (OSNC 2-18/7-8/79) w stosunku do kredytu denominowanego stwierdzając, iż dopuszczalne jest zaciągnięcie zobowiązania w walucie obcej z równoczesnym zastrzeżeniem, że wypłata oraz spłata kredytu będzie dokonywana w pieniądzu krajowym. Niemniej jednak zastrzeżenie takie odnosi się jedynie do sposobu wykonania zobowiązania, a więc nie powoduje zmiany waluty wierzytelności.

Warto mieć na uwadze również, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie o sygn. IV CSK 362/14 (Biul. SN z 2015 r., nr 5) odwołał się do przepisów unormowanych w ustawie z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 r., nr 165, poz. 984), wskazując przy tym że „ideą dokonania nowelizacji Prawa bankowego ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. było utrzymanie funkcjonujących na rynku kredytów denominowanych według nowych zasad (...). Ustawodawca wprowadził narzędzie prawne pozwalające wyeliminować z obrotu postanowienia umowne zawierające niejasne reguły przeliczania należności kredytowych, zarówno na przyszłość, jak i w odniesieniu do wcześniej zawartych umów w części, która pozostała do spłacenia”.

W tym miejscu należy powołać się także na art. 4 wskazanej powyżej ustawy, zgodnie z którym, w przypadku kredytów bądź pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy zastosowanie znajduje art. 69 ust. 2 pkt 4a i art. 75b Prawa bankowego, w odniesieniu do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie konieczne jest dokonanie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki. Zatem przepis ten wprost potwierdza stosowanie przepisów dodanych ustawą nowelizującą do umów zawartych wcześniej, jednakże nielogicznym byłoby uznanie, iż wyrażona w nim norma nie ma zastosowania, albowiem wcześniej zawarte umowy kredytu indeksowanego czy denominowanego są nieważne.

Konieczność wprowadzenia określonych zasad ustalania kursów walut do treści umowy kredytowej oznacza potwierdzenie dopuszczalności indeksacji kwoty udzielonego kredytu. W myśl art. 69 ust. 2 Prawa bankowego wskazać należy na niezbędne (obligatoryjne) postanowienia, które powinny być ujawnione w umowie kredytu. Co prawda, nie wszystkie ze wskazanych elementów stanowią essentialia negotii umowy kredytu. Elementy konstrukcyjne tej umowy zostały sprecyzowane w art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, stanowiący, że zobowiązanie banku do wydania kredytobiorcy określonej sumy pieniężnej oraz zobowiązanie kredytobiorcy do zwrotu wykorzystanej sumy kredytu i zapłacenia odsetek kapitałowych (tak SN w orz. z 22.01.2016 r, I CSK1049/14, OSNC 2016/11/134).

Dla oceny prawnej ważności zawartych między stronami umów tj. zawartej wyłącznie przez powódkę umowy nr 200806HL004390700017 z dnia 02-06-2008 r. oraz przez oboje powodów umowy nr 201004HL010401100311 z dnia 14-04-2010 r. kluczowe było więc zweryfikowanie ich pod kątem spełnienia wymogów określonych w wyżej przywołanym przepisie prawa bankowego. Warto przy tym zwrócić uwagę na fakt, iż w obecnym kształcie, przepis art. 69 Prawa bankowego przewiduje w ustępie 3. możliwość zawierania umów o kredyt indeksowany do waluty obcej, co wskazuje na akceptację ze strony ustawodawcy dla zawierania takich umów, a umowy takie w obrocie prawnym rzeczywiście funkcjonują, jednakże nie należy zapominać, iż od profesjonalisty, jakim jest podmiot bankowy, należy wymagać, aby formułował on zawierane z konsumentami umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej w sposób zgodny z wymogami wynikającymi z art. 69 Prawa bankowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2018 roku, sygn. akt I ACa 674/17).

W poddanych ocenie Sądu umowach kredytu przy oznaczaniu kwoty kredytu określono ją na odpowiednio na 300 000 zł oraz 250 000 zł indeksowanej do waluty CHF (§ 2 ust. 1 umów kredytu). Jednocześnie z treści § 5 ust. 1 umów wynikało, że kredyt miał zostać wypłacony w transzach.

Zgodnie z § 5 ust. 2 umów, warunkiem wypłaty kredytu było spełnienie przez kredytobiorcę warunków uruchomienia kredytu, w tym określonych w decyzji kredytowej przekazanej Kredytobiorcy. Zgodnie z § 4 ust. 1 regulaminu kredytu hipotecznego, kredyt udzielny jest w złotych. Na wniosek Wnioskodawcy Bank udziela kredyty indeksowanego do waluty obcej. W przypadku kredytu indeksowanego do waluty obcej Wnioskodawca wnioskuje o kwotę kredytu wyrażoną w złotych, z zaznaczeniem iż wniosek dotyczy kredytu indeksowanego do waluty obcej. Zgodnie z § 7 ust. 4 regulaminu, w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obecnej, wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z Tabelą Obwiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kursu w transzach, stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z Tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchomieniu kredytu. Zgodnie natomiast z § 9 regulaminu, raty spłaty kredytu pobierane są z rachunku bankowego Kredytobiorcy, prowadzonego w złotych, wskazanego w Umowie.

W ocenie Sądu, mając na uwadze treść ww. postanowień, przy uwzględnieniu brzmienia pozostałych postanowień obu umów, uznać należało, iż walutą kredytu był złoty polski (PLN), zaś odwołanie do waluty CHF miało służyć jedynie przeliczeniu kwoty wypłaconego kredytu na walutę CHF (tworzącą saldo), a następnie ustalenia wartości spłat dokonywanych przez stronę powodową w walucie polskiej (po przeliczeniu poszczególnych rat z CHF na PLN), stanowiąc faktyczną klauzulę waloryzacyjną.

Powyższe postanowienia umowne oraz oświadczenia wskazują, iż walutą przedmiotowego kredytu był złoty polski, gdyż nawet w treści samej umowy konkretna kwota kredytu została wskazana w polskich złotych. Co więcej, wskazano że powyższa kwota kredytu jest indeksowana kursem franka szwajcarskiego na warunkach określonych w umowie oraz regulaminie. Wskazać należy, że pomimo odwołania się do waluty franka szwajcarskiego, umowa ta nie przewidywała oddania do dyspozycji kredytobiorcy kwoty we frankach szwajcarskich, ani zwrotu kredytu w tej walucie, zaś kredyt był wypłacony i początkowo spłacany w złotych polskich. Co więcej, nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż takie elementy jak hipoteka zabezpieczająca roszczenia Banku, czy prowizja Banku zostały określone w polskich złotych (§ 7 ust. 1 pkt. 1 umów kredytu).

W ocenie Sądu, postanowienia analizowanych umów nie sprzeciwiają się powołanemu przepisowi art. 69 ust. 1 Prawa bankowego, zgodnie z którym kredytobiorca zobowiązuje się do zwrotu wykorzystanego kredytu. Niniejsze Umowy w skutek wprowadzonej indeksacji, odnoszą wysokość spłacanej kwoty do kursu franka szwajcarskiego. Umowa tego rodzaju jest bowiem ekonomicznym odzwierciedleniem kredytu w walucie obcej - przeliczenie pozwala zatem na określenie wierzytelności wynikającej z umowy kredytowej w walucie obcej, a tym samym pozwala na udzielenie kredytu oprocentowanego stopami właściwymi dla tej waluty (co może być korzystne dla kredytobiorcy). Podobnie jak w przypadku kredytu udzielonego i wypłaconego w walucie obcej CHF, kredyt indeksowany uzależnia wysokość spłaty w walucie polskiej od kursu CHF, co skutkuje tym, że w określonej sytuacji rynkowej bank może tytułem spłaty kapitału kredytu uzyskać wyższą lub niższą kwotę (w PLN) niż wypłacona kredytobiorcy. Ponadto, umowa kredytu nie jest sprzeczna również z art. 69 ust. 2 pkt 5 Prawa bankowego, zgodnie z którym Umowa powinna określać wysokość oprocentowania, jak wynika bowiem z § 3 umowy kredytu, wysokość oprocentowania i sposób jego zmiany, zostało określone przez strony. Zawierając umowę kredytu kredytobiorca przede wszystkim zobowiązuje się na zasadach określonych w umowie zwrócić kwotę wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i zapłacić prowizję, co jest pojęciem różnym i szerszym od „kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel”, wypłaconych na podstawie umowy w momencie wykonania jej przez Bank. Natomiast pomiędzy pojęciem kredytu wypłaconego, kredytu wykorzystanego i kredytu zwracanego nie zachodzi tożsamość i każdy z nich może wyrażać się różną kwotą - rzecz w tym, aby różnice te wynikały z postanowień umownych.

Reasumując, w ocenie Sądu, zawarte przez strony umowy kredytu spełniały formalnie wszystkie ustawowe wymogi wynikające z treści art. 69 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, w szczególności z art. 69 ust. 2 pkt 2 i 4 Prawa bankowego. Strony określiły w przedmiotowych umowach kwotę kredytu, walutę kredytu, jego przeznaczenie, okres kredytowania, terminy i zasady jego zwrotu przez kredytobiorców przy zastosowaniu klauzuli indeksacyjnej, a także oprocentowanie kredytu i opłaty oraz prowizje związane z jego udzieleniem.

Zdaniem Sądu strony umowy kredytu korzystając z zasady swobody umów wyrażonej art. 353¹ k.c. mogły zatem w umowie zawrzeć postanowienia różnicujące walutę kredytu w zakresie zobowiązania banku wypłacającego kredyt i walutę zobowiązania kredytobiorcy - walutę kredytu do spłaty. Podkreślenia wymaga, że treść art. 69 ustawy Prawo bankowe w dacie zawarcie spornej umowy nie kreowała bezwzględnie obowiązującej normy prawnej, z której wynikałoby, że waluta kredytu winna być tożsama w zakresie waluty wypłaty i spłaty kredytu.

Należy również wskazać, że stosowanie dwóch rodzajów walut należy do istoty umowy kredytu indeksowanego, jednocześnie jednak, pomimo wypłaty kwoty kredytu w złotych polskich, księgowana jest ona po dokonaniu przeliczenia według kursu z dnia wypłaty, już w walucie obcej franka szwajcarskiego. Saldo kredytu, a tym samym zobowiązanie kredytobiorcy wyrażane miało być w walucie CHF. Powyższe znajduje potwierdzenie w art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy z 27 lipca 2002 r. Prawo dewizowe, zgodnie z którym obrotem wartościami dewizowymi w kraju jest zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami rozliczeń w walutach obcych albo przeniesienie w kraju między rezydentami lub między nierezydentami własności wartości dewizowych, a także wykonywanie takich umów lub czynności.

Sam fakt, iż to pozwany bank w sposób arbitralny, niezależny od strony powodowej kurs ten ustalał nie zmienia tej oceny, bowiem uwzględniając zasadę swobody umów strony mogły do umowy co do zasady takie postanowienie umowne wprowadzić. Mieć w tym względzie należało na uwadze, że przyznanie takiego uprawnienia bankowi, nawet przy uwzględnieniu jego silniejszej pozycji czy profesjonalnego statusu nie powoduje, by natura umowy kredytu, stosunku prawnego została w ten sposób wypaczona. Nie uniemożliwia to jednocześnie oceny tak postanowienia wprowadzającego mechanizm indeksacji jak i pozostałych postanowień zawierających klauzule przeliczeniowe przez pryzmat art. 385 zn 1 k.c.

Kolejno Sąd nie uznał, by umowy łączące strony były nieważne na podstawie art. 58 §

2 k.c.

W szczególności Sąd nie stwierdził, by nieważność umów kredytu w oparciu o wskazany przepis mogła powodować brak lub niedostateczne poinformowanie powodów o ryzyku walutowym - to jest że w przypadku wzrostu kursu waluty CHF podwyższeniu ulega zarówno rata spłaty jak i kwota zadłużenia wyrażone w walucie polskiej, jak i że w przypadku wypłaty kredytu w walucie polskiej kredyt jest wypłacany po kursie kupna dla waluty CHF obowiązującej w dniu realizacji świadczenia, zaś w przypadku spłaty kredytu w walucie CHF po kursie sprzedaży waluty w dniu poprzedzającym dzień wymagalności poszczególnych rat kapitałowo-odsetkowych. Nie sposób było dopatrzyć się w tej sprawie naruszenia przez bank obowiązku informacyjnego. O tym że został on zrealizowany świadczy podpisane przez powódkę „oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej” (dot. umowy 200806HL004390700017) oraz podpisane przez powodów „oświadczenie wnioskodawcy związane z ubieganiem się o kredyt hipoteczny indeksowany do waluty obcej (dot. umowy 201004HL010401100311), w którym kredytobiorcy wprost oświadczyli, że są świadomi, iż ryzyko kursowe ma wpływ na wysokość zobowiązania. Kredytobiorcy oświadczyli, że zostali zapoznania przez pracownika Banki z kwestią ryzyka kursowego w przypadku udzielenia kredytu indeksowanego do waluty obcej.

Nie można również oczekiwać, iż przedstawienie zarówno korzyści jak i negatywnych możliwych do zaistnienia okoliczności zawarcia umowy kredytowej indeksowanej do CHF, będzie obejmowało wszelkie możliwe z tego tytułu zdarzenia - w ocenie Sądu wystarczające było zwrócenie powodom uwagi na ryzyka związane z tym kredytem w sposób opisany w oświadczeniu, a to że wzrost tej waluty na chwilę zawierania umowy wydawał się nieprawdopodobny, a na pewno nie w stopniu jaki ma miejsce obecnie, i co de facto stanowiło faktyczną podstawę wystąpienia z powództwem po wielu latach wykonywania tych umów. Zauważyć należy, że nie sposób przypisać pozwanemu wiedzy o tym że kurs wzrośnie- o tym co stanie się w przyszłości z danym kursem waluty, jak i tego by celowo pozwany bank zataił przed pozwanym tę wiedzę. Wzrost lub spadek kursu waluty stanowi istotę ryzyka, jakie przyjmują na siebie Kredytobiorcy - w tym wypadku powodowie i nawet twierdzenia o tym, że kurs może wzrosnąć nieznacznie stanowią wyłącznie subiektywne przekonanie, które może okazać się zupełnie nieadekwatne do rzeczywistości jaka będzie miała w przyszłości, zwłaszcza w kontekście tak długoterminowego zobowiązania jakie wynikało z umów łączącej strony. Jak słusznie skonstatował Sąd Najwyższy w wyroku z 24 maja 2012 r. (II CSK 429/11) „biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy z przeliczeniem zobowiązań okresowych (rat spłacanego kredytu) według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych, niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waluty waloryzacji tego kredytu”. W ocenie Sądu wzrost lub spadek kursu waluty obcej, nie jest co do zasady okolicznością niezwykłą czy też wyjątkową. To, że powodowie liczyła na to, iż kurs CHF przez czas trwania umowy łączącej strony nie wzrośnie powyżej określonego poziomu, nie może uzasadniać stwierdzenia że doszło do naruszenia zasad współżycia społecznego.

Finalnie Sąd dokonał oceny postanowień umowy przez pryzmat art. 385¹ § 1 -3 k.c. w efekcie czego uznał za abuzywne postanowienia analizowanych umów i regulaminów stanowiących załączniki do nich zawarte w:

2 ust. 1 każdej z umów zdanie drugie kredyt jest indeksowany do waluty obcej

CHF.

7ust. 4 każdego z regulaminów, który stanowił, że w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej wypłata kredytu następuje w złotych według kursu nie niższego niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty środków z kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach stosuje się kurs nie niższy niż kurs kupna zgodnie z tabelą obowiązującą w momencie wypłaty poszczególnych transz. Saldo zadłużenia z tytułu kredytu wyrażone jest w walucie obcej i obliczane jest według kursu stosowanego przy uruchamianiu kredytu. W przypadku wypłaty kredytu w transzach saldo zadłużenia z tytułu kredytu obliczane jest według kursów stosowanych pzy wypłacie poszczególnych transz. Aktualne saldo zadłużenia w walucie kredytu Kredytobiorca otrzymuje listownie na podstawie postanowień § 11.
9 ust. 2 obu Regulaminów, stanowiący, że w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej:

Raty kredytu podlegające spłacie wyrażone są w walucie obcej i w dniu wymagalności raty kredytu pobierane są z rachunku bankowego o którym mowa w ust. 1 według kursu sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec dnia roboczego poprzedzającego dzień wymagalności raty spłaty kredytu;
Jeżeli dzień wymagalności raty kredytu przypada na dzień wolny od pracy stosuje się kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku na koniec ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień spłaty kredytu.

13 ust. 7 obu regulaminów, w którym postanowiono, że w przypadku kredytów indeksowanych do waluty obcej wcześniejsza spłata kredytu dokonywana jest w oparciu o kurs sprzedaży zgodnie z tabelą obowiązującą w banku w momencie realizacji dyspozycji.
21 ust. 3 obu regulaminów.

Sąd oparł się na brzmieniu art. 385¹ k.c., zawierającego postanowienia odnoszące się do tzw. klauzul niedozwolonych. Zgodnie z jego treścią, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to jednak postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Zgodnie z § 2, jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie. Zgodnie zaś z § 3, nie uzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.

Jak wyżej wskazano niewątpliwie poprzednik prawny pozwanego miał status przedsiębiorcy w chwili zawierania analizowanych umów zaś kredytobiorcy byli konsumentami w rozumieniu art.22¹ k.c. Celem kredytowym w zakresie zawartych przez nich umów kredytu, na co wskazywała literalna treść obu umów, było pozyskanie środków finansowych na budowę domu systemem gospodarczym mającego zaspokoić ich potrzeby mieszkaniowe. Wprawdzie powód będący stroną umowy z 2010 roku był zatrudniony w dacie zawarcia tej umowy w banku BPH niemniej jednak w ramach wykonywanych obowiązków, co wynikało tak z zeznań powoda, jak i wniosku kredytowego, nie zajmował się udzielaniem tego rodzaju kredytów, nie oferował produktów powiązanych z walutą obcą. Definicja przeciętnego konsumenta zawarta została przy tym w art. 2 pkt 8 ustawy z 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, w którym wskazano, iż "dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny”. W orzecznictwie wyrażono pogląd, że przy wykładni wzorców umownych ze względu na ich funkcję standaryzacyjną stosować należy metodę obiektywną, a za miarodajny uznawać należy sens dostępny dla typowego adresata wzorca (wyrok SN z dnia 19 kwietnia 2007 r., I CSK 27/07, LEX nr 315565) Nie sposób było również wobec powódki li tylko z faktu, iż umowa z 2010 roku była druga umową kredytową tego samego rodzaju zawartą przez powódkę, stosować podwyższonego miernika staranności.

Zgodnie z treścią art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W świetle treści wskazanego przepisu nie uległo wątpliwości Sądu, że uznanie konkretnej klauzuli umownej za postanowienie niedozwolone wymaga stwierdzenia łącznego wystąpienia wszystkich wymienionych w nim przesłanek, a zatem analizowane postanowienie umowy zawartej z konsumentem (lub wzorca umownego):

nie może być postanowieniem w sposób jednoznaczny określającym główne świadczenia stron,
nie może być postanowieniem uzgodnionym indywidualnie oraz
musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Podkreślić przy tym należy, iż ocena postanowień umowy dokonywana być powinna według zasad przewidzianych w art. 385¹ k.c., a zatem według stanu z chwili jej zawarcia oraz w okolicznościach jej zawarcia, przy uwzględnieniu umów pozostających z nią w związku, stosownie do art. 385² k.c. oraz art. 4 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. UE L z 21 kwietnia 1993 r., dalej: „dyrektywa 93/13”). Istotne jest zatem przeprowadzenie kontroli incydentalnej wzorca w chwili zawarcia umowy, a nie jej wykonywania, toteż zmiana warunków ekonomicznych działania powodowego Banku, np. kryzys na rynkach pieniężnych i finansowych, konieczność zachowania płynności i rentowności Banku, jako związane z wykonywaniem umowy, a nie z procesem formułowania wzorca i zawarcia umowy, pozostawały bez znaczenia dla rozważań tym zakresie.

Jak wynika zatem z treści art. 385² k.c. i jak wskazuje się w orzecznictwie artykuł 385¹k.c. został pomyślany jako norma eliminująca nieuczciwe postanowienia umowne z mocy prawa w taki sposób, że nie stają się one skuteczne w ramach nawiązanego z konsumentem stosunku, ustalenie podstaw abuzywności nie może więc nastąpić dopiero w oparciu o rezultaty ich stosowania. (wyrok SN z dnia 24 października 2019 roku opubl. MonPrBank 2019/11/41)

Również możliwości oceny postanowień umowy przez pryzmat art. 385 ¹ k.c. nie zmieniał zatem fakt wejścia w życie ustawy z dnia 29 lipca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984) , którą zmieniono m.in. art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (aktualnie t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 128) przez dodanie w ust. 2 po pkt 4 pkt 4a, zobowiązując do zamieszczenia w umowie o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż polska szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty lub spłaty kredyt i zgodnie z której art. 4 w przypadku kredytów lub pożyczek pieniężnych zaciągniętych przez kredytobiorcę lub pożyczkobiorcę przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ma zastosowanie art. 69 ust. 2 pkt 4a oraz art. 75b ustawy, o której mowa w art. 1, w stosunku do tych kredytów lub pożyczek pieniężnych, które nie zostały całkowicie spłacone - do tej części kredytu lub pożyczki, która pozostała do spłacenia. W tym zakresie bank dokonuje bezpłatnie stosownej zmiany umowy kredytowej lub umowy pożyczki.

Nowelizacja Prawa bankowego dokonana ustawą z dnia 29 lipca 2011 r. (Dz.U. Nr 165, poz. 984) przyznała bowiem kredytobiorcy w zakresie już istniejących stosunków prawnych jedynie dodatkowe uprawnienie do spłaty rat kredytu indeksowanego lub denominowanego do waluty obcej bezpośrednio w tej walucie. Kredytobiorca miał możliwość wyboru formy spłaty, a więc mógł wybrać spłatę w złotych polskich, co oznacza konieczność zamieszczenia w umowie kredytowej, zgodnie z wymaganiami art. 69 ust. 2 pkt 4a, szczegółowych zasad określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu. (v. Postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 28 maja 2014 r.I CSK 607/13)

Wywodzenie z przepisów tej ustawy nowelizującej art. 69 ustawy Prawo Bankowe dalej idących skutków w tym sankcjonujących postanowienia umów zawartych przed dniem jej wejścia w życie, w tym ewentualnego wyłączenia ich spod oceny przez pryzmat art. 385¹k.c., jest zatem w ocenie Sądu nieuprawnione.

W konsekwencji ustalenie przez strony umowy w zawartych po zawarciu każdej z analizowanych umów aneksach iż od daty ich zawarcia spłaty kredytu dokonywane będą w walucie CHF nie mogło mieć znaczenia w kontekście oceny postanowień umowy.

W tym miejscu wskazania wymaga, iż wprowadzenie możliwości spłaty rat kredytu bezpośrednio w walucie obcej nie stanowiło zdaniem Sądu odnowienia w rozumieniu art. 506 k.c.

Odnowienie zobowiązania, przewidziane w art. 506 § 1 KC, jest umową zawartą pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, w której dłużnik - w celu umorzenia zobowiązania - zobowiązuje się spełnić inne świadczenie (istotnie odbiegające od dotychczasowego) albo nawet to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej. Koniecznymi elementami tej umowy jest więc wyrażenie przez strony zgodnego zamiaru umorzenia dotychczasowego zobowiązania i ustanowienia w to miejsce nowego zobowiązania. W ocenie Sądu samo skorzystanie przez powodów z możliwości dokonywania spłaty kredytu bezpośrednio w walucie CHF nie prowadziło do umorzenia dotychczasowego zobowiązania, kredytobiorca nie zobowiązał się spełnić innego świadczenia czy też z innej podstawy prawnej, nadal bowiem zobowiązanie kredytobiorcy - saldo kredytu i raty kapitałowo-odsetkowe wyrażone były w CHF, zmianie uległ jedynie sposób spłaty - dokładnie waluty, w jakiej kredytobiorca wpłacał środki na pokrycie rat kredytowych.

Także sposób wykonania umowy kredytu przez pozwanego, zastosowany przez niego faktycznie kurs CHF dla przeliczeń wynikających z umowy, w tym dla określenia kwoty kredytu jak i wysokości spłat rat w złotówkach i prowizji, ale również relacja w jakiej pozostawał on do kursów walut ustalanych przez inne banki, pozostawał bez znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umowy. To zatem, czy kurs ten był rynkowym czy nie pozostawało bez wpływu na treść rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu w okolicznościach niniejszej sprawy nie zostało wykazane przez pozwanego, na którym zgodnie z art. 385¹ § 4 k.c. spoczywał ciężar dowodzenia, by analizowane postanowienie umowy i postanowienia regulaminu były postanowieniami uzgodnionymi indywidualnie ze stroną powodową. O indywidualnie uzgodnionym postanowieniu można mówić wtedy, gdy dane postanowienie powstało poprzez wspólne uzgodnienie jego treści przez konsumenta i przedsiębiorcę. Postanowieniem indywidualnie uzgodnionym w myśl przepisu art. art. 385¹ § 1 k.c. nie jest postanowienie, którego treść konsument mógł negocjować; ale jest nim takie postanowienie, które rzeczywiście powstało na skutek indywidualnego uzgodnienia. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. Nie mogło przy tym ujść uwadze Sądu, że umowa w zdecydowanym zakresie odwoływała się do postanowień stanowiącego jego integralną część regulaminu, który co niewątpliwie stanowił wzorzec którym posługiwał się kredytodawca, zatem twierdzenie pozwanego, iżby kredytobiorca miał wpływ na jego treść i mógł żądać zastosowania w umowie odmiennych rozwiązań w zakresie postanowień przeliczeniowych - w tym w zakresie dotyczącym negocjacji kursu do przeliczeń walutowych Sąd uznał za gołosłowne. To zatem, że powodowie zdecydowali się podpisać umowę o określonym przez bank brzmieniu z uwzględnieniem wzorca, który ustalił i którym posługiwał się bank, nie mogło stanowić uznaniu, że doszło do indywidualnego uzgodnienia postanowień umowy między stronami w rozumieniu analizowanego przepisu.

W efekcie Sąd przyjął, że analizowane postanowienia umowne nie zostały indywidualnie z kredytobiorcami w niniejszej sprawie uzgodnione.

Kolejno Sąd dokonał oceny czy postanowienia te mają charakter głównych świadczeń stron w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. i przy uwzględnieniu treści art. 69 Prawo bankowe oraz postanowień każdej ze spornych umów.

Zakres pojęcia „postanowień określających główne świadczenia stron”, którym ustawodawca posłużył się w art. 385¹ § 1 k.c., mógł budzić kontrowersje, ponieważ wysuwane były zapatrywania, że nie ma tu przesądzającego znaczenia to, czy wspomniane świadczenia należą do essentialia negotii (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12). Z tej przyczyny zasięg odnośnego pojęcia musi być zawsze ustalany w konkretnym przypadku, z uwzględnieniem wszystkich postanowień oraz celu zawieranej umowy. Chodzi tu o określenie świadczeń decydujących o istocie związania stron umową, czyli o to, co dla stron umowy jest najważniejsze. Pojęcie to należy zatem interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów umowy kluczowych przedmiotowo. Przemawia za tym treść przepisu, która nie odnosi się do świadczeń „dotyczących głównych postanowień”, ale „określających” te postanowienia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2004 r., I CK 635/03). Jak wskazał Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wydanym na gruncie art. 4 ust 2 Dyrektywy 93/13- orzeczeniu z dnia 30 kwietnia 2014 r. sygn. C 26/13 (orzeczenie wstępne w sprawie Arpad Kasler i Hajnalka Kaslerne Rabai v. OTP Jelzalogbank Zrt), „Za warunki umowy, które mieszczą się w pojęciu określenia głównego przedmiotu umowy w rozumieniu tego przepisu, należy uważać te, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę.”

Sąd miał także na względzie przy ocenie czy postanowienie umowne dotyczące mechanizmu indeksacji stanowiło główne świadczenie stron w rozumieniu art. 385¹ k.c., iż przepis ten stanowił transpozycję do porządku prawnego art. 4 Dyrektywy stanowiącego w ust. 2, że ocena nieuczciwego charakteru warunków nie dotyczy ani określenia głównego przedmiotu umowy, ani relacji ceny i wynagrodzenia do dostarczonych w zamian towarów lub usług, o ile warunki te zostały wyrażone prostym i zrozumiałym językiem. Tymczasem Trybunał orzekł już, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy kredytu, a w związku z czym obiektywna możliwość utrzymania obowiązywania przedmiotowej umowy kredytu wydaje się w tych okolicznościach niepewna (zob. podobnie wyrok z dnia 14 marca 2019 r., Dunai, C-118/17, EU:C:2019:207, pkt 48, 52). Artykuł 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE.L z 1993 r., Nr 95, str. 29) należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu tego przepisu obejmuje

warunek umowny, taki jak na przykład ujęty w umowie o kredyt w walucie obcej, który nie był indywidualnie negocjowany i na mocy którego kredyt należy spłacić w tej samej walucie obcej co waluta, w której został on zaciągnięty, w wypadku gdy warunek ten określa podstawowe świadczenie charakteryzujące tę umowę. W konsekwencji warunku tego nie można uznać za nieuczciwy, o ile jest on wyrażony prostym i zrozumiałym językiem. Kategoria warunków umownych mieszczących się w pojęciu „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu art. 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 (Dz.Urz.UE.L z 1993 r., Nr 95, str. 29), obejmuje takie warunki, które określają podstawowe świadczenia w ramach danej umowy i które z tego względu charakteryzują tę umowę (zob. wyroki: z dnia 3 czerwca 2010 r., Caja de Ahorros y Monte de Piedad de Madrid, C-484/08, pkt 34; z dnia 23 kwietnia 2015 r., Van Hove, C-96/14, pkt 33). Natomiast warunki, które wykazują charakter posiłkowy względem warunków definiujących samą istotę stosunku umownego, nie mogą być objęte pojęciem „głównego przedmiotu umowy” w rozumieniu tego przepisu (zob. wyroki: z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kasler i Kaslerne Rabai, C-26/13, pkt 50; z dnia 23 kwietnia 2015 r., Van Hove, C-96/14, pkt 33).

W tym względzie podzielić należało stanowisko zaprezentowane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2019 r. (III CSK 159/17) w którym wskazano, że pod pojęciem kredyt indeksowany należy ujmować kredyt, w którym suma kredytu była wyrażana w walucie polskiej, którą następnie przeliczono na walutę obcą, a w przypadku rat dokonywano operacji odwrotnej - każdą ratę przeliczano z waluty obcej na walutę polską. W analizowanym przypadku klauzula indeksacyjna stanowiła zatem element określający wysokość świadczeń kredytobiorców. Jeśli zważyć, że stosownie do art. 69 ust. 1 Prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu, wówczas nie powinno budzić wątpliwości, że obowiązek zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu stanowi główne świadczenie kredytobiorców. Skoro tak, trudno podzielić stanowisko, że klauzula indeksacyjna nie odnosiła się bezpośrednio do elementów przedmiotowo istotnych umowy kredytu bankowego, a zatem do oddania i zwrotu sumy kredytowej, skoro wysokość tej sumy wprost kształtowała.

W ocenie Sądu klauzulę indeksacyjną zawartą w § 2 ust. 1 zdanie drugie każdej z ocenianych umów i w przytoczonym wyżej postanowieniu § 7 ust. 4 stanowiących załącznik do każdej z umów regulaminów - z uwzględnieniem definicji wskazanej w § 1 pkt 2 należało uznać za określającą główny przedmiot umowy - podstawowe świadczenie w ramach zawartej umowy, charakteryzujące tę umowę, a dokładnie służące określeniu wysokości zobowiązania kredytobiorcy w powiazaniu z zasadami ustalania oprocentowania w tym w powiazaniu ze stawką LIBOR 3M, właściwą, co wynikało z postanowień regulaminu, dla kredytów w CHF. Zdaniem Sądu analizując treść umowy uznać należało, że klauzula ryzyka walutowego poprzez postanowienie dotyczące kursu waluty dla przeliczenia kwoty kredytu na CHF określało główny cel umowy.

Jednocześnie Sąd uznał, że analizowane postanowienia były sformułowane niejednoznacznie, odwołują się bowiem do nieweryfikowalnego w dacie zawarcia umowy, arbitralnie przez jedną ze stron umowy- bank ustalanego kursu waluty bez określenia precyzyjnego działania mechanizmu wymiany waluty. W efekcie skoro główne świadczenie strony powodowej w postaci kwoty kredytu do spłaty przy przyjęciu kursu ustalonego arbitralnie przez Bank nie zostało określone w sposób jednoznaczny, umożliwiało to dokonanie oceny postanowień umowy odnoszących się do ustalenia kwoty kredytu a dokładnie kursu waluty pod kątem ich abuzywności.

W tym zakresie wskazania wymaga, że klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, jest klauzulą niedozwoloną. Jak wskazuje się w orzecznictwie wymóg jednoznacznego i w sposób zrozumiały sformułowania postanowienia umowy, określany zasadą transparentności, wyraźnie wyodrębnia dwa elementy. Zrozumiałość dotyczy zarówno treści jak i formy wzorca, natomiast wymóg jednoznacznego jego sformułowania odnosi się wyłącznie do treści, zmierzając do zapobiegania sformułowaniom, które mogą prowadzić do wieloznaczności tekstu. Zatem przesłanka wynikająca z art. 385¹ § 1 zd. 2 k.c. jest spełniona tylko wtedy, gdy postanowienie wzorca nie budzi wątpliwości co do jego znaczenia, innymi słowy, gdy wynika z niego tylko jedna możliwa interpretacja dla przeciętnego, typowego konsumenta (por. wyroki SN: z dnia 15 lutego 2013 r., I CSK 313/12, z dnia 13 czerwca 2012 r., II CSK 515/11). Bez znaczenia jest natomiast okoliczność, czy przeciętny, typowy konsument, prawidłowo rozumiejący treść zawartego we wzorcu postanowienia, aprobuje, czy wręcz akceptuje tę treść, a więc czy podziela zawarte w niej stanowisko. Ta ostatnia okoliczność nie mieści się już w ustawowej przesłance sformułowania postanowienia wzorca, określającego główne świadczenia stron, w sposób jednoznaczny, wyartykułowanej w art. 385¹ § 1 zd. 2 k.c. (v. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 10 lipca 2014 r, I CSK 531/13, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2016 roku, CSK 1049/14 )

Warto również przytoczyć stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej zaprezentowane w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 roku (C-26/13 Arpad Kasler,Hajnalka Kaslerne Rabai v. OTP Jelzalogbank Zrt) w którym wskazano, że artykuł 4 ust. 2 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku warunku umownego takiego jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym wymóg, zgodnie z którym warunek umowny musi być wyrażony prostym i zrozumiałym językiem, powinien być rozumiany jako nakazujący nie tylko, by dany warunek był zrozumiały dla konsumenta z gramatycznego punktu widzenia, ale także, by umowa przedstawiała w sposób przejrzysty konkretne działanie mechanizmu wymiany waluty obcej, do którego odnosi się ów warunek, a także związek między tym mechanizmem a mechanizmem przewidzianym w innych warunkach dotyczących uruchomienia kredytu, tak by rzeczony konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy konsekwencje ekonomiczne.

W zakresie zaś postanowienia umownego zawartego w § 9 ust. 2 Regulaminu dotyczącego wskazania kursu waluty do przeliczenia spłat rat wyrażonych w CHF a dokonywanych w złotówkach, Sąd uznał, że miało ono poboczne znaczenie, a zatem nie dotyczyło on głównego przedmiotu umowy i w efekcie możliwe było badanie tego postanowienia pod katem jego abuzywności. Zgodnie bowiem z umową łączącą strony zobowiązanie powoda - kredytobiorcy miało być wyrażone w walucie frank szwajcarski po dokonaniu przeliczenia w chwili wypłaty kredytu, a jedynie kredytobiorca technicznie dokonywał spłaty rat wyrażonych w CHF poprzez wpłaty określonych sum pieniężnych w złotych polskich, które następnie przez bank były przeliczane na CHF według kursu sprzedaży z Tabeli Kursów Walut Obcych ustalonego przez bank.

Abstrahując od powyższego postanowienie to również nie spełniało wymogu jednoznaczności. A mianowicie uwzględniwszy powyższe wskazania nie chodzi o jednoznaczność w ujęciu stricte gramatycznym, ale o to, by w oparciu o dane postanowienie konsument był w stanie oszacować, w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria, wypływające dla niego z tej umowy- danego postanowienia konsekwencje ekonomiczne. Zdaniem Sądu kredytobiorca zawierając umowę kredytu nie był w stanie ustalić z jakiej konkretnie daty tabela kursowa będzie miała zastosowanie do przeliczeń, dzień wymagalności - daty spłat rat kredytu wyznaczyć miał bowiem w przyszłości dzień uruchomienia kredytu jak wynikało z § 10 obu umów.

Nawet jednak gdyby uznać, że żadne z analizowanych postanowień umowy nie odnosiło się go głównych świadczeń stron w rozumieniu art. 385¹ k.c. -to tym bardziej możliwa była ich ocena pod kątem abuzywności.

Definitywnie postanowienia dotyczącego głównego świadczenia stron nie miało zaś postanowienie zawarte w § 13 ust. 7 dotyczące wcześniejszej spłaty kredytu oraz w § 21 ust. 3 regulaminu odnoszące się do przeliczenia zadłużenia przeterminowanego.

Uwzględniwszy powyższe w ocenie Sądu możliwa była zatem kontrola wskazanych postanowień umownych przez pryzmat art. 385¹ § 1 k.c.

Przechodząc do analizy ostatniej z przesłanek oceny abuzywności a mianowicie tego, iż postanowienie umowne musi kształtować prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy wskazać należy, iż Sąd obowiązany był do oceny czy w okoliczności towarzyszące zawarciu umowy między stronami z wykorzystaniem wzorca umownego uznanego następnie za niedozwolony pozwalały na przyjęcie, że kształtowało ono prawa i obowiązki powoda jako konsumenta w sposób sprzeczny w dobrymi obyczajami rażąco naruszając prawo.

W tym względzie wskazania wymaga, iż przez „dobre obyczaje” to reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością i aprobowanymi społecznie obyczajami. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można uznać także działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, a więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Sprzeczne z dobrymi obyczajami są zatem, przykładowo, działania wykorzystujące niewiedzę, naiwność czy brak doświadczenia konsumenta, naruszające zasadę równorzędności stron umowy, zmierzające do dezinformacji, wywołujące błędne przekonanie konsumenta. Chodzi więc o działania określane jako nieuczciwe, nierzetelne i odbiegające na niekorzyść konsumenta od przyjętych standardów postępowania.

Pojęcie „interesów konsumenta” należy rozumieć szeroko, nie tylko jako interes ekonomiczny, mogą tu wejść w grę także inne aspekty: zdrowia konsumenta (i jego bliskich), jego czasu zbędnie traconego, dezorganizacji toku życia, przykrości, zawodu itp. Naruszenie interesów konsumenta wynikające z niedozwolonego postanowienia musi być rażące, a więc szczególnie doniosłe. Rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję, na niekorzyść konsumenta praw i obowiązków wynikających z umowy, skutkujące niekorzystnym ukształtowaniem jego sytuacji ekonomicznej oraz jego nierzetelne traktowanie (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2006 r., I CK 297/05, z dnia 15 stycznia 2016 r., I CSK 125/15, OSNC - ZD 2017 , nr 1, poz. 9; z dnia 27 listopada 2015 r., I CSK 945/14, z dnia 30 września 2015 r., I CSK 800/14, z dnia 29 sierpnia 2013 r. I CSK 660/12, v. wyrok SN z dnia 13.07.2005 r. I CK 832/04, „Biuletyn SN” 2006, Nr 2, s. 86)

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy uznać należało, że postanowienia umów przewidujące stosowanie kursów wyznaczanych przez bank tak przy realizacji wprowadzonego do umowy mechanizmu indeksacji kredytu jak również przy spłacie kredytu - co przyznawały pozwanemu powyżej przytoczone postanowienia umowy i regulaminu - stanowiło przypisanie bankowi uprawnienia do jednostronnego kształtowania wysokości świadczenia kredytobirców. Dotyczyło to określenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy w walucie frank szwajcarski, do jakiej spłaty jest on zgodnie z postanowieniami umowy zobowiązany jak i wysokości spłaty dokonywanej przez kredytobiorcę w walucie PLN tytułem spłaty rat wyrażonych w harmonogramie spłat w CHF. Zawarte w przedmiotowej umowie klauzule przeliczeniowe winny być uznane za abuzywne ze względu na odwoływanie się przez nie do ustalanego w sposób nieobiektywny kursu CHF, nie zaś do obiektywnych wskaźników, na które żadna ze stron nie miałaby wpływu. W rzeczywistości klauzule pozwalały bowiem pozwanemu Bankowi kształtować kurs wedle swojej woli w zakresie wysokości spreadu walutowego (różnicy miedzy kursem kupna i sprzedaży). Na mocy powołanych wyżej postanowień, pozwany mógł jednostronnie, a przy tym w sposób wiążący, modyfikować wskaźnik, według którego obliczana była wysokość zobowiązania powoda, a tym samym mógł wpływać na wysokość jego świadczenia. Przyznanie sobie przez pozwanego prawa do jednostronnego regulowania wysokości kwoty uruchamianego kredytu w złotych polskich oraz wysokości rat kredytu poprzez samodzielne wyznaczanie kursów kupna oraz sprzedaży franka szwajcarskiego - dowolnego kształtowania wysokości tzw. spreadu, przy jednoczesnym pozbawieniu konsumenta jakiegokolwiek wpływu na te elementy, bez wątpienia narusza ich interesy i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami.

Pod pojęciem ,,spreadu” należy rozumieć wynagrodzenie za wykonanie usługi wymiany waluty. W niniejszej sprawie pomiędzy stronami, w ramach obu analizowanych

umów nie dochodziło do faktycznej transakcji wymiany walut, a więc pobieranemu od powoda „spreadowi” nie odpowiadało żadne świadczenie Banku. W istocie była to zatem prowizja na rzecz pozwanego, której wysokości powódka w przypadku pierwszej z umów i powodowie w zakresie drugiej z nich nie mogli oszacować i nie podlegała ona ich kontroli. Wysokość tej „prowizji” zależała wyłącznie od Banku. Wobec powyższego, treść kwestionowanych postanowień umożliwiała pozwanemu Bankowi jednostronne kształtowanie sytuacji strony powodowej w zakresie wysokości otrzymanego świadczenia, a także spłaty zobowiązania wobec Banku, przez co zakłócona została równowaga pomiędzy stronami przedmiotowej umowy. Zdaniem Sądu postanowienia te nie tylko kreowały pełną dowolność po stronie banku w ustalaniu kursów waluty, ale i nie wyposażały powoda w jakikolwiek mechanizm pozwalający na dokonanie weryfikacji prawidłowości zastosowanego sposoby ustalenia tych kursów. W konsekwencji strona powodowa nie miała możliwości oceny jak będzie kształtowała się kwota należnego do spłaty kredytu wyrażonego po indeksacji w CHF jak i ich zobowiązanie z tytułu zawartej umowy kredytu w postaci spłat rat kredytowych.

Pozostawienie prawa do arbitralnego ustalenia wymiaru tych obowiązków w sferze wyłącznych nieweryfikowalnych decyzji Banku pozwalało na uznanie wskazanych postanowień za kształtujące obowiązki kredytobiorców w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, przez które rozumieć należy ukształtowanie stosunku umownego w sposób klarowny, jasny i weryfikowalny dla konsumenta. Zarazem w ocenie Sądu postanowienia te rażąco naruszały interesy powodów.

Tożsame wnioski wysnuć należało w zakresie oceny § 13 ust. 7 i § 21 ust. 3 Regulaminu według których przeliczenia miały być dokonywane według kursu waluty arbitralnie ustalanego przez bank.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 kwietnia 2019 roku mechanizm ustalania przez bank kursów waluty, pozostawiający bankowi swobodę, jest w sposób oczywisty sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, zaś klauzula, która nie zawiera jednoznacznej treści i przez to pozwala na pełną swobodę decyzyjną przedsiębiorcy w kwestii bardzo istotnej dla konsumenta, dotyczącej kosztów kredytu, jest klauzulą niedozwoloną. Niepoddające się weryfikacji określenie sposobu ustalania kursów wymiany walut stanowi dodatkowe, ukryte wynagrodzenie banku, które może mieć niebagatelne znaczenie dla kontrahenta, a którego wysokość jest dowolnie określana przez bank.(Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 4 kwietnia 2019 r.III

CSK 159/17)

Ponadto w procesie zawierania zarówno pierwszej jak i drugiej umowy kredytu stronie powodowej nie wyjaśniono, jaki rodzaj kursu będzie stosowany, jak również nie wytłumaczono dlaczego Bank stosuje w rzeczywistości różnorodzajowe kursy waluty. Podkreślić należy, że klauzula waloryzacyjna może działać prawidłowo wyłącznie, gdy miernik wartości, według którego dokonywane jest przeliczenie ustalany jest w sposób obiektywny, a zatem w sposób niezależny od woli którejkolwiek ze stron umowy. Tymczasem, ani w analizowanych umowach, ani stanowiących załączniki do umów regulaminach kredytowania nie określono w sposób jednoznaczny i przejrzysty zasad funkcjonowania mechanizmu wymiany waluty obcej, tak by umożliwić kredytobiorcy samodzielne oszacowanie, na podstawie zrozumiałych kryteriów, konsekwencji ekonomicznych zawartego stosunku prawnego. Strona powodowa nie miała wiedzy w jaki sposób Bank kształtował kurs CHF, zwiększając go bądź zmniejszając, w zależności od wysokości przyjętego spreadu oraz kursu na rynku międzybankowym. Przedmiotowe umowy nie dawały stronie powodowej zatem żadnego instrumentu pozwalającego na weryfikację decyzji pozwanego w zakresie wyznaczanego kursu CHF, czy też obrony przed tymi decyzjami.

Z uwagi na powyższe pomiędzy stronami została zakłócona równowaga kontraktowa, bowiem treść kwestionowanych postanowień umożliwiała pozwanemu jednostronne kształtowanie sytuacji słabszej strony umowy (strony powodowej) w zakresie wysokości jej zobowiązań wobec Banku. Analizowane umowy, jak również stanowiący załącznik do niej regulamin nie precyzują sposobu ustalania kursu wymiany walut stosowanego przez pozwanego. Ponadto, w postanowieniach obu umów i regulaminów nie zawarto wymogu, aby wysokość ustalanego przez Bank kursu pozostawała w określonej relacji do aktualnego kursu CHF ukształtowanego na rynku walutowym. Kursy wykorzystywane przez pozwanego z zasady zawierają zaś wynagrodzenie - marżę Banku za dokonanie transakcji kupna lub sprzedaży waluty, której wysokość była zależna wyłącznie od woli pozwanego.

Mając powyższe na względzie, uznać należy więc, że Bankowi, mocą obu umów, została przyznana pełna dowolność w zakresie wyboru kryteriów ustalania kursu CHF, a przez to kształtowania wysokości zobowiązań kredytobiorcy, których saldo kredytu powiązane zostało z przeliczeniem kwoty PLN na CHF, przy jednoczesnym zastrzeżeniu wyłączności uruchomienia kredytu oraz spłaty kredytu w złotych polskich.

Co istotne z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, by pośrednik

lub pracownik banku obsługujący powodów na etapie zawierania umowy przekazał jej jakiekolwiek informacje w zakresie sposobu kształtowania kursów walut w tabelach kursowych, jakie miały mieć zastosowanie do umowy łączącej strony. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego powódki przy zawarciu umowy z 2008 roku i powodów przy zawarciu umowy z 2010 roku nie poinformowano o zasadach tworzenia tabeli kursowej pozwanego banku ustnie ani na piśmie.

Bez wątpienia takie ustalenie kursu waluty przez bank do przeliczeń stanowiło rażące naruszenie interesów konsumenta, narażając go na brak bezpieczeństwa i możliwości przewidzenia skutków umowy. Postanowienia takie uznać należało za nieuczciwe, rażąco naruszające równowagę stron umowy na korzyść strony silniejszej, która nie tylko może żądać spełnienia świadczenia w określonej przez siebie wysokości.

Zaznaczenia wymaga również, iż bez wpływu na ocenę postanowienia dotyczącego ustalenia kursu dla przeliczenia spłaty kredytu dokonywanej w PLN na CHF pozostawała okoliczność, iż kredytobiorca miał możliwość dokonania spłaty kredytu bezpośrednio w CHF w toku wykonywania każdej umowy kredytu, w efekcie analizowane postanowienie przeliczeniowe nie miałoby do niego od tego czasu zastosowania. Ocena abuzywności postanowień umowy dokonywana jest bowiem na chwilę zawarcia umowy.

Dodatkowo w ocenie Sądu postanowienie zawarte w § 7 ust. 4 każdej umowy było abuzywne także z uwagi na posłużenie się do przeliczenia wypłaconego kredytu w PLN dla wyliczenia zobowiązania kredytobiorcy w CHF kursem kupna, a zatem kursem niższym od kursu sprzedaży o spread ustalany arbitralnie przez bank, powodował, że zobowiązanie kredytobiorcy określone zostało w wyższej wysokości, niż siła nabywcza jaką przedstawiała wypłacona mu przez bank kwota kredytu w złotych polskich. A mianowicie nie mogło ujść uwadze Sądu, że gdyby tego samego dnia kredytobiorca zdecydował się spłacić kredyt uprzednio kupując w banku za otrzymane środki w PLN walutę CHF (a zatem według kursu sprzedaży) kwota ta nie wystarczałaby na spłatę zobowiązania. Jednocześnie nie sposób było tak z postanowień umowy jak i regulaminu wywieść uzasadnienia dla zastosowania kursu kupna, a w szczególności by wykładnia postanowień umowy dotyczących indeksacji pozwalała na ustalenie, by bank dokonywał kupna od kredytobiorcy jakiejkolwiek kwoty w CHF.

Podkreślenia wymaga, że celem klauzuli indeksacyjnej nie powinno być przysparzanie dochodów jednej ze stron umowy. Tymczasem wprowadzona przez bank do umowy klauzula indeksacyjna i postanowienie dotyczące spłaty kredytu umożliwiały pozwanemu stosowanie kursu CHF ustalanego inaczej przy przeliczaniu wypłaconej kredytobiorcom kwoty kredytu, a inaczej przy obliczaniu wysokości spłat rat kredytowych. Zdaniem Sądu różnica pomiędzy tymi kursami stanowiła dodatkowy, niczym nieuzasadniony dochód banku, zaś dla kredytobiorcy dodatkowy koszt. nie zostało pryz tym wykazane, by transakcje te generowały po stronie banku jakiekolwiek koszty, by odpowiadało nim jakiekolwiek świadczenie banku. Postanowienie umowy wprowadzające ten mechanizm było zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszało interesy konsumenta, który nie miał nawet możliwości uprzedniej oceny własnej sytuacji, w tym wysokości rat kredytu, i był zdany wyłącznie na dowolne w tym zakresie decyzje banku.

Takie ukształtowanie mechanizmu indeksacji niejednoznacznego, stanowiącego źródło dodatkowego dochodu po stronie pozwanego banku decydowało o uznaniu postanowienia za sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interesy konsumenta. Analizowane postanowienia umowy i regulaminu dotyczące indeksacji nie określały precyzyjnie rzeczywistej wysokości świadczenia banku, jak też świadczeń kredytobiorcy, w sposób możliwy do ustalenia bez decyzji banku. (v. wyrok Sądu Najwyższego III CSK 159/17)

Przy zaznaczyć należy, iż brak było podstaw do odmiennej oceny postanowień umowy z 2010 roku li tylko dlatego, iż powódka uprzednio zawarła niemal tożsamo brzmiącą w zakresie obejmującym klauzule przeliczeniowe umowę z 2008 roku. Sam fakt wykonywania przez powódkę przez około 2 lat umowy kredytu i decyzja o zawarciu kolejnej umowy kredytu powiązanej - waloryzowanej frankiem szwajcarskim nie powoduje, by stan rażącego naruszenia jej interesów jako konsumentów nie zaistniał. Nawet jeżeli dokonując spłat rat kapitałowo-odsetkowych musiała powziąć wiedzę o tym, że raty te uiszczane przez nią w złotych polskich ulegały wahaniom w zależności od kursu CHF względem PLN, to nie mogło to stanowić podstawy do przyjęcia, iż miała świadomość jak konkretnie bank ustala kursy walut do przeliczeń.

Ocena natomiast skutków uznania analizowanych postanowień zawartych w § 2 ust. 1 zdanie 2 umowy, § 7 ust. 4 i § 9 ust. 2 regulaminu za niedozwolone prowadziła do stwierdzenia, że obie umowy kredytu zawarte miedzy stronami są nieważne.

Zgodnie z art. 385¹ § 1 zdanie pierwsze k.c. postanowienie niedozwolone nie wiąże konsumenta, a zatem nie wywołuje ono skutków prawnych od samego początku i z mocy samego prawa, co sąd ma obowiązek wziąć pod uwagę z urzędu (np. wyrok Sądu Najwyższego z 30 maja 2014 r., III CSK 204/13; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2016 r., II CSK 750/15; wyrok Sądu Najwyższego z 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16, OSNC 2018/7-8/79; wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 20 września 2018 r., C-51/17, OTP Bank Nyrt., OTP Faktoring Koveteleskezelo Zrt. przeciwko Terez Ilyes i Emilowi Kissowi), chyba że konsument następczo udzieli "świadomej, wyraźnej i wolnej zgody” na to postanowienie i w ten sposób jednostronnie przywróci mu skuteczność (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 2017 r., II CSK 803/16 i przywołane tam orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej; uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego (7) z 20 czerwca 2018 r., III CZP 29/17, OSNC 2019/1/2).

Sankcja bezskuteczności stanowi wyraz dążenia do maksymalnej ochrony konsumenta poprzez skuteczne wyeliminowanie wadliwych postanowień umownych przy minimalnej ingerencji w stosunek prawny. Sąd miał co prawda na uwadze, że taka kwalifikacja rzeczonej klauzuli co do zasady nie powinna prowadzić do nieważności całej umowy kredytowej (np. wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, OSNC 2015/11/132).

W ocenie Sądu utrzymanie stosunku prawnego bez uznanych za bezskuteczne postanowień nie było jednak w świetle okoliczności niniejszej sprawy możliwe. Sąd miał bowiem na względzie, że bezskuteczność analizowanych postanowień prowadziłaby nie tylko do zniesienia mechanizmu indeksacji oraz różnic kursów walutowych, ale również - pośrednio - do zlikwidowania ryzyka kursowego, które jest bezpośrednio związane z indeksacją przedmiotowego kredytu do waluty obcej - CHF. W konsekwencji bowiem bezskuteczności tych postanowień umownych kwota zobowiązania tak banku jak i kredytobiorcy wyrażona byłaby w walucie PLN przy jednoczesnym pozostawieniu oprocentowania opartego o stawkę LIBOR 3M CHF, właściwą jak wynikało z postanowień regulaminu do kredytów w walucie frank szwajcarski. Eliminacja tymczasem klauzuli umownej uznanej za bezskuteczną nie może prowadzić do zmiany charakteru stosunku prawnego łączącego strony, tj. granicą, której przekroczenie uzasadnia interwencję sądu, jest sprzeczne z naturą stosunku (art. 353¹ KC) ukształtowanie umowy (np. wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2015 r., II CSK 768/14, OSNC 2015/11/132).

Jak uznał Sąd postanowienie analizowanych umów odnoszące się mechanizmu indeksacji zawarte w § 2 ust. 1 zdanie drugie umowy i § 7 ust. 4 regulaminu dotyczyło głównego przedmiotu umowy- miało bezpośredni wpływ na ukształtowanie głównego świadczenia stron-zobowiązania kredytobiorcy. Usunięcie zatem postanowienia określającego główne świadczenia stron - podobnie jak postanowienia określającego niektóre z essentialia negotii - musi oznaczać brak konsensu co do zawarcia umowy w ogóle.

Nadto klauzula indeksacyjna zawarta w przedmiotowej umowie stanowiła element określający główne świadczenie stron umowy kredytu indeksowanego, odróżniający jednocześnie ten typ umowy od klasycznej umowy kredytu bankowego w walucie polskiej. Skutkiem uznania za abuzywne postanowień umownych dotyczących zasad ustalania kursów walut jest konieczność ich pominięcia przy ustalaniu treści stosunku prawnego wiążącego konsumenta. Postanowienia takie przestają wiązać już od chwili zawarcia umowy, a więc nie stanowią elementu treści stosunku prawnego i nie mogą być uwzględniane przy rozpoznawaniu spraw związanych z jego realizacją. W konsekwencji powyższego, konieczne jest przyjęcie, że łączący strony stosunek prawny nie przewiduje zastosowania mechanizmu indeksacji w kształcie określonym pierwotnym brzmieniem umowy. W treści każdej z ocenianych umów pozostaje więc sformułowanie o przeliczeniu świadczeń bez precyzyjnego wskazania podstawy, według której miałoby to nastąpić. W rezultacie nie jest możliwe ustalenie wysokości świadczenia kredytobiorcy, tj. ustalenie wysokości kwoty, która podlega zwrotowi na rzecz banku i która stanowi podstawę naliczenia odsetek należnych od kredytobiorcy. Eliminacja postanowienia określającego główne świadczenia stron - podobnie jak postanowienia określającego niektóre z essentialia negotii - prowadzi zatem do braku konsensusu co do zawarcia umowy w ogóle.

Na marginesie należy jedynie wskazać, że niezależnie od powyższej oceny, gdyby uznać, że po wyeliminowaniu klauzuli indeksacyjnej pozostaje wyłącznie świadczenie w złotych polskich z opcją spłaty w złotych polskich, to tak ukształtowane zobowiązanie Banku, z uwagi na określone w umowie oprocentowanie w stawce referencyjnej LIBOR, niedostosowane do zobowiązań wyrażonych złotych polskich (w stawce WIBOR), stanowiłoby o sprzeczności stosunku prawnego w zakresie ważnych postanowień umownych z gospodarczą naturą tejże umowy.

W związku z powyższym, na skutek kontroli abuzywności, przedmiotowe umowy uznać należało za nieważne. Bez uznanych za abuzywne postanowień nie jest bowiem możliwe określenie świadczeń obu stron.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż brak było podstaw do zastąpienia abuzywnych postanowień umowy jakimikolwiek innymi postanowieniami mogącymi wynikać z przepisów o charakterze dyspozytywnym.

W tym względzie wskazania wymaga, że na dzień zawarcia umowy z 2008 roku brak było w przepisach prawa polskiego przepisów o charakterze dyspozytywnym mogących wypełnić lukę powstałą w wyniku stwierdzenia bezskuteczności postanowień odnoszących się do kursów waluty.

Sąd miał wprawdzie na uwadze iż zgodnie z treścią art. 358 k.c. obowiązującą w dacie zawarcia drugiej z ocenianych umów z 2010 roku (w brzmieniu obowiązującym od dnia 24 stycznia 2009 roku):

1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej.
2. Wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.

Niemniej jednak Sąd podziela stanowisko prezentowane w orzecznictwie, iż stwierdzenie nieważności umowy kredytu hipotecznego denominowanego do kursu waluty obcej mieści się w zakresie sankcji, jaką dyrektywa Rady 93/13 z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przewiduje w związku z wykorzystywaniem przez przedsiębiorcę nieuczciwych postanowień umownych. Wskazać należy, że nie jest dopuszczalne zastępowanie wyeliminowanego abuzywnego postanowienia umowy innym mechanizmem wyliczenia kwoty raty kapitałowo-odsetkowej. Żaden przepis prawa, w tym art. 385¹ i art. 358 § 2 KC, nie daje podstaw do zastąpienia klauzuli abuzywnej innym postanowieniem. Uzupełnienie luk po wyeliminowaniu takiej klauzuli stanowiłoby zbyt daleko idącą modyfikację umowy w celu ratowania sytuacji prawnej przedsiębiorcy stosującego niedozwolone postanowienie umowne. (Postanowienie Sądu Najwyższego - z dnia 15 września 2022 r. I CSK 3351/22)

Jak wskazał również zasadnie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 22 września 2022 r.(I CSK 3771/22), warunek umowny uznany za nieuczciwy należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, tak by nie wywoływał on skutków wobec konsumenta. W związku z tym sądowe stwierdzenie nieuczciwego charakteru takiego warunku powinno mieć z reguły skutek w postaci przywrócenia sytuacji prawnej i faktycznej konsumenta, w jakiej znajdowałby się on w braku tego warunku. Co do zasady nie jest dopuszczalne, aby sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków zawartych w umowach. Oznacza to, że nieuprawnione byłoby zastąpienie przez sąd postanowień niedozwolonych innymi. Możliwość takiej zmiany umowy przez sąd stałaby w sprzeczności z celami prewencyjnymi dyrektywy nr 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE L z 1993 r. Nr 95, s. 29), gdyż przedsiębiorcy wiedzieliby, że nawet w razie zastosowania klauzuli niedozwolonej umowa zostanie skorygowana przez sąd w sposób możliwie najpełniej odpowiadający ich woli, a jednocześnie dopuszczalny w świetle przepisów o niedozwolonych postanowieniach umownych. Ponadto, wejście w życie ustawy antyspreadowej w żaden sposób nie wpływa na ocenę abuzywności postanowień we wcześniej zawartych umowach kredytu i ich konsekwencji dla bytu tych umów (Dz.U. z 2011 r. Nr 165, poz. 984).

Jak celowo podał Sąd Najwyższy postanowieniu z dnia 31 maja 2022 roku (I CSK 3214/22) art. 358 § 2 KC jest przepisem o charakterze ogólnym, a nie dyspozytywnym, co w oparciu o powołany powyżej wyrok TSUE w sprawie C-260/18 (Dziubak) wyklucza możliwość jego zastosowania. Nie powinien on zatem być używany dowolnie przez sądy w sprawach kredytów frankowych. Niewątpliwie, także z uwagi na fakt, iż wyeliminowane postanowienia abuzywne miały charakter rozrachunkowy, brak jest podstaw do stosowania w ich miejsce regulacji dotyczącej ustalenia kursu waluty obcej w przypadku spełnienia świadczenia w walucie polskiej. Nie można bowiem pominąć, że art. 358 § 2 KC odnosi się do zobowiązań, których przedmiotem jest suma w walucie obcej, a nie do klauzul waloryzacyjnych (a zatem zobowiązań, dla których waluta obca pełni jedynie funkcję miernika świadczenia, które jest spełniane w walucie polskiej). W przypadku kredytów indeksowanych kwota kredytu wyrażona jest w walucie polskiej, z kolei waluta obca stanowi jedynie wyżej wspomniany miernik świadczenia spełnianego w walucie polskiej.

W tym zakresie wskazania wymaga również, że nie sposób było wywieść możliwości stosowania przepisu dyspozytywnego z wyroku TSUE z dnia 26 marca 2019 roku w sprawie C-70-17 ((Abanca Corporación Bancaria SA przeciwko Albertowi Garrii Salamance Santosowi i Bankia SA przeciwko Alfonsowi Antoniowi Lau Mendozie i Verónice Yulianie Rodriguez Ramfrez), w którym Trybunał dopuścił wprawdzie możliwość zaradzenia nieważności warunku poprzez zastąpienie go przepisem, na którym został oparty ten warunek, w nowym brzmieniu uzależniając go jednak od warunku umowa kredytu hipotecznego nie może dalej obowiązywać w przypadku usunięcia tego mającego nieuczciwy charakter warunku i że stwierdzenie nieważności całej umowy naraża konsumentów na szczególnie niekorzystne konsekwencje. Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy stwierdzenie nieważności umowy tak z 2008 roku jak i z 2010 roku było zgodne z żądaniem powodów i brak było jakichkolwiek podstaw do uznania, że stwierdzenie nieważności obu umów kredytu narażać ich będzie na jakiekolwiek negatywne konsekwencje.

Wykluczyć również należało posłużenie się przy uzupełnianiu treści obu umów innymi przepisami prawa - w tym wekslowego, regulującymi swoisty stosunek prawny. Sąd nie stwierdził wreszcie, by istniały jakiekolwiek ustalone zwyczaje umożliwiające na zasadzie art. 56 k.c. posiłkowanie się kursem wynikającym z ustawy prawo wekslowe, jak również by możliwe było zastąpienie postanowień odnoszących się do kursu waluty poprzez ustalony w oparciu o opinię biegłego „kurs rynkowy”.

W tym względzie podzielić należało stanowisko zaprezentowane w wyroku TSUE z dnia 3 października 2019 r. C-260/18, iż artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie wypełnieniu luk w umowie, spowodowanych usunięciem z niej nieuczciwych warunków, które się w niej znajdowały, wyłącznie na podstawie przepisów krajowych o charakterze ogólnym, przewidujących, że skutki wyrażone w treści czynności prawnej są uzupełniane w szczególności przez skutki wynikające z zasad słuszności lub ustalonych zwyczajów, które nie stanowią przepisów dyspozytywnych lub przepisów mających zastosowanie, jeżeli strony umowy wyrażą na to zgodę

Co więcej w ocenie Sądu mieć należało na uwadze, iż w relacji konsumenta z przedsiębiorcą przy ocenie skutków uznania poszczególnych postanowień umownych za niedozwolone istotną rolę odgrywa element odstraszający, prewencyjny.

Z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że sądy krajowe są zobowiązane wyłącznie do niestosowania klauzuli abuzywnej i nie wolno im przekształcać jej treści tak, aby nadać jej kształt nienaruszający interesu konsumenta, ponieważ osłabiałoby to oddziaływanie prewencyjne sankcji. Umowa powinna „w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z uchylenia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego” (zob. wyroki: z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie C-618/10, Banco Espanol de Credito SA przeciwko Joaqum Calderón Camina, ZOTSiS 2012/6/I-349, pkt 66 - 69; z dnia 30 maja 2013 r. w sprawie Asbeek Brusse, pkt 57, 60; z dnia 21 stycznia 2015 r. w połączonych sprawach C-482/13, C-484/13, C-485/13 i C-487/13, Unicaja Banco i Caixabank, ZOTSiS 2015/1/I-21, pkt 28; z dnia 26 stycznia 2017 r. w sprawie C- 421/14, Banco Primus SA przeciwko Jesus Gutierrez Garda, ECLI:EU:C:2017:60, pkt 71; z dnia 21 kwietnia 2016 r. w sprawie C-377/14, Ernst Georg Radlinger, Helena Radlingerova przeciwko Finway a.s., ECLI:EU:C:2016:283, pkt 97). Z przywołanych orzeczeń wynika, że Trybunał wyklucza nie tylko tzw. redukcję utrzymującą skuteczność postanowienia abuzywnego, ale także wyłącza możliwość uzupełniania luk w umowie powstałych po wyeliminowaniu takiego postanowienia.

Podkreślenia przy tym wymaga, iż strona powodowa konsekwentnie domagała się ustalenia, że umowy są nieważne - na to wskazało definitywnie jej stanowisko zajęte już w pozwie jak i oświadczenie złożone na rozprawie w dniu 6 października 2021 roku po pouczeniu powodów o konsekwencjach ustalenia nieważności umowy i potwierdzone w pisemnym oświadczeniu z 6 czerwca 2022 roku. Jak wskazał wynika z orzecznictwa TSUE Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że z jednej strony skutki dla sytuacji konsumenta wynikające z unieważnienia całości umowy, takie jak te, o których mowa w wyroku z dnia 30 kwietnia 2014 r., Kasler i Kaslerne Rabai (C-26/13, EU:C:2014:282), należy oceniać w świetle okoliczności istniejących lub możliwych do przewidzenia w chwili zaistnienia sporu, a z drugiej strony, do celów tej oceny decydująca jest wola wyrażona przez konsumenta w tym względzie. (również Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 3 października 2019 r. C-260/18 Kamil Dziubak i Justyna Dziubak przeciwko Raiffeisen Bank International AG) Tymczasem w wyroku C-26/13 Trybunał zwrócił uwagę, że stosowanie przepisów dyrektywy ma chronić konsumenta przed unieważnieniem umowy w całości. Unieważnienie całej umowy mogłoby bowiem narazić konsumenta na szczególnie niekorzystne konsekwencje. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w wyroku z 21 stycznia 2015 roku w połączonych sprawach C-482/13, C- 484/13, C-485/13 i C-487/13, gdzie Trybunał stwierdza: „sąd krajowy ma możliwość zastąpienia nieuczciwego warunku przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym, pod warunkiem że to zastąpienie jest zgodne z celem art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 i pozwala na przywrócenie rzeczywistej równowagi między prawami a obowiązkami stron umowy. Jednak możliwość taka jest ograniczona do przypadków, w których nieważność nieuczciwego warunku zobowiązywałaby sąd do stwierdzenia nieważności danej umowy w całości, narażając przez to konsumenta na penalizujące go konsekwencje.”.

Przy tym wobec złożonego po pouczeniu strony powodowej przez Sąd o ewentualnych skutkach stwierdzenia nieważności umowy kredytu wyraźnego oświadczenia strony powodowej, iż zdaje sobie sprawę z tych ewentualnych skutków i popiera to żądanie, nie sposób było uznać, by przesłankowe ustalenie nieważności tak pierwszej jak i drugiej umowy było sprzeczne z jej interesem jako konsumenta, w tym by zasadnym było odstąpienie przez Sąd od ochrony przewidzianej w przepisach prawa konsumenckiego.

Wskazać wreszcie należy, iż w ocenie Sądu roszczenie strony powodowej wskazane w pozwie nie stanowiło nadużycia prawa podmiotowego. W ocenie Sądu, bez znaczenia dla zawartych w umowie postanowień umownych była okoliczność, jakie pobudki kierowały powodem przy inicjowaniu niniejszego postępowania, w szczególności to, czy powództwo było spowodowane wzrostem kursu waluty CHF. Zdaniem Sądu, nie można w żadnym przypadku uznać, że konsument wywodzący swoje roszczenia z niedozwolonych postanowień umownych, które do umowy wprowadzi przedsiębiorca, nadużywa swoich praw podmiotowych, co więcej zasada czystych rąk wynikająca z tego przepisu wykluczała możliwość skutecznego zniweczenia w oparciu o wskazany przepis żądania powoda.

Mając powyższe rozważania na uwadze, należało uznać co do zasady, z zastrzeżeniem braku legitymacji czynnej po stronie powoda w zakresie roszczeń wynikających z umowy zawartej w 2008 roku, stronie powodowej przysługiwał zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu nieważnych umów.

Zgodnie z art. 405 k.c., kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Zobowiązanie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia powstaje przy zaistnieniu trzech przesłanek. Po pierwsze, korzyść powinna być uzyskana bez podstawy prawnej, co ma miejsce w sytuacji, gdy u jej podstaw nie leży ani czynność prawna, ani przepis ustawy, ani orzeczenie sądu bądź decyzja administracyjna. Po drugie, korzyść powinna mieć wartość majątkową, możliwą do określenia w pieniądzu. Po trzecie, korzyść powinna być uzyskana kosztem innej osoby, co oznacza, że konieczne jest istnienie powiązania między wzbogaceniem po jednej stronie, a zubożeniem po drugiej stronie.

Jednocześnie szczególnym rodzajem bezpodstawnego wzbogacenia jest tzw. świadczenie nienależne, o którym mowa w art. 410 k.c. Mianowicie świadczenie jest nienależne w sytuacjach przewidzianych w art. 410 § 2 k.c., w tym także, gdy czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna oraz nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Przede wszystkim sytuacje kwalifikowane jako świadczenie nienależne zakładają uzyskanie korzyści majątkowej w konsekwencji świadczenia, a więc zachowania zmierzającego do wykonania zobowiązania.

Powodowie w niniejszej sprawie domagali się zasądzenia na rzecz powodów łącznie kwoty 31 538.27 zł wraz z odsetkami stawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów łącznie kwoty 62 453,33 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności liczonymi od dnia 21 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty.

Jak ustalił Sąd w wyniku weryfikacji zaświadczenia wystawionego przez pozwanego powódka z tytułu umowy kredytu nr 200806HL004390700017 z dnia 02.06.2008 r. dokonała spłaty rat kapitałowo-kapitałowych w okresie objętym sporem to jest od 23 października 2009 r. do 25 czerwca 2019 r. w wysokości 82922,03 PLN i od lutego 2015 roku do 25 czerwca 2019 roku 17335,76 CHF (zaświadczenie k.72-77).

Z tytułu umowy nr 201004HL010401100311 powodowie uiścili natomiast w okresie od 28 maja 2010 do dnia 28 czerwca 2019 r. kwotę 45 520,70 CHF (zaświadczenie k.65-69, zestawienie wpłat k.78-93).

Mimo ustalenia wyższych spłat dokonanych w wykonaniu każdej z analizowanych umów w okresie objętym sporem Sąd związany był uwzględniając brzmienie art. 321 k.p.c. żądaniem pozwu i w konsekwencji w punkcie 1. wyroku zasądził od pozwanego na rzez powódki kwotę 31 538,27 zł (trzydzieści jeden tysięcy pięćset trzydzieści osiem 27/100 złotych) oraz kwotę 17 335,76 CHF (siedemnaście tysięcy trzysta trzydzieści pięć 76/100 franków szwajcarskich) a w punkcie 2. Wyroku od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 45 117,57 CHF (czterdzieści pięć tysięcy sto siedemnaście 57/100 franków szwajcarskich).

Podkreślić ponownie należy, że umowę nr 200806HL004390700017 zawarła wyłącznie powódka, współkredytobiorcą nie był powód. Kwota świadczeń spełnionych z tytułu umowy 201004HL010401100311 podlegała zasądzeniu na rzecz powodów pozostających w związku małżeńskim, jako że zobowiązanie wynikające z umowy kredytu było związane z zakupem wspólnej nieruchomości.

Wskazać kolejno należy, iż nie został uwzględniony przez Sąd zarzut przedawnienia roszczeń powołany przez pozwanego.

Odnosząc się do tego zarzutu należy stwierdzić, że termin spełnienia świadczenia wynikającego z istnienia roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia nie jest określony. Nie jest więc możliwe przyjęcie, że bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Zastosowanie znajduje zatem art. 120 § 1 k.c. zdanie drugie, zgodnie z którym jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu (przedawnienia) rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Wymóg podjęcia czynności w najwcześniej możliwym terminie pozwala na elastyczną, dostosowaną do konkretnej sytuacji ocenę obowiązku i możliwości podjęcia takiej czynności przez wierzyciela. W szczególności nie oznacza automatycznego obowiązku podjęcia czynności - wezwania dłużnika do zapłaty - bezpośrednio po spełnieniu własnego świadczenia. Postanowienie takiego wymogu byłoby zasadne gdyby nienależne świadczenie było spełniane bez istnienia jakiejkolwiek, nawet mylnie ocenianej przez strony, podstawy prawnej. Tymczasem w przypadku nieważnej umowy kredytu obie strony spełniały swoje świadczenia w przekonaniu o wykonywaniu umowy. Działo się tak przez okres znacznie przekraczający długością termin odpowiadający terminowi przedawnienia obliczany od chwili wykorzystania kredytu przez kredytobiorcę.

Przy ocenie przedawnienia roszczeń z tytułu zwrotu świadczenia wzajemnego wynikającego z umowy uznanej za nieważną należy uwzględnić zachowanie stron zmierzające do wykonania zobowiązań wzajemnych i dopóki ten stan respektują trudno mówić o wymagalności roszczeń.

Dlatego też Sąd stoi na stanowisku, że do początku biegu terminu przedawnienia roszczeń obu stron nie dochodzi do momentu, w którym kredytobiorca nie zakwestionuje skuteczności bądź ważności postanowień uprzednio wykonywanej przez siebie umowy i nie nastąpi skutek w postaci upadku umowy. Sąd przyjął zatem, że termin przedawnienia najwcześniej może biec od chwili gdy strona powodowa dowiedziała się, że umowa kredytowa, którą zawarła, zawiera klauzule, które mogą skutkować jej nieważnością.

Podzielić należało w tym względzie stanowisko zaprezentowane w uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21, mającej moc zasady prawnej, w której stwierdzono, że niedozwolone postanowienie umowne (art. 385¹ § 1 KC) jest od początku, z mocy samego prawa, dotknięte bezskutecznością na korzyść konsumenta, który może jednak udzielić następczo świadomej i wolnej zgody na to postanowienie i w ten sposób przywrócić mu skuteczność z mocą wsteczną. Sąd Najwyższy przesądził też, że jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 KC). Kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ze względu na przyznaną kredytobiorcy- konsumentowi możliwość podjęcia wiążącej decyzji co do sanowania niedozwolonej klauzuli i co do zaakceptowania konsekwencji całkowitej nieważności umowy (i sprzeciwienia się zarazem udzieleniu mu ochrony przed tymi konsekwencjami przez wprowadzenie regulacji zastępczej), należy uznać, iż co do zasady termin przedawnienia tych roszczeń może rozpocząć bieg dopiero po podjęciu przez kredytobiorcę-konsumenta wiążącej decyzji w tym względzie. Dopiero wtedy bowiem można uznać, że brak podstaw prawnej świadczenia stał się definitywny (podobnie jak w przypadku condictio causa finita), a strony mogły zażądać skutecznie zwrotu nienależnego świadczenia (por. art. 120 § 1 zd. 1 KC). Oznacza to w szczególności, że kredytobiorca - konsument nie może zakładać, iż roszczenie banku uległo przedawnieniu w terminie liczonym tak, jakby wezwanie do zwrotu udostępnionego kredytu było możliwe już w dniu jego udostępnienia. Sąd Najwyższy przypomniał, że do chwili, w której należycie poinformowany konsument wyrazi zgodę na związanie niedozwolonym postanowieniem umownym albo zgody tej odmówi, umowa kredytu, która bez tego postanowienia nie może wiązać, znajduje się w stanie bezskuteczności zawieszonej i nie wywołuje skutków prawnych, choć skutki te może nadal wywołać pod warunkiem wyrażenia zgody na postanowienie albo - jeżeli są spełnione przesłanki - w razie jego zastąpienia regulacją zastępczą.

W niniejszej sprawie termin przedawnienia zaczął biec od dnia skierowania do powodów przez Sąd pouczenia o skutkach stwierdzenia nieważności, co miało miejsce na rozprawie w dniu 6 października 2021 roku a zatem na chwilę zamknięcia rozprawy jeszcze nie upłynął. Podkreślić należy, iż brak było przy tym podstaw do przyjęcia wcześniejszej daty wymagalności wierzytelności powodów, bowiem na etapie przedprocesowym jak i w początkowej fazie procesu powodowie w pierwszej kolejności żądanie zapłaty opierali na abuzywności postanowień każdej z umowy.

Na uwzględnienie zasługiwał jednocześnie zarzut zatrzymania zgłoszony przez pozwanego na rozprawie w dniu 6 października 2021 roku, czego podstawę prawną stanowił art. 496 k.c. w zw. z art. 497 k.c. Zgodnie z art. 496 k.c., jeżeli wskutek odstąpienia od umowy strony mają dokonać zwrotu świadczeń wzajemnych, każdej z nich przysługuje prawo zatrzymania, dopóki druga strona nie zaoferuje świadczenia wzajemnego albo nie zabezpieczy roszczenia o zwrot. W myśl art. 497 k.c., przepis artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio w razie rozwiązania lub nieważności umowy wzajemnej.

Sąd stoi na stanowisku, że umowa kredytu bankowego ze swej natury ma charakter umowy wzajemnej w znaczeniu określonym w art. 487 § 2 k.c. W umowie tej świadczeniu banku polegającemu na oddaniu do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych odpowiada świadczenie kredytobiorcy polegające na zapłacie odsetek oraz prowizji od udzielonego kredytu, które stanowią wynagrodzenie banku za udostępniony kapitał. Mimo różnicy w charakterze świadczeń stron, umowa kredytu jest umową wzajemną w tym sensie, że świadczenia obu jej stron są sprzężone w taki sposób, iż jedno świadczenie jest uzależnione od drugiego. Świadczenie kredytobiorcy polegające na zapłacie wynagrodzenia stanowi odpowiednik świadczenia kredytodawcy, ponieważ gdyby nie zapłata

wynagrodzenia, umowa kredytu nie zostałaby zawarta. Kwota środków pieniężnych udostępnionych kredytobiorcy przez bank podlega zwrotowi w chwili ustania uprawnienia kredytobiorcy do korzystania z oddanych mu do dyspozycji środków pieniężnych, co zazwyczaj oznacza upływ terminu, na jaki umowa kredytu bankowego została zawarta. Przez ten czas bank jest zobowiązany do powstrzymania się z żądaniem zwrotu oddanych do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych, co stanowi uzupełniający, obok zapłaty, element jego świadczenia przesądzający także o jego ciągłym charakterze (zob.: J. Pisuliński, (w:) System Prawa Prywatnego, Tom 8, Prawo zobowiązań - część szczegółowa, red. J. Panowicz-Lipska, Warszawa 2011, s. 377-388, G. Tracz: Umowa kredytu, uwagi de lege lata i de lege ferenda, Transformacje Prawa Prywatnego 2007, nr 3-4, s. 141-150, M. Lemkowski: Oprocentowanie jako świadczenie wzajemne, PiP 2005, z. 1, s. 32, 41; W. Popiołek, (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015, s. 637; J. Gołaczyński (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2016, s. 1384). Dla skuteczności zarzutu zatrzymania nie jest - odmiennie niż w przypadku zarzutu potrącenia - konieczne, aby przysługującego dłużnikowi roszczenie stanowiące jego podstawę było wymagalne, tj. m.in. aby nadszedł termin spełnienia świadczenia (określany w tym przypadku na podstawie art. 455 k.c.). Stanowisko takie znajduje oparcie w różnicy pomiędzy brzmieniem artykułów 496 i 498 k.c., a także odmiennym celu jaki związany jest z realizacją zarzutu zatrzymania (zabezpieczenie swojego roszczenia) i zarzutu potrącenia (jego realizacja). Konieczność zabezpieczenia roszczenia dłużnika nie ma związku z tym, czy jest to roszczenie wymagalne. W konsekwencji brak uprzedniego wezwania przez pozwanego powodów do zwrotu wypłaconego świadczenia pozostawał bez wpływu na ocenę skuteczności zgłoszonego zarzutu. Bezsporne przy tym było, iż bank wypłacił powódce z tytułu umowy kredytu 200806HL004390700017 kwotę 300 000 zł, zaś z tytułu umowy kredytu 201004HL010401100311 wypłacił powodom kwotę 250 000 zł.

Wskazania zatem wymaga, iż zdaniem Sądu zarzut zatrzymania został skutecznie zgłoszony i podlegał uwzględnieniu co znalazło odzwierciedlenie w punkcie 1 i 2 wyroku.

W konsekwencji uwzględnienia zarzutu zatrzymania oddaleniu w punkcie 3. wyroku podlegało żądanie zasądzenia odsetek od kwot finalnie zasądzonych w punkcie 1 i 2 wyroku. Sąd podziela bowiem stanowisko prezentowane w orzecznictwie, iż skuteczne złożenie oświadczenia o skorzystaniu przez stronę z prawa zatrzymania wzajemnego świadczenia pieniężnego wyłącza opóźnienie w spełnieniu tego świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 r., IV CKN 651/00, OSNC 2002/12/155).

W ocenie Sądu uwzględniając datę, od jakiej liczyć należało w niniejszej sprawie wymagalność roszczenia powodów - co nastąpiło w ocenie Sądu w dacie pouczenia ich o skutkach nieważności 06 października 2021 roku pozwany zgodnie z art. 481 § 1 i 2 k.c. w opóźnieniu w spełnieniu tego świadczenia pozostawałby od dnia 07 października 2021 roku. Tego dnia zgłosił jednak zarzut zatrzymania (w protokole rozprawy z dnia 06 października 2021 r.) co niwelowało stan opóźnienia w spełnieniu świadczenia wzajemnego na rzecz powodów czyniąc roszczenie odsetkowe powodów niezasadnym.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 4. Wyroku. W zakresie powódki Sąd miał na uwadze, że wygrała ona proces w zdecydowanym zakresie, bowiem niemal całość jej żądań podlegała uwzględnieniu w konsekwencji na podstawie art. 100 zdanie 2 k.p.c. należał się jej zwrot od pozwanego całości kosztów procesu. Co istotne brak uwzględnienia roszczenia odsetkowego podyktowany był zgłoszonym przez pozwanego zarzutem zatrzymania. Powód natomiast uwzględniając wartość przedmiotu sporu wygrał niniejszy proces jedynie w zakresie 64,2 %, bowiem z uwagi przede wszystkim na brak legitymacji czynnej co do roszczeń z umowy z 2008 roku jego żądanie w pozostałym zakresie zostało oddalone. Sąd miał jednak na uwadze, że zarówno koszty opłaty od pozwu jak i zastępstwa procesowego powodowie ponieśli łącznie, a w konsekwencji w zakresie w jakim wygrali ten proces oboje koszty procesu, uwzględniając treść ar. 105 § 2 k.p.c. winny być zasądzone na ich rzecz solidarnie. W konsekwencji powyższego Sąd orzekł jak w punkcie 4 ppkt 1 i 2 wyroku, przy czym na podstawie art. 108 k.p.c. Sąd rozstrzygnął jedynie o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu, pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Sędzia Ewa Suchecka- Bartnik

Nasze Wyroki Raiffeisen Bank

Pozywane banki

Nasze wyroki w sprawach kredytów we frankach